اتومبیل‌دزدی بزرگ ۵

اتومبیل‌دزدی بزرگ ۵ (انگلیسی: Grand Theft Auto V‎) یک بازی ویدئویی در سبک اکشن-ماجراجویی است که توسط راک‌استار نورث توسعه یافته و در سال ۲۰۱۳ به وسیلهٔ راک‌استار گیمز منتشر شده‌است. این نخستین مدخل اصلی سری اتومبیل‌دزدی بزرگ از زمان اتومبیل‌دزدی بزرگ ۴ در سال ۲۰۰۸ است. بازی در ایالت خیالی سن آندریاس، بر اساس جنوب کالیفرنیا واقع شده‌است. داستان تک‌نفره از سه قهرمان اصلی بازی پیروی می‌کند—سارق بازنشسته بانک مایکل دی سانتا، گانگستر خیابانی فرانکلین کلینتون و فروشنده مواد مخدر و قاچاقچی اسلحه، ترور فیلیپس—و تلاش آنها برای ارتکاب سرقت در حالی که تحت فشار یک سازمان فاسد دولتی و جنایتکاران قدرتمند قرار دارند، جریان می‌یابد. طراحی جهان باز بازی به بازیکنان اجازه می‌دهد تا آزادانه در حومه باز سن آندریاس و شهر خیالی لوس سانتوس، بر اساس لس آنجلس، گشت‌وگذار کنند.

اتومبیل‌دزدی بزرگ ۵
توسعه‌دهنده(ها)راک‌استار نورث[persian-alpha 1]
ناشر(ها)راک‌استار گیمز
تهیه‌کننده(ها)
طراح(ـان)
  • لزلی بنزیز
  • ایمرن سرور
برنامه‌نویس(ـان)آدام فاولر
هنرمند(ان)آرون گاربوت
نویسنده(ها)
آهنگساز(ان)
سریاتومبیل‌دزدی بزرگ
موتورموتور راک‌استار
سکو(ها)
تاریخ(های) انتشار
ژانر(ها)اکشن-ماجراجویی
حالت(ها)تک‌نفره، چندنفره

این بازی از دیدگاه سوم شخص یا اول شخص انجام می‌شود، و دنیای آن با پای پیاده یا با وسیله نقلیه پیمایش می‌شود. بازیکنان سه قهرمان اصلی را در سرتاسر بازی به‌صورت یک‌نفره کنترل می‌کنند و چه در حین انجام مأموریت‌ها و چه در خارج از آن، بین آنها جابجا می‌شوند. داستان بازی در سکانس‌های سرقت متمرکز است، و بسیاری از ماموریت‌ها شامل گیم‌پلی تیراندازی و رانندگی است. یک سیستم «تحت تعقیب» بر پاسخ به اجرای قانون به بازیکنانی که مرتکب جرم می‌شوند، حاکم است. حالت چندنفره آنلاین بازی، اتومبیل‌دزدی بزرگ آنلاین، اجازه می‌دهد تا ۳۰ بازیکن در انواع مختلف حالت‌های گروهی و رقابتی شرکت کنند.

توسعه بازی بلافاصله پس از انتشار اتومبیل‌دزدی بزرگ ۴ آغاز شد و میان بسیاری از استودیوهای راک‌استار در سراسر جهان به اشتراک گذاشته شد. تیم توسعه‌دهنده از بسیاری از پروژه‌های قبلی خود مانند رد دد ریدمپشن و مکس پین ۳ تأثیر گرفته‌است و این بازی را در حدود سه شخصیت اصلی طراحی کرده‌است تا در ساختار اصلی پیشین بازی‌های خود نوآوری ایجاد کند. بیشتر کارهای توسعه بازی ایجاد جهان آزاد آن است و چندین نفر از اعضای تیم تحقیقات میدانی را در اطراف کالیفرنیا برای گرفتن فیلم برای تیم طراحی انجام دادند. موسیقی متن و حاشیه صوتی بازی توسط تیمی از تهیه‌کنندگان که طی چندین سال با یکدیگر همکاری کردند، آهنگسازی شده‌است. اتومبیل‌دزدی بزرگ ۵ در سپتامبر ۲۰۱۳ برای پلی‌استیشن ۳ و ایکس‌باکس ۳۶۰، در نوامبر ۲۰۱۴ برای پلی‌استیشن ۴ و اکس‌باکس وان، و در آوریل ۲۰۱۵ برای مایکروسافت ویندوز منتشر شد. نسخه‌های پلی‌استیشن ۵ و اکس‌باکس سری اکس/اس برای انتشار در سال ۲۰۲۱ برنامه‌ریزی شده‌است.

این بازی با بازاریابی و فروش مورد انتظار پیش‌بینی‌شده، رکورد فروش صنعت را شکست و با فروش ۸۰۰ میلیون دلار آمریکا در روز نخست و ۱ میلیارد دلار آمریکا در سه روز نخست انتشار، به سریعترین فروش یک سرگرمی‌ساز در تاریخ تبدیل شد. این بازی با ستایش از طراحی قهرمان اصلی چندگانه، جهان باز، توسعه و گیم‌پلی آن، تحسین گسترده‌ای را از منتقدان دریافت کرد. با این حال، این بازی باعث ایجاد جنجال‌های مربوط به تصویر کشیدن خشونت و زنان شد. این عنوان که یکی از مهم‌ترین عناوین بازی‌های کنسول نسل هفتم و هشتم به حساب می‌آید و در میان بهترین بازی‌های ویدئویی ساخته شده تاکنون قرار گرفته، موفق به کسب افتخارات پایان سال از جمله جوایز بازی سال از چندین نشریه بازی شده‌است. این اثر دومین بازی ویدئویی پرفروش با بیش از ۱۳۵ میلیون نسخه محموله است و یکی از موفق‌ترین محصولات سرگرمی‌ساز در تمام دوران‌ها با حدود ۶ میلیارد دلار درآمد در سراسر جهان است.

روند بازی

اتومبیل‌دزدی بزرگ ۵ یک بازی اکشن-ماجراجویی است[2] که، بسته به علاقهٔ بازیکن، می‌تواند از زاویهٔ سوم شخص[3] یا اول شخص[4] بازی شود.[persian-alpha 2] بازیکنان مأموریت‌ها را—سناریوهایی خطی با اهداف از پیش تعیین‌شده—برای پیشرفت داستان کامل می‌کنند.[5] خارج از مأموریت‌ها، بازیکنان می‌توانند آزادانه در جهان باز بازی گردش کنند. جهان این عنوان از ناحیهٔ حومهٔ شهر سن آندریاس، شامل محلهٔ خیالی بلین کانتی، و شهر خیالی لس سانتوس تشکیل شده‌است. جهان این عنوان بسیار وسیع‌تر از عناوین پیشین مجموعه است.[6][persian-alpha 3] پس از آغاز بازی، بازیکن می‌تواند بدون محدودیت تمام جهان بازی را بگردد، هرچند پیشروی داستان منجر به آزاد شدن محتویات بیشتری از گیم‌پلی می‌شود.[8]

بازیکنان می‌توانند برای جلوگیری از آسیب دیدن خود در هنگام تیراندازی‌ها، پشت اجسام متفاوتی پناه بگیرند.

بازیکنان برای مبارزه با دشمن از دست خالی، تفنگ و مواد منفجره استفاده می‌کنند[persian-alpha 4] و قابلیت دویدن، پریدن، شنا یا استفاده از وسایل نقلیه برای گردش در جهان بازی وجود دارد.[persian-alpha 5] برای تطبیق روش‌های گشت‌وگذار با اندازهٔ جهان بازی، این نسخه دارای انواعی از وسایل نقلیه، مثل هواگرد ثابت‌بال، است که در اتومبیل‌دزدی بزرگ ۴ وجود نداشتند.[11] در مبارزه‌ها می‌توان برای شکست دشمنان از سامانهٔ هدف‌گیری خودکار و پناه‌گیری یاری گرفت.[12] در صورت آسیب دیدن بازیکن، نوار سلامتی او کم‌کم تا نیمه پر می‌شود.[persian-alpha 6] با خالی شدن نوار سلامتی، بازیکن در یک بیمارستان بازظاهر می‌شود.[10] اگر بازیکن مرتکب جرم شود، نهادهای امنیتی بازی او را به‌عنوان مجرم نشانه‌گذاری می‌کنند و این وضعیت در نمایشگر بالا به نمایش درمی‌آید. پنج ستاره نشان‌دهندهٔ میزان سنگینی جرم بازیکن هستند و در هنگام پنج‌ستاره شدن بازیکن، نیروهای سوات و بالگردهای پلیس به‌طور گسترده دست به حملات کشنده علیه بازیکن می‌زنند. در هنگام پنهان شدن بازیکن، مأمورهای قانونی شروع به جستجو برای یافتن او می‌کنند. میزان جرم به‌مرور شروع به کاهش می‌کند و در نهایت با پنهان شدن بازیکن از چشم مأموران کاهش می‌یابد.[13][persian-alpha 7]

