آقا محسن آشتیانی

آقا محسن آشتیانی جد اعلای خاندان مستوفیان و از مالکین بزرگ آشتیان بود.

آقا محسن زمانی به کریم‌خان زند پناه داد که مغضوب نادرشاه بود و جان او را حفظ کرد و کریم خان پس از آن‌که به سلطنت رسید در برابر محبت‌های گذشته، سه فرزند او را به‌نام‌های میرزا کاظم، هاشم خان و آقاسی بیگ مقامات مهم درباری بخشید.

پس از وفات کریم‌خان فرزندانش به دلیل حُسن خدمت در دربارِ قاجار باقی ماندند و تا اواخر دورهٔ قاجار، بیشتر نوادگان آقا محسن تا یک قرن بعد از او مناصب مهم دیوانی داشتند و اغلب از مستوفی‌های بزرگ بودند.

چند تن از نوادگان او نیز به نخست‌وزیری ایران رسیدند[1] که عبارتنداز:

• حسن مستوفی
• محمد مصدق
• احمد متین دفتری
• حسن وثوق
• احمد قوام
• میرزا یوسف آشتیانی صدراعظم ناصرالدین شاه

میرزا محمدعلی مایل مستوفی ملقب به «وزیرالوزرا» از مشاورین عباس میرزا، از دیگر نوادگان آقا محسن آشتیانی بود. خاندان‌های مستوفی‌الممالکی، دفتری، متین‌دفتری، مصدق، میکده، وثوق، قوام، شکوه، دادور، فرهاد، فرهادمعتمد و مقتدر از نوادگان آقا محسن هستند.[2]

تبارنامهٔ خاندان آشتیانی، شاخهٔ میرزا کاظم آشتیانی

میرزا محسن آشتیانی میرزا کاظم آشتیانی میرزا هاشم میرزا آقاسی‏‌بیگ میرزا حسن میرزا محمدعلی مایل میرزا حسین فیروز میرزا پسر عباس میرزا میرزا یوسف آشتیانی دختر میرزا هدایت‌الله وزیر دفتر نجم‏‌السلطنه عبدالحسین میرزا فرمانفرما حسن مستوفی‌الممالک میرزا محمدحسین وزیر دفتر میرزا علی موفق‏‌السلطنه محمد مصدق آمنه دفترالملوک فیروز نصرت‌الدوله میرزا محمود عین‏‌الممالک مظفر فیروز مریم فیروز احمد متین‌دفتری عبدالعزیز فرمانفرمائیان منوچهر فرمانفرمائیان ستاره فرمانفرمائیان محمدحسین فیروز اسکندر فیروز

منابع

1. عاقلی، باقر. ص. ۱۹۱
2. متین دفتری، احمد. خاطرات یک نخست وزیر. تهران: علمی، ۱۳۷۱، ص۱۳–۱۷.

• عاقلی، باقر (۱۳۸۱)، خاندان‌های حکومت گر در ایران، تهران: نشر علم، شابک ۹۶۴-۴۰۵-۱۹۷-۱
• افشار، ایرج (۱۳۸۲)، مصدق و مسائل حقوق و سیاست، تهران، نشر سخن، 1382-، تهران: سخن، شابک ۹۶۴-۳۷۲-۰۳۸-۱
• فرمانفرمائیان، منوچهر (۱۳۸۸)، خون و نفت: خاطرات یک شاهزاده ایرانی، تهران: ققنوس، شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۱۱-۲۱۰-۳