حالت تک‌نفره به بازیکن اجازهٔ کنترل سه شخصیت را با نام‌های مایکل د سانتا، ترور فیلیپس و فرانکلین کلینتون می‌دهد. این افراد مجرمانی هستند که داستانشان با کامل کردن مأموریت‌ها به یکدیگر متصل می‌شود. بعضی مأموریت‌ها فقط با یک شخصیت به پایان می‌رسند و بعضی نیازمند حضور دو یا سه شخصیت هستند.[15] بیرون از مأموریت‌ها، بازیکن می‌تواند به خواست خود بین سه شخصیت جابه‌جا شود. در حین بعضی مأموریت‌ها، بازی خودبه‌خود شخصیت قابل‌بازی را تغییر می‌دهد تا اهداف مشخصی توسط او انجام شوند. آواتار هر شخصیت (که در یک دایره قابل‌مشاهده است) در هنگام در خطر قرار گرفتن او قرمز شده و در هنگام برتری استراتژیک به رنگ سفید درمی‌آید.[16] با وجود این که بازیکن در نقش یکی از سه شخصیت اصلی مأموریت‌ها را به پایان می‌رساند، شخصیت‌های کنترل‌شده با هوش مصنوعی، که مهارت‌های منحصربه‌فردی همچون رانندگی یا هک دارند، در سرقت‌های دشوارتر همدست بازیکن می‌شوند. اگر یکی از همدستان در یک سرقت موفقیت‌آمیز زنده بماند، سهمی از پول برای خود برمی‌دارد[17] و ممکن است در سرقت‌های بعدی با مهارت بالاتر در دسترس باشد.[18] بعضی سرقت‌ها می‌توانند با استراتژی‌های متفاوت اجرا شوند؛ مثلاً در یک مأموریت دستبرد، بازیکن می‌تواند پنهان‌کارانه شهروندان را با جنگ‌افزار ناتوان‌کننده تسلیم کرده یا آشکارا با استفاده از اسلحه به محل یورش ببرد.[19]

هر بازیکن هشت مهارت دارد که نشان‌دهندهٔ توانایی او در حوزه‌هایی مثل تیراندازی و رانندگی است. هر شخصیت از ابتدا یک مهارت برتر دارد و در طول بازی هم تمام مهارت‌های شخصیت‌ها افزایش می‌یابد.[20] هشتمین «مهارت» تأثیر یک ویژگی منحصربه‌فرد هر شخصیت را کنترل می‌کند. مایکل توانایی آهسته کردن زمان در هنگام تیراندازی را دارد و فرانکلین می‌تواند در حین رانندگی زمان را آهسته کند. توانایی منحصربه‌فرد ترور هم به او اجازهٔ دو برابر کردن قدرت ضربه‌هایش را به دشمنان می‌دهد و در عین حال، میزان آسیب‌پذیری او را به نصف مقدار عادی کاهش می‌دهد.[21] یک نوار در رابط کاربری بازی در هنگام استفاده از توانایی خالی شده و در هنگام انجام دادن اعمال ماهرانه (مثلاً دریفت در نقش فرانکلین یا شلیک به سر در نقش مایکل) پر می‌شود.[22]

در هنگام گشت‌وگذار آزادانه در جهان بازی، بازیکن می‌تواند در فعالیت‌های ویژه‌ای همچون غواصی اسکوبا یا بیس جامپ شرکت کند. هر شخصیت یک تلفن هوشمند برای تماس با دوستان، آغاز فعالیت‌ها و دسترسی به یک اینترنت ایجادشده درون بازی در اختیار دارد.[23] اینترنت به بازیکنان اجازهٔ معاملهٔ سهام را در یک بازار سهام می‌دهد.[24] بازیکنان می‌توانند مکان‌هایی مثل گاراژها و کسب‌وکارهای متفاوتی را خریداری کنند و اسلحه‌ها و خودروهای خود را ارتقا دهند. بازیکنان می‌توانند به مکان‌هایی مثل سالن سینما و باشگاه برهنگی بروند و ظاهرشان را با خرید لباس، تعویض مدل مو و خال‌کوبی تغییر دهند.[25]

داستان

مایکل تاونلی، تْرِوُر فیلیپس و برد اسنایدر در یک سرقت با برنامه‌ریزی نادرست از یک بانک در لودندرف، یانکتون شمالی شرکت می‌کنند. در این سرقت برد و رانندهٔ آنها (هویت ناشناس) به ضرب گلوله کشته می‌شوند. ترور فرار می‌کند، مایکل هم مرده فرض می‌شود، اما موفق به فرار می‌شود؛ و جنازهٔ برد هم با برنامه‌ریزی مایکل در قبر وی خاک می‌شود اما ترور فکر می‌کند که برد به زندان رفته و مایکل هم مرده‌است. نه سال بعد، مایکل همراه با خانواده‌اش در لس سانتوس و با نام مستعار مایکل د سانتا، تحت برنامهٔ محافظت از شاهد، زندگی می‌کند. در محله‌ای دیگر از شهر، فرانکلین کلینتون برای یک فروشندهٔ خودروی فاسد ارمنی به نام سیمیان یِتاریِن کار می‌کند. او در حین تلاش برای تملک ثانوی کلاهبردارانه خودروی پسر مایکل با مایکل روبه‌رو می‌شود و این مواجهه آغازی بر دوستی دو شخصیت است. هنگامی که مایکل متوجه خوابیدن همسرش آماندا با یک مربی تنیس به نام کایل می‌شود، او و فرانکلین مربی را تا عمارتی بزرگ تعقیب کرده و مایکل از روی عصبانیت خانه را تخریب می‌کند. پس از آن، مشخص می‌شود که صاحب خانه دوست دختر مارتین مادرازو، یکی از بزرگان صنعت مواد مخدر در مکزیک، بوده و مادرازو برای عدم اعمال خشونت، طلب خسارت می‌کند. مایکل برای به‌دست آوردن پول دوباره به زندگی خلاف‌کارانه رو می‌آورد و در این راه، فرانکلین را هم با خود همراه می‌کند. با همکاری دوست قدیمی مایکل، لستر کرست، که یک هکر ازکارافتاده است، آن‌ها برای پرداخت بدهی مایکل دست به سرقت از یک فروشگاه جواهرات می‌زنند. ترور، که حالا در یک خانهٔ سیار در حومهٔ لس سانتوس زندگی می‌کند، از سرقت باخبر شده و آن را کار مایکل، که تا پیش از این تصور می‌کرد در سرقت نه سال پیش مرده‌است، می‌داند. ترور پس از پیدا کردن خانهٔ مایکل، او را شگفت‌زده کرده و دوباره با مایکل متحد می‌شود. با گذر زمان، زندگی شخصی شخصیت‌های اصلی از کنترل خارج می‌شود. اخلاق دم‌دمی مزاج مایکل افزایش یافته و خانواده‌اش را وادار به ترک او می‌کند. هنگامی که او تبدیل به یک تهیه‌کنندهٔ فیلم در استودیوی ریچاردز مجستیک[persian-alpha 8] می‌شود، مایکل با دِوین وِستون،[persian-alpha 9] یک سرمایه‌گذار خطرپذیر میلیاردر که پس از خنثی‌شدن تلاش‌هایش برای تعطیل کردن استودیو توسط مایکل سوگند خورده تا انتقام بگیرد، به مشکل برمی‌خورد. در همان حال، فرانکلین دوستش لامار دیویس[persian-alpha 10] را از دست دوست سابق و گانگستری با نام هارولد «استرچ» جوزف[persian-alpha 11] آزاد می‌کند؛ جوزف مداوماً به‌دنبال کشتن لامار است تا خود را به دوستان تازه‌اش اثبات کند. در همان زمان، تلاش‌های بی‌پروای ترور برای تحکیم تسلطش بر چندین بازار سیاه در بلین کانتی[persian-alpha 12] باعث افروختن آتش جنگ در برابر کلوب موتورسواری غیرقانونی لاست اِم سی، چندین گروه گانگستری خیابانی آمریکای لاتین، دلال‌های مت‌آمفتامین رقیب، یک شرکت نظامی خصوصی با نام مِری‌وِدِر[persian-alpha 13] و وِی چِنگ،[persian-alpha 14] یک رهبر زیرزمینی اهل چین، می‌شود.

دِیو نورتون[persian-alpha 15] و استیو هِینز،[persian-alpha 16] مأموران ادارهٔ فدرال تحقیقات (اف‌آی‌بی)،[persian-alpha 17] با مایکل تماس گرفته و از او درخواست می‌کنند تا برای تضعیف یک سازمان رقیب با نام سازمان امور بین‌الملل (آی‌اِی‌اِی)[persian-alpha 18]، چند عملیات انجام دهد. [persian-alpha 19] با رهبری استیو و کمک لستر، آن‌ها به یک کاروان زرهی متعلق به سازمان امور بین‌الملل حمله کرده و یک اسلحهٔ شیمیایی آزمایشی را از یک آزمایشگاه تحت کنترل این سازمان می‌دزدند. هنگامی که استیو هدف بررسی‌های دقیق قرار می‌گیرد، مایکل و فرانکلین را مجبور به حذف تمام شواهدی که قابل‌استفاده علیه او باشد از سرورهای اف‌آی‌بی می‌کند. مایکل از این فرصت برای حذف تمام داده‌های مربوط به فعالیت‌های خودش استفاده کرده و نفوذ استیو را بر خود از بین می‌برد.

در نهایت مایکل، ترور، فرانکلین و لستر شروع به نقشه‌کشی برای شجاعانه‌ترین عملشان، یورش به ذخیرهٔ شمش طلای یونیون دیپازیتوری،[persian-alpha 20] می‌کنند. تا این زمان، مایکل با خانوادهٔ خویش آشتی می‌کند. با این وجود، ترور متوجه می‌شود که برد در واقع زندانی نشده بوده، بلکه در جریان سرقت لودندرف مرده و در قبر مایکل دفن شده‌است. احساس خیانت به‌وجودآمده در ترور، در گروه اختلاف ایجاد کرده و ترور آن‌ها را تهدید به خراب کردن نقشهٔ سرقت از یونیون دیپازیتوری می‌کند. استیو به مایکل و دیو خیانت کرده و این دو بین اف‌آی‌بی، آی‌اِی‌اِی و مِری‌وِدِر در یک بن‌بست مکزیکی گیر می‌افتند. ترور، که حس می‌کند تنها کسی است که می‌تواند مایکل را بکشد، به کمک مایکل و دیو می‌آید. با وجود نبخشیدن مایکل، ترور با اجرای نقشهٔ سرقت از یونیون دیپازیتوری موافقت کرده و تسویه‌حساب را به بعد موکول می‌کند.

سرقت کاملاً موفق پیش می‌رود؛ اما استیو و دیو، که ادعای نامتعهد بودن ترور را دارند، و دوین، که قصد تلافی خیانت مایکل را دارد، با فرانکلین ارتباط برقرار می‌کنند. فرانکلین حالا سه انتخاب پیش‌رو دارد: کشتن ترور، کشتن مایکل یا تلاش برای حفظ هر دو در یک مأموریت خودکشی. اگر فرانکلین تصمیم به کشتن مایکل یا ترور بگیرد، او ارتباطش را با آن فرد قطع کرده و سپس به زندگی قدیمی‌اش بازمی‌گردد.[27][28] در غیر این صورت، این سه نفر پیش از کشتن استیو، استرچ، وی و دِوین، در برابر یورش نیروهای اف‌آی‌بی و مری‌ودر قرار می‌گیرند. مایکل و ترور دوباره متحد شده و با وجود تمام شدن رابطهٔ کاری این سه نفر، دوستی آن‌ها باقی می‌ماند.[29]ّ

در بازی اتومبیل دزدی بزرگ: آنلاین، در یکی از مراحل، پسر وِی چِنگ، تائو، ذکر می‌کند که پدرش در بیرون از یک کلاب کشته شد. این ثابت می‌کند که پایان سوم بازی، پایان حقیقی می‌باشد.[30]

نقد و انتقاد
نوشتار اصلی: حواشی اتومبیل‌دزدی بزرگ ۵

این بازی به دلیل صحنه‌های خشونت‌آمیز و جنسیت پرستانه به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. در این مأموریت، که ترور، گروگان را بازجویی می‌کند، به بازیکن این فرصت داده می‌شود که از هر ابزار شکنجه استفاده کند.[31] روزنامه نگاران صحنه شکنجه را به عنوان یک تفسیر سیاسی توصیف کردند، برخی معتقدند که این مأموریت باعث بی‌فکری شده‌است. نظر سیاسی مشابهی توسط سیاستمداران و سازمانهای خیریه برای مبارزه با شکنجه ابراز شد. این بازی موضوعی برای بحث دربارهٔ جنسیت در نظر گرفته شد. کارولین پیت، مقاله نویسیم گیم اسپات، بازی را خصومت با زنان توصیف کرد. نظر این روزنامه‌نگار باعث ایجاد بیش از ۲۰ هزار اظهار نظر منفی علیه این بازی شد و بسیاری از ناظران از اظهار نظر وی حمایت کردند.

توسعه
نوشتار اصلی: توسعه اتومبیل‌دزدی بزرگ ۵

راک‌استار نورث در سال ۲۰۰۸ و پس از عرضهٔ اتومبیل‌دزدی بزرگ ۴، توسعهٔ اتومبیل‌دزدی بزرگ ۵ را آغاز کرد.[32] فرایند توسعه بر عهدهٔ گروهی متشکل از بیش از ۱٬۰۰۰ فرد، شامل تیم مرکزی راک‌استار نورث و کارمندانی از استودیوهای راک‌استار گیمز در سرتاسر جهان، گذاشته‌شد.[33] موتور بازی پیشرفته راک‌استار (ریج) برای توسعهٔ بازی ارتقا یافته و به قابلیت‌های فاصلهٔ ترسیمی بهتری مجهز شد. رندر و پویانمایی‌های اضافی با نرم‌افزارهای یوفوریا و بولت انجام شد.[34] تیم راک‌استار، که در طول زمان با سخت‌افزار پلی‌استیشن ۳ و اکس‌باکس ۳۶۰ آشنایی پیدا کرده‌بود، متوجه شد که قابلیت استفادهٔ بیشتر از منابع گرافیکی کنسول‌ها نسبت به بازی‌های قبلی وجود دارد.[35] تخمین زده شده که مجموع هزینه‌های توسعه و بازاریابی بازی بیش از ۱۷۰ میلیون پوند استرلینگ (۲۶۵ میلیون دلار)[persian-alpha 21] بوده که این بازی را در آن زمان تبدیل به گران‌ترین بازی تاریخ کرد.[persian-alpha 22][37]

جهان بازی بر پایهٔ جنوب کالیفرنیا و لس آنجلس طراحی شده[38] و کار روی آن بخش عمدهٔ امور اولیهٔ توسعه را تشکیل می‌داد.[39] افراد کلیدی در گروه توسعهٔ جهان بازی به تحقیقات میدانی در قالب سفر در این مناطق پرداخته و تحقیقاتشان را با عکس و فیلم ثبت کردند.[35] نقشه‌های گوگل مپس از لس آنجلس توسط گروه برای کمک به طراحی شبکهٔ جاده‌ای لس سانتوس استفاده شد.[40][41] برای شبیه‌سازی پراکندگی جمعیت لس آنجلس، توسعه‌دهندگان داده‌های سرشماری را مطالعه کرده و به مشاهدهٔ مستندهایی دربارهٔ شهر پرداختند.[42] این گروه توسعهٔ جهان را فنی‌ترین بخش توسعهٔ این بازی دانسته‌اند.[32]

یکی از اهداف اساسی از ابتدای طراحی بازی، تغییر ساختار پایه‌ای این مجموعه با بخشیدن کنترل سه شخصیت به بازیکن به‌جای یک شخصیت بود.[39] این ایده نخستین بار در زمان توسعهٔ اتومبیل‌دزدی بزرگ: سن آندریاس مطرح شد؛ اما با توجه به محدودیت‌های سخت‌افزاری آن زمان غیرممکن بود.[43] با توجه به توسعهٔ دو بستهٔ الحاقی داستانی برای اتومبیل‌دزدی بزرگ ۴ در سال ۲۰۰۹ که شخصیت‌های اصلی تازه‌ای به بازی اضافه می‌کردند، گروه توسعه قصد داشت که بازیکنان در اتومبیل‌دزدی بزرگ ۵ بتوانند همزمان سه شخصیت را کنترل کنند.[11] گروه توسعه به این بازی به چشم یک ادامهٔ معنوی برای بازی‌های پیشین خود (مثل اتومبیل‌دزدی بزرگ ۴، رد دد ریدمپشن و مکس پین ۳) نگاه می‌کردند. بازی طوری طراحی شده که سازوکارهای گیم‌پلی بهتری نسبت به عناوین پیشین راک‌استار داشته‌باشد.[16][44] برای ارتقای بخش اکشن گیم‌پلی، گروه سازوکارهای تیراندازی و پناه‌گیری بازی را بهبود داده[45] و برای حل کردن مشکلات رانندگی موجود در اتومبیل‌دزدی بزرگ ۴، سیستم رانندگی را بازسازی کردند.[46]

پس از یک آزمون ورودی، ند لوک، شاون فونتنو و استیون آگ به‌ترتیب برای ایفای نقش مایکل، فرانکلین و ترور انتخاب شدند.[47] ضبط بیشتر عملکرد آنان با فناوری ضبط حرکت انجام شد؛[48] اما دیالوگ مربوط به صحنه‌های نشستن شخصیت‌ها در خودرو در استودیو ضبط شد.[49] این بازی نخستین عنوان در این مجموعه است که از یک موسیقی فیلم بهره می‌برد. این موسیقی توسط گروهی از آهنگ‌سازان که در طول چندین سال گردهم آمده‌اند ساخته شده‌است.[50] علاوه بر این، آهنگ‌های دیگری لایسنس شده و به‌وسیلهٔ رادیوی داخل بازی قابل‌دسترسی هستند.[51] گروه توسعه بیش از ۲۴۱ آهنگ را لایسنس کرده و آن‌ها را بین ۱۵ ایستگاه رادیویی متفاوت موجود در بازی توزیع کردند و ۲ ایستگاه دیگر هم به پخش گفتگوهای رادیویی می‌پردازند.[persian-alpha 23] بعضی آهنگ‌ها اختصاصاً برای بازی ساخته شده‌اند؛ مثلاً فلایینگ لوتوس، یک رپر و تولیدکنندهٔ آهنگ، مدیریت ایستگاه رادیویی فلای‌لو اف‌ام[persian-alpha 24] را در بازی بر عهده داشت.[53]

نخستین معرفی بازی در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۱ توسط راک‌استار گیمز صورت گرفت.[54] این استودیو یک هفته بعد تریلری از بازی منتشر کرد[55] و در یک جلسهٔ خبری رسمی، اطلاعاتی از نحوهٔ توسعه ارائه داد.[56] خبرنگاران بیان کرده‌اند که معرفی بازی به‌دلیل پیشینهٔ فرهنگی چشم‌گیر این مجموعه، انتظارات بسیاری را در صنعت بازی‌سازی ایجاد کرده‌است.[57][58][59] در ابتدا قرار بود که بازی در تابستان ۲۰۱۳ عرضه شود، اما به‌دلیل نیاز به زمان بیشتر برای بهبود زمان عرضه به ۱۷ سپتامبر همان سال عقب افتاد.[60] برای افزایش پیش‌فروش بازی، راک‌استار با چندین خرده‌فروشی همکاری کرده و یک نسخهٔ محدود را از بازی با ویژگی‌های اضافهٔ درون بازی منتشر کرد.[61] این استودیو از استراتژی بازاریابی ویروس‌وار استفاده کرده و وبگاهی را برای یک فرقهٔ مذهبی ساختگی با نام «برنامهٔ اپسیلون»[persian-alpha 25] راه‌اندازی کرد. این وبگاه به کاربران اجازه می‌داد تا در بازی در نقش یکی از اعضای فرقه ظاهر شوند.[62]

مقایسهٔ نسخه‌های پلی‌استیشن ۴ (چپ) و پلی‌استیشن ۳ (راست). نسخهٔ بازعرضه‌شده دارای فاصلهٔ ترسیمی بالاتر و وضوح بیشتر بافت‌ها نسبت به نسخهٔ اصلی بود.

این بازی در ای۳ ۲۰۱۴ برای مایکروسافت ویندوز (رایانه‌های شخصی)، پلی‌استیشن ۴ و اکس‌باکس وان عرضه شد. این نسخهٔ پیشرفته از فاصلهٔ ترسیمی بالاتر، جزئیات بهتر بافت‌ها، ترافیک متراکم‌تر، اثر ارتقایافتهٔ آب‌وهوا و زندگی گیاهی و حیات وحش تازه برخوردار بود.[63] این نسخه همچنین شامل یک گزینه برای تغییر به نمای اول شخص بود. برای گنجاندن این ویژگی در بازی، گروه توسعه سیستم پویانمایی‌های بازی را تغییر دادند تا با گیم‌پلی اول شخص سازگاری داشته‌باشد.[4] نسخه‌های پلی‌استیشن ۴ و اکس‌باکس وان در ۱۸ نوامبر ۲۰۱۴ عرضه شد.[64] انتشار نسخهٔ رایانهٔ شخصی، که در ابتدا قرار بود همزمان با نسخهٔ کنسولی انجام شود،[63] به ۱۴ آوریل ۲۰۱۵ موکول شد. با توجه به گفته‌های راک‌استار، این نسخه نیازمند زمان توسعهٔ بیشتری برای بهبود بوده‌است.[65] نسخهٔ رایانه از فریم ریت ۶۰ فریم بر ثانیه در وضوح ۴کی برخوردار بود و قابلیت ویرایشگر راک‌استار[persian-alpha 26] به بازیکنان اجازهٔ ضبط و ویرایش ویدئوهای گیم‌پلی را می‌داد.[66] به‌دلیل تمرکز گروه توسعه بر اتومبیل‌دزدی آنلاین و رد دد ریدمپشن ۲، توسعهٔ محتوای قابل دانلود برای این عنوان متوقف شد.[67]

بازتاب‌ها

انتشار اولیه
بازخورد
تلفیق چند نقد
گردآورندهامتیاز
متاکریتیک۹۷/۱۰۰[68][69]
نقدها
ناشرامتیاز
اج۱۰/۱۰[70]
یوروگیمر۹/۱۰[71]
فامیتسو۴۰/۴۰[72]
گیم اینفورمر۹٫۷۵/۱۰[73]
گیم‌اسپات۹/۱۰[74]
گیمز ریدار+[75]
آی‌جی‌ان۱۰/۱۰[76]
جویستیک[77]
پلی۹۷/۱۰۰[78]
The Escapist[79]

اتومبیل‌دزدی بزرگ ۵ در زمان عرضه با بازخورد مثبت مواجه شد.[80] متاکریتیک، یک وبگاه که رتبه‌ای نرمال‌سازی‌شده در بازهٔ ۰–۱۰۰ ارائه می‌دهد، امتیاز ۹۷ از ۱۰۰ را بر اساس ۵۰ نقد برای نسخهٔ پلی‌استیشن ۳[68] و ۵۸ نقد برای نسخهٔ اکس‌باکس ۳۶۰ ارائه داد.[69] این بازی پنجمین رتبهٔ برتر بین امتیازات متاکریتیک است و امتیازی برابر با بسیاری از عناوین دیگر دارد. منتقدان وجود سه شخصیت اصلی در بازی،[81][73][73][76] طراحی مراحل سرقت[82][83][84] و ارائهٔ بازی[13][78][85] را ستودند؛ اما برخی با کیفیت داستان و شخصیت‌ها موافق نبودند.[71][77][79][86] کزا مک‌دونالد[persian-alpha 27] از آی‌جی‌ان اتومبیل‌دزدی بزرگ ۵ را «یکی از برترین بازی‌های ویدئویی که تا کنون ساخته شده» خواند[76] و مجلهٔ پلی به آن لقب «تعیین‌گر نسل» و «استثنایی» داد.[78] مجلهٔ اج نوشت که این بازی یک «دستاورد قابل‌توجه» در زمینهٔ جهان باز و روایت داستان است[87] و تام هاگینز[persian-alpha 28] از دیلی تلگراف آن را یک «شاهکار غول‌آسا در زمینهٔ مهندسی فنی» دانست.[88] این بازی دومین بازی ساختهٔ غرب در تاریخ است که از مجلهٔ بازی‌های ویدئویی ژاپنی فامیتسو نمرهٔ کامل دریافت کرده‌است.[89] اعتقاد جف باکالار[persian-alpha 29] از سی‌نت بر این بوده که این عنوان بازیکنان را به تجربهٔ هر سه شخصیت تشویق می‌کند.[90] اج معتقد است که تغییر سریع بین شخصیت‌ها فاصلهٔ طولانی را بین نقاط آغاز مراحل کاهش داده‌است.[91] مت برتس[persian-alpha 30] از گیم اینفورمر دربارهٔ سازوکار تغییر شخصیت اصلی ذکر کرده که بازیکنان در حین تیراندازی‌ها در اوج اکشن باقی می‌مانند.[73] تام برم‌ول[persian-alpha 31] از یوروگیمر نوشته که قابلیت کنترل سه شخصیت عنصری تاکتیکی به تیراندازی‌ها افزوده؛ چرا که شخصیت‌ها در مکان‌های استراتژیک پناه گرفته و این وضعیت باعث کمتر شدن موقعیت‌های حملهٔ ناگهانی و انبوه دشمن به یک شخصیت نسبت به عناوین پیشین می‌شود.[71] مک‌دونالد از آی‌جی‌ان هم بیان کرده که ویژگی تغییر شخصیت به بازیکنان انتخاب‌های بیشتری در روند پیشروی مراحل داده و از میزان قابل‌پیش‌بینی بودن مأموریت‌ها کاسته‌است.[76]

جف گرستمان از جاینت بامب مراحل سرقت را انحراف خوبی از ساختار معمول مراحل این مجموعه دانسته‌است.[82] برم‌ول از یوروگیمر آن‌ها را به «قطعه‌های بلاک‌باستر» تشبیه کرده[71] و کارولین پتیت،[persian-alpha 32] نویسندهٔ گیم‌اسپات، فیلم مخمصه را در طراحی این مراحل تأثیرگذار دانسته‌است.[74] ژاو د ماتوس[persian-alpha 33] از جویستیک بیان کرده که رویکردهای استفاده‌شده در طراحی این مراحل، علمی و خلاقانه بوده‌اند.[77] کریس پلنت[persian-alpha 34] از پولیگان تغییر سریع شخصیت قابل‌بازی در حین مأموریت‌های سرقت را به «ویرایش فیلم» تشبیه کرده و گفته: «بازیکنان در نقش ویرایشگر هستند و سریعاً به جالب‌ترین صحنهٔ هر لحظه منتقل می‌شوند».[83] احساس اندی کلی[persian-alpha 35] از مجلهٔ بازی‌های کامپیوتری و ویدئویی نسبت به طراحی کلی مراحل این بود که این موضوع عمیق‌تر از نسخه‌های قبلی بوده ولی از نبود مأموریت‌های اسکورت رنج می‌برد.[84]

لس سانتوس، شهر موجود در جهان بازی. منتقدان طراحی و شباهت این شهر به لس آنجلس را ستودند و جابه‌جایی از لیبرتی سیتی در اتومبیل‌دزدی بزرگ ۴ به این شهر هم با بازخورد خوبی مواجه بود.

اج گرافیک بازی و نبود صفحه‌های بارگذاری را تحسین کرده[91] و پلی فاصلهٔ ترسیمی، آب‌وهوا و نورپردازی بازی را ستوده‌است.[78] برم‌ول از یوروگیمر نورپردازی را قابل‌توجه‌ترین پیشرفت بازی دانسته[71] و مایکل رپاراز[persian-alpha 36] از مجلهٔ رسمی ایکس‌باکس از قابلیت اجرا شدن جهان باز این عنوان روی اکس‌باکس ۳۶۰ شگفت‌زده شده و بیان کرده که این بازی «احتمالاً بزرگترین دستاورد فنی اکس‌باکس ۳۶۰» است.[86] منتقدان طراحی جهان بازی را ستودند و برخی هم ساده‌سازی جغرافیای لس آنجلس را در قالب یک فضای شهری تحسین کردند.[13][71] برندون جونز[persian-alpha 37] از گیم تریلرز شبیه‌سازی دقیق لس آنجلس و جهان بازی را «پر از صدا و شخصیت» دانسته‌است.[92] آی‌جی‌ان و مجلهٔ رسمی پلی‌استیشن - بریتانیا مقایسه‌هایی بین لس سانتوس و لیبرتی سیتی اتومبیل‌دزدی بزرگ ۴ انجام دادند.[76][85] رپاراز از مجلهٔ رسمی ایکس‌باکس لیبرتی سیتی «خاکستری و پر از ریگ» را بهتر از لس سانتوس دانست.[86] منتقدان طنز موجود در جهان بازی نسبت به فرهنگ کنونی آمریکایی ستودند[76][13][71][77][84] و جوئل گرگوری[persian-alpha 38] از مجلهٔ رسمی پلی‌استیشن «تفسیر منتقدانه» بازی را «امروزی و صحیح» دانست.[85]

جیم استرلینگ از دستراکتید طراحی صوت بازی را «بی‌عیب‌ونقص» دانست و عملکرد بازیگران، موسیقی متن و استفاده از موسیقی‌های لایسنس‌شده را ستود.[13] آی‌جی‌ان و جاینت بامب انتخاب موسیقی را ستودند و معتقد بودند که موسیقی متن بازی تنش دراماتیک مراحل را بالاتر برده‌است.[76][82] پتیت از گیم‌اسپات نوشت که موسیقی متن «طعم سینمایی‌تری به مراحل داده»[74] و اج موسیقی‌های لایسنس‌شده را از عوامل بهبود «حس‌وحال از قبل عالی» شهر دانست و نوشت که موسیقی متن باعث بهبود گیم‌پلی بازی شده‌است. آن‌ها این بازی را «خلاصه‌ای از تمام آنچه راک‌استار در دههٔ گذشته دربارهٔ قدرت موسیقی بازی آموخته» دانستند.[93]

بسیاری از منتقدان وسایل نقلیهٔ زمینی را واکنشی‌تر از عناوین قبلی و کنترل آن‌ها را ساده‌تر دانستند.[74][94][78][85][86] برتس از گیم اینفورمر بیان کرد که «خودروها حس سنگینی مناسبی دارند و همزمان چابکی لازم برای رانندگی با سرعت بالا در ترافیک را حفظ کرده‌اند».[73][73] علاوه بر هدایت‌پذیری وسایل نقلیه، بیشتر منتقدان سازوکارهای تیراندازی را بهتر از عناوین پیشین دانستند،[74][76][73] اما استرلینگ از دستراکتید بیان کرده که با وجود ارتقا، هدف‌گیری خودکار «متشنج و نامطمئن» بوده و سازوکارهای پناه‌گیری «همچنان همان‌قدر قدیمی و بی‌روح» هستند.[13] برخی منتقدان معتقدند که بازی با افزودن نقاط ذخیره در بین مراحل، یک مشکل همیشگی را حل کرده‌است.[71][88][76]

داستان و شخصیت‌ها، مخصوصاً ترور، با واکنش‌های متفاوتی از سوی منتقدان همراه بود. برخی منتقدان روایت داستان را در اندازهٔ عناوین پیشین راک‌استار ندانسته و به داستان اتومبیل‌دزدی بزرگ ۴ و رستگاری سرخ‌پوست مرده اشاره کردند.[71][73][77][86] دیگران فکر می‌کردند که شخصیت متضاد قهرمان‌های بازی، داستان را بهتر کرده‌است.[13][76][81][83] هولاندر کوپر[persian-alpha 39] از گیمز ریدار داستان بازی را در تناقض با عناوین پیشین می‌داند؛ چرا که در این عناوین شخصیت اصلی دارای صفات اخلاقی نامناسبی بوده‌است.[75] پتیت از گیم‌اسپات ترور را «یک انسان واقعاً افتضاح، وحشتناک و روانی—و یک شخصیت فوق‌العاده» دانسته‌است.[74] برم‌ول از یوروگیمر شخصیت ترور را «کم‌عمق و نامتقاعدکننده» خوانده و بیان کرده که رفتارهای عجیب او، به داستان صدمه زده و توسعهٔ شخصیت مایکل و فرانکلین را تحت‌الشعاع قرار داده‌است.[71] د ماتوس از جوی‌استیک ترور را فاقد جذابیت قهرمانانه دانسته و دوگانگی موجود بین مایکل و ترور را قدیمی دانسته‌است؛ چرا که اختلاف آن‌ها تبدیل به «چرخه‌ای ظاهراً بی‌پایان» می‌شود.[77] گرگ تیتو[persian-alpha 40] از د اسکیپیست در برقراری ارتباط با احساسات شخصیت‌ها مشکل داشته؛ چرا که شخصیت‌ها از نظر او با طمع و بدون اخلاقیات بوده و دلایل کمی برای دوست‌داشتنشان توسط بازیکنان وجود دارد.[79]

انتشار مجدد
انتشار مجدد
تلفیق چند نقد
گردآورندهامتیاز
متاکریتیک(رایانهٔ شخصی) ۹۶/۱۰۰[95]
(پلی‌استیشن ۴) ۹۷/۱۰۰[96]
(اکس‌باکس وان) ۹۷/۱۰۰[97]
نقدها
ناشرامتیاز
گیم اینفورمر۹٫۷۵/۱۰[98]
گیم‌اسپات۹/۱۰[99]
آی‌جی‌ان۱۰/۱۰[100][101]
پی‌سی گیمر (ایالات متحده)۹۲٪[102]
VideoGamer.com۱۰/۱۰[103][104]

انتشار مجدد اتومبیل‌دزدی بزرگ ۵، مثل نسخهٔ اصلی، با تحسین منتقدان همراه بود. متاکریتیک بر اساس ۶۶ نقد برای نسخهٔ پلی‌استیشن ۴[96] و ۱۴ نقد برای نسخهٔ اکس‌باکس وان،[97] میانگین نمرات بازی را ۹۷ از ۱۰۰ اعلام کرد و بر اساس ۴۸ نقد برای نسخهٔ رایانه‌های شخصی، میانگین نمرات بازی در این وبگاه برابر ۹۶ از ۱۰۰ بود.[95] اندرو رینر از گیم اینفورمر اضافه شدن زاویهٔ اول شخص را پس از مهاجرت به زاویهٔ سوم شخص در اتومبیل‌دزدی بزرگ ۳، «پیشرفت چشم‌گیر دیگری برای مجموعه» دانست.[98] مارک والتون[persian-alpha 41] از گیم‌اسپات بازی از زاویهٔ اول شخص را یک عامل افزایش‌دهندهٔ خشونت موجود در بازی خواند و بر همین اساس، بیش از پیش به جنبه‌های اخلاقی و انگیزهٔ شخصیت‌ها پرداخت.[99] نظر ویدئوگیمر.کام این بود که بازیکنان بیش از آن که حس «یک تفنگ متصل به دوربینی معلق» را داشته باشند، حس حضور در دنیای حقیقی را در تجربهٔ زاویهٔ اول شخص تجربه می‌کنند.[103] دن استاپلتون[persian-alpha 42] از آی‌جی‌ان بازی را در حالت اول شخص واقعی‌تر دانست و تجربهٔ بازی در این حالت را «به‌طرز شگفت‌آوری متفاوت» توصیف کرد.[100] ویدئوگیمر.کام «جزئیات ظریف» موجود در انیمیشن‌های اول شخص را، مثل کج شدن دوربین در هنگام دور زدن بازیکن با موتورسیکلت یا ابزارهای مسیریابی در کابین خلبان، ستود.[103] منتقدان بازی در حالت اول شخص را دشوارتر دانستند؛[99][100] ولی رینر از گیم اینفورمر چنین چالشی را می‌پسندید.[98]

والتون از گیم‌اسپات معتقد بود که ارتقای گرافیکی، مخصوصاً به‌خاطر ضدپلگی بهبودیافته، جهان بازی را «حتی تماشایی‌تر» کرده‌است. از زاویهٔ اول شخص، او بیان کرد که به‌دلیل گرافیک ارتقایافته، «روی سطح زمین، همه‌چیز بزرگ‌تر و باابهت‌تر به‌نظر می‌رسد».[99] استاپلتون از آی‌جی‌ان گرافیک نسخهٔ پلی‌استیشن ۴ را بهتر از گرافیک نسخهٔ اکس‌باکس وان دانست ولی بیان کرد که هر دو کنسول بازی را به‌خوبی بازی را رندر کرده و اغلب فریم ریت پایداری داشته‌اند.[100] او فریم ریت افزایش‌یافته و تنظیمات گرافیکی ارائه‌شده در نسخهٔ رایانهٔ شخصی را ستود.[105] ویدئوگیمر.کام فریم ریت نسخهٔ کنسول را چنان بالا دانست که «به‌ندرت قابل‌باور» است؛[103] اما والتون از گیم‌اسپات به افت گاه‌وبیگاه فریم ریت اشاره کرد.[99] نظر پیتر براون[persian-alpha 43] از گیم‌اسپات این بود که نسخهٔ رایانهٔ شخصی به بازیکنان اجازهٔ «مشاهدهٔ تمام وسعت کار دست قابل‌تحسین راک‌استار» را می‌دهد؛ اما اشاره کرد که این نسخه «با ساختار هندسی ساده … بخش‌هایی از ریشه‌های نسل پیشین را حفظ می‌کند».[99] ویدئوگیمر.کام دسترسی به ویرایشگر راک‌استار در رایانه را تحسین کرد؛ اما محدودیت‌های آن، مثل محدودیت‌های زاویهٔ دوربین، را مورد انتقاد قرار داد.[104] استاپلتون از آی‌جی‌ان کنترل‌های دارای قابلیت سفارشی‌سازی در نسخهٔ رایانهٔ شخصی را ستود[105] و براون از گیم‌اسپات تعویض مداوم بین موس و صفحه‌کلید و دستهٔ بازی را برای کسب «بهترین تجربه»، ضروری دانست.[99] کریس تورستن[persian-alpha 44] از پی‌سی گیمر این بازی را «زیباترین، گسترده‌ترین و بخشنده‌ترین» نسخهٔ مجموعه دانست.[102]

استاپلتون از آی‌جی‌ان گزارش کرد که بیرون پریدن‌های ناگهانی از بازی، قطع شدن از سرورها، زمان انتظار طولانی و تعداد کم بازیکنان در بخش چندنفرهٔ بازی وجود دارد. او در این باره گفت: «به این دلیل، من نمی‌توانم با قاطعیت … تجربه انحصاری چندنفره را توصیه کنم».[100] ویدئوگیمر.کام پیشرفت شخصیت‌ها در بخش برخط را نسبت به نسخهٔ اصلی بازی، بهتر دانست. در نقد این وبگاه آمده بود که «یکنواختی انجام کارهای بازیکن در برابر بازیکن در بازی تا هنگامی که نوبت به مأموریت‌های چندنفرهٔ باقاعده می‌رسد»[103] از بین رفته، و تازه‌واردان به این عنوان احتمالاً بخش چندنفره را لذت‌بخش و متعادل خواهند یافت. با این وجود، ویدئوگیمر.کام هم به قطعی معمول از سرورها، مخصوصاً در زمان نمایش صفحات بارگذاری، اشاره کرد.[103] والتون از گیم‌اسپات بیان کرد که اتومبیل‌دزدی بزرگ برخط «همچنان از نبود نقشهٔ راه» برای گیم‌پلی پرانرژی و پایان‌باز خود رنج می‌برد، اما معتقد بود که با این وجود، این بخش از بازی همچنان جذاب است.[99] رینر از گیم اینفورمر هم «لگ یا مشکلات کوچک در تیراندازی‌های گسترده و مسابقات» را در بخش برخط بازی گزارش کرد.[98]

جوایز

اتومبیل‌دزدی بزرگ ۵ نامزدی‌ها و جوایز متعددی را از سوی منتشرکنندگان بازی‌ها دریافت کرد. پیش از عرضه، این عنوان برندهٔ جایزهٔ موردانتظارترین بازی سال در جوایز بازی‌های ویدئویی اسپایک سال ۲۰۱۲ شد.[106] این بازی در سال ۲۰۱۳، بیشترین نمره را در متاکریتیک و گیم‌رنکینگز، دو وبگاه جمع‌آوری‌کنندهٔ نمرات، داشت.[107][108] این عنوان در چندین فهرست بهترین بازی‌های ۲۰۱۳ که در پایان سال منتشر شدند حضور داشت و از سوی تام چیک (خبرنگار مستقل)،[109] سی‌نت،[110] اج،[111] سی‌ویکمین جایزهٔ اهرمک طلایی،[112] پنجمین دورهٔ جوایز سالانهٔ اینساید گیمینگ،[113] جوایز بازی‌های ویدئویی اسپایک ۲۰۱۳،[114] مجلهٔ اسلنت[115] و تایم[116] برندهٔ جوایزی اعلام شد. کانادا.کام،[117] گیم‌اسپات[118] و آی‌جی‌ان[119] این عنوان را بهترین بازی اکس‌باکس دانسته و دستراکتید هم آن را بهترین بازی چندسکویی دانست.[120] راک‌استار گیمز و راک‌استار نورث جوایز بهترین استادیو و بهترین توسعه‌دهنده را از سوی اج دریافت کرده[121] و در دهمین دورهٔ جوایز بازی فرهنگستان بریتانیا، جایزهٔ همکاری بفتا را دریافت کرد.[122]

عناصر مختلف درون بازی هم جوایزی دریافت کردند. دو شخصیت، ترور فیلیپس و لامار دیویس، نامزد جوایز بسیاری برای بهترین شخصیت شده و لامار این جایزه را از جاینت بامب دریافت کرد.[123] موسیقی بازی هم جوایزی از اسپایک،[114] هاردکور گیمر[124] و دیلی تلگراف دریافت کرد.[125] اتومبیل‌دزدی بزرگ برخط جایزهٔ بهترین بازی چندنفره را از گیم‌تریلرز[126] و بفتا[122] دریافت کرده و از سوی آی‌جی‌ان، بهترین بازی چندنفرهٔ اکس‌باکس ۳۶۰ نامیده شد.[127] این نسخه همچنین از سوی گیم رولیشن[128] و هاردکور گیمر[129] نامزد دریافت عنوان بزرگ‌ترین ناامیدی شد. اتومبیل‌دزدی بزرگ ۵ در جوایز بازی‌های ویدئویی تلگراف، جایزهٔ بهترین دستاورد فنی را به‌دست‌آورد[125] و در چهاردهمین دورهٔ جوایز انتخاب توسعه‌دهندگان بازی، جایزهٔ بهترین فناوری را هم دریافت کرد.[130] طراحی گرافیکی و هنری بازی جوایزی از سوی آی‌جی‌ان،[131] دیلی تلگراف[125] و بفتا[122] به‌همراه داشت و باعث نامزد شدن بازی برای یک جایزه در مراسم جوایز انتخاب توسعه‌دهندگان بازی نیز شد.[130]

این عنوان جوایز بسیار دیگری هم به‌دست‌آورد. اتومبیل‌دزدی بزرگ ۵ در مراسم جوایز سالانهٔ اینساید گیمینگ، عنوان همه‌جانبه‌ترین بازی را دریافت کرد.[113] مردم در مراسم جوایز پلی‌استیشن ۲۰۱۳ با رأی به این عنوان، باعث دریافت جایزهٔ انتخاب کاربران توسط بازی شده[132] و جایزهٔ انتخاب اجتماع هم از سوی دستراکتید به این عنوان تعلق گرفت.[133] این بازی در مراسم جوایز پلی‌استیشن، جایزهٔ پلاتین را دریافت کرد[132] و به‌عنوان بهترین بازی بریتانیایی از طرف بفتا شناخته شد.[122] در جوایز بهترین‌های سال ۲۰۱۳ آی‌جی‌ان، اتومبیل‌دزدی بزرگ ۵ جوایز مختلفی را، شامل بهترین گرافیک اکس‌باکس ۳۶۰،[131] بهترین صوت اکس‌باکس ۳۶۰[134] و بهترین بازی اکشن روی اکس‌باکس ۳۶۰،[119] پلی‌استیشن ۳[135] و به‌طور کلی، کسب کرد.[136]

فروش

اتومبیل‌دزدی بزرگ ۵ در کمتر از ۲۴ ساعت بعد از انتشارش درآمد ۸۰۰ میلیون دلاری داشت و حدود ۱۱ میلیون نسخه فروخت، که بسیار فراتر از انتظارات بود. ۳ روز پس از انتشار؛ فروش بازی از یک میلیارد دلار گذشت و عنوان سریعترین فروش یک سرگرمی در تاریخ را ازان خود کرد. بازی هفت رکورد جهانی گینس را شکست؛ بهترین فروش بازی در ۲۴ ساعت، پرفروشترین بازی و ماجراجویی اکشن در ۲۴ ساعت، پرفروش‌ترین بازی در ۲۴ ساعت، سریعترین فروش ۱ میلیاردی در محصولات سرگرمی، سریعترین فروش ۱ میلیاردی در بازی‌ها، بیشترین سود خالص در ۲۴ ساعت و همین‌طور رکورد پربیننده‌ترین تریلر بازی اکشن. بازی پرفروشترین عنوان دیجیتال در فروشگاه پلی‌استیشن در کنسول پلی‌استیشن ۳ و ایکس‌باکس لایو در کنسول اکس‌باکس ۳۶۰ شد. بازی رکورد ندای وظیفه: بلک اپس برای بیشترین فروش در ۵ روز در انگلستان را شکست.[137]

در آخرین گزارش‌های مالی از تیک-تو (مالک راک‌استار گیمز) خبر از فروش ۱۳۵ میلیون نسخه ای این بازی داد.

یادداشت‌ها
  1. کارهای اضافی توسط راک‌استار سن‌دیگو، راک‌استار لیدز، Rockstar Toronto, Rockstar New England و راک‌استار لندن انجام شده‌است.[1]
  2. حالت اول شخص فقط روی نسخه‌های مایکروسافت ویندوز، پلی‌استیشن ۴ و اکس‌باکس وان در دسترس است.[4]
  3. آرون گاربات، کارگردان هنری بازی، تخمین زده که جهان این بازی آن‌قدر بزرگ هست که بتوان دنیای رد دد ریدمپشن، اتومبیل‌دزدی بزرگ: سن آندریاس و اتومبیل‌دزدی بزرگ ۴ را در آن جای داد.[7]
  4. دسترسی به این سلاح‌ها از طریق یک «گرداننده اسلحه» که شامل هشت بخش برای انواع مختلف سلاح‌هاست امکان‌پذیر است.[9]
  5. به‌جای این کار، بازیکنان می‌توانند برای رفتن به مقصدی خاص از تاکسی استفاده کنند.[10]
  6. با مصرف غذا و نوشیدنی یا استفاده از کمک‌های اولیه، سلامتی بازیکن کاملاً پر می‌شود.[10]
  7. راه‌های دیگری هم برای کاهش میزان جرم وجود دارد. برای مثال، اگر بازیکن خودروی خود را در یک فروشگاه رنگ کند، دیگر از سوی مأموران تعقیب نمی‌شود.[14]
  8. Richards Majestic
  9. Devin Weston
  10. Lamar Davis
  11. Harold "Stretch" Joseph
  12. Blaine County
  13. Merryweather
  14. Wei Cheng
  15. Dave Norton
  16. Steve Haines
  17. Federal Investigation Bureau (FIB)
  18. International Affairs Agency (IAA)
  19. در دنیای اتومبیل‌دزدی بزرگ ۵، اف‌آی‌بی و آی‌ای‌ای به‌ترتیب نشان‌دهندهٔ ادارهٔ تحقیقات فدرال و آژانس تحقیقات مرکزی هستند.[26]
  20. Union Depository
  21. ۲۹۰٬۸۵۶٬۴۲۹ دلار در سال ۲۰۲۱
  22. آرویند باتیا، تحلیل‌گر رسانه‌ای، تخمین زده که بودجهٔ توسعه از ۱۳۷ میلیون دلار آمریکا فراتر رفته‌است.[36] مارتی مک‌لافلین، گزارشگر د اسکاتس‌من، تخمین زده که مجموع بودجهٔ توسعه و بازاریابی از ۱۷۰ میلیون پوند استرلینگ (۲۶۵ میلیون دلار) فراتر رفته‌است.[37]
  23. در نسخه‌های مایکروسافت ویندوز، پلی‌استیشن ۴ و اکس‌باکس وان ۱۶۲ آهنگ دیگر به رادیوی بازی اضافه شده‌است.[52]
  24. FlyLo FM
  25. The Epsilon Program
  26. Rockstar Editor
  27. Keza MacDonald
  28. Tom Hoggins
  29. Jeff Bakalar
  30. Matt Bertz
  31. Tom Bramwell
  32. Carolyn Petit
  33. Xav de Matos
  34. Chris Plante
  35. Andy Kelly
  36. Mikel Reparaz
  37. Brandon Jones
  38. Joel Gregory
  39. Hollander Cooper
  40. Greg Tito
  41. Mark Walton
  42. Dan Stapleton
  43. Peter Brown
  44. Chris Thursten

منابع
  1. Rockstar North (17 September 2013). Grand Theft Auto V (PlayStation 3 and Xbox 360). Rockstar Games. Level/area: Credits.
  2. Pitcher, Jenna (9 October 2013). "Grand Theft Auto 5 smashes 7 Guinness World Records". Polygon. Vox Media. Archived from the original on 9 October 2013. Retrieved 9 October 2013.
  3. Hamilton, Kirk (24 September 2013). "Five Ways You Can Make Grand Theft Auto V More Immersive". Kotaku. Gawker Media. Archived from the original on 6 August 2014. Retrieved 12 September 2014.
  4. Krupa, Daniel (4 November 2014). "Grand Theft Auto 5: A New Perspective". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 4 November 2014. Retrieved 4 November 2014.
  5. Simmons, Alex (12 November 2012). "Grand Theft Auto V: Reinventing the Open-World Rulebook". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 20 February 2014. Retrieved 9 April 2014.
  6. Hussain, Tamoor (8 November 2012). "GTA V world 'is bigger than Red Dead Redemption, San Andreas and GTA 4 combined'". Computer and Video Games. Future plc. Archived from the original on 10 November 2012. Retrieved 10 November 2012.
  7. Bertz 2012, p. ۸۱.
  8. Simmons, Alex (13 November 2012). "Grand Theft Auto 5's Unseen Mastermind". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 16 November 2012. Retrieved 20 November 2012.
  9. Bogenn & Barba 2013, p. ۷.
  10. Bogenn & Barba 2013, p. ۱۳.
  11. Stuart, Keith (12 November 2012). "Grand Theft Auto V preview: the inside story". The Guardian. Guardian Media Group. Archived from the original on 31 July 2013. Retrieved 29 August 2013.
  12. Hoggins, Tom (2 May 2013). "Grand Theft Auto V preview". The Daily Telegraph. London: Telegraph Media Group. Archived from the original on 14 September 2013. Retrieved 6 September 2013.
  13. Sterling, Jim (16 September 2013). "Review: Grand Theft Auto V". Destructoid. ModernMethod/Destructoid LLC. Archived from the original on 14 October 2013. Retrieved 27 September 2013.
  14. Bogenn & Barba 2013, p. ۱۵.
  15. Bogenn & Barba 2013, p. ۵۷.
  16. Reilly, Luke (3 September 2013). "World-First Hands-On With Grand Theft Auto V". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 3 September 2013. Retrieved 3 September 2013.
  17. Petit, Carolyn (2 May 2013). "Grand Theft Auto V: The Making of a Great Heist Sequence". GameSpot. CBS Interactive. Archived from the original on 31 October 2013. Retrieved 23 August 2013.
  18. Bertz, Matt (2 May 2013). "The Art Of The Heist In GTA V". Game Informer. GameStop. Archived from the original on 13 September 2013. Retrieved 6 September 2013.
  19. MacDonald, Keza (9 July 2013). "What's New in the Grand Theft Auto V Gameplay Trailer". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 21 September 2013. Retrieved 23 August 2013.
  20. Weaver, Tim (3 May 2013). "Preview: GTA V rewrites the open-world rulebook... again". Computer and Video Games. Future plc. Archived from the original on 14 September 2013. Retrieved 6 September 2013.
  21. Bertz, Matt (2 May 2013). "Running And Gunning In Grand Theft Auto V". Game Informer. GameStop. Archived from the original on 11 September 2013. Retrieved 6 September 2013.
  22. Bogenn & Barba 2013, p. ۶.
  23. Aziz, Hamza (2 May 2013). "Grand Theft Auto V Everything is Bigger and Better". Destructoid. ModernMethod/Destructoid LLC. Archived from the original on 5 May 2013. Retrieved 4 May 2013.
  24. Cooper, Hollander (16 September 2013). "GTA 5 Review". GamesRadar. Future plc. Archived from the original on 12 October 2013. Retrieved 19 October 2013.
  25. Bertz, Matt (2 May 2013). "Putting Your Personal Stamp On Grand Theft Auto V". Game Informer. GameStop. Archived from the original on 13 September 2013. Retrieved 6 September 2013.
  26. Chick, Tom (21 September 2013). "Is Grand Theft Auto V the most relevant story about torture since Zero Dark Thirty?". Quarter to Three. Archived from the original on 17 March 2014. Retrieved 17 March 2014.
  27. Rockstar North (17 September 2013). Grand Theft Auto V (PlayStation 3 and Xbox 360) (1.0 ed.). Rockstar Games. Level/area: Something Sensible.
  28. Rockstar North (17 September 2013). Grand Theft Auto V (PlayStation 3 and Xbox 360) (1.0 ed.). Rockstar Games. Level/area: The Time's Come.
  29. Rockstar North (17 September 2013). Grand Theft Auto V (PlayStation 3 and Xbox 360) (1.0 ed.). Rockstar Games. Level/area: The Third Way.
  30. Unknown. "The Third Way". Fandom.
  31. Grand Theft Auto V Review - IGN, retrieved 2020-07-12
  32. Hill, Matt (7 September 2013). "Grand Theft Auto V: meet Dan Houser, architect of a gaming phenomenon". The Guardian. Guardian Media Group. Archived from the original on 8 September 2013. Retrieved 9 September 2013.
  33. French, Michael (4 October 2013). "Inside Rockstar North – Part 2: The Studio". Develop. Intent Media. Archived from the original on 4 October 2013. Retrieved 6 October 2013.
  34. Morgan, Thomas (17 September 2013). "Face-Off: Grand Theft Auto 5". Eurogamer. Gamer Network. Archived from the original on 17 September 2013. Retrieved 13 October 2013.
  35. Bernstein, Joseph (13 August 2013). ""Way Beyond Anything We've Done Before": Building The World Of "Grand Theft Auto V"". BuzzFeed. Archived from the original on 15 August 2013. Retrieved 3 September 2013.
  36. Sinclair, Brendan (1 February 2013). "GTA V dev costs over $137 million, says analyst". GamesIndustry.biz. Archived from the original on 4 February 2013. Retrieved 9 September 2013.
  37. Villapaz, Luke (8 September 2013). "'GTA 5' Costs $265 Million To Develop And Market, Making It The Most Expensive Video Game Ever Produced: Report". International Business Times. IBT Media. Archived from the original on 12 September 2013. Retrieved 9 September 2013.
  38. Schreier, Jason (2 November 2011). "Grand Theft Auto V Rolls Back to San Andreas". Wired. Condé Nast. Archived from the original on 2 November 2011. Retrieved 15 March 2012.
  39. "Rockstar North's Aaron Garbut on the making of Grand Theft Auto V – our game of 2013". Edge. Future plc. 2 January 2014. Archived from the original on 2 January 2014. Retrieved 2 January 2014.
  40. French, Michael (7 October 2013). "Inside Rockstar North – Part 4: The Art". Develop. Intent Media. Archived from the original on 9 October 2013. Retrieved 7 October 2013.
  41. Bertz 2012, p. ۹۱.
  42. Bertz 2012, p. ۹۳.
  43. French, Michael (3 October 2013). "Inside Rockstar North – Part 1: The Vision". Develop. Intent Media. Archived from the original on 5 October 2013. Retrieved 4 October 2013.
  44. Reilly, Luke (5 September 2013). "Grand Theft Auto V: The Sum of all Peers". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 7 September 2013. Retrieved 6 September 2013.
  45. Bertz, Matt (9 July 2013). "Grand Theft Auto V Q&A: Gun Combat". Wired. Condé Nast. Archived from the original on 10 July 2013. Retrieved 24 August 2013.
  46. Bertz 2012, p. ۷۶.
  47. Molina, Brett (9 October 2013). "Interview: Crime pays for 'Grand Theft Auto V' actors". USA Today. Archived from the original on 8 August 2017. Retrieved 8 March 2014.
  48. Stuart, Keith (13 September 2013). "Grand Theft Auto 5 – inside the creative process with Dan Houser". The Guardian. Guardian Media Group. Archived from the original on 14 September 2013. Retrieved 4 October 2013.
  49. Tuffclub (17 December 2013). "GTA V's Trevor Talks To TSA: An Exclusive Interview With Steven Ogg". The Sixth Axis. Archived from the original on 18 December 2013. Retrieved 8 March 2014.
  50. Corriea, Alexa Ray (3 October 2013). "The accidental excellence of GTA 5's soundscape". Polygon. Vox Media. Archived from the original on 3 October 2013. Retrieved 6 October 2013.
  51. Stutz, Colin (26 October 2013). "Rockstar Music Head on 'Grand Theft Auto V': We've Topped What's Come Before (Audio)". The Hollywood Reporter. Archived from the original on 27 October 2013. Retrieved 19 December 2013.
  52. "Grand Theft Auto V Reveals Expanded Radio Station Tracklists for Game Relaunch". Pitchfork.com. 17 November 2014. Archived from the original on 18 November 2014. Retrieved 18 November 2014.
  53. Shamoon, Evan (28 August 2013). "Inside the 'Grand Theft Auto V' Soundtrack". Rolling Stone. Jann Wenner. Archived from the original on 30 August 2013. Retrieved 29 August 2013.
  54. "Rockstar announces GTA V". GameSpot. CBS Interactive. 25 October 2011. Archived from the original on 22 October 2013. Retrieved 15 March 2012.
  55. Stuart, Keith (2 November 2011). "GTA 5 trailer: Rockstar unveils its Hollywood dream". The Guardian. Guardian Media Group. Archived from the original on 26 September 2013. Retrieved 26 March 2012.
  56. Robinson, Andy (3 November 2011). "GTA 5: Los Santos confirmed, 'most ambitious Rockstar game ever'". Computer and Video Games. Archived from the original on 4 November 2011. Retrieved 4 November 2011.
  57. Video Game Awards (13 December 2011). "Every VGA Winner From Years Past". Spike. Archived from the original on 18 November 2013. Retrieved 10 November 2013.
  58. Poole, Steven (9 March 2012). "Bang, bang, you're dead: how Grand Theft Auto stole Hollywood's thunder". The Guardian. Guardian Media Group. Archived from the original on 26 September 2013. Retrieved 3 April 2012.
  59. Terdiman, Daniel (17 April 2012). "How Grand Theft Auto changed video games (and the world)". CNET. UGO Networks. Archived from the original on 17 May 2013. Retrieved 5 May 2012.
  60. Karmali, Luke (31 January 2013). "Grand Theft Auto V Gets a September Release Date". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 31 January 2013. Retrieved 11 March 2014.
  61. Win-Poole, Lesley (23 May 2013). "Grand Theft Auto 5 Collector's Edition includes a real-life money bag and cap". Eurogamer. Gamer Network. Archived from the original on 7 June 2013. Retrieved 24 May 2013.
  62. Prescott, Shaun (30 April 2013). "News: Grand Theft Auto 5: Rockstar sends casting call for Los Santos cult members". Computer and Video Games. Archived from the original on 1 May 2013. Retrieved 30 April 2013.
  63. Sarkar, Samit (9 June 2014). "Grand Theft Auto 5 coming to PC and Xbox One as well as PS4 this fall". Polygon. Vox Media. Archived from the original on 26 June 2014. Retrieved 9 June 2014.
  64. R* Q (12 September 2014). "Grand Theft Auto V Release Dates and Exclusive Content Details for PlayStation 4, Xbox One and PC". Rockstar Newswire. Rockstar Games. Archived from the original on 12 September 2014. Retrieved 12 September 2014.
  65. Makuch, Eddie; Crossley, Rob (13 January 2015). "GTA 5 PC Release Date Delayed Again, First Screenshots Revealed". GameSpot. CBS Interactive. Archived from the original on 17 January 2015. Retrieved 14 January 2015.
  66. R* Q (14 April 2015). "Grand Theft Auto V Is Now Available for PC". Rockstar Newswire. Rockstar Games. Archived from the original on 14 April 2015. Retrieved 15 April 2015.
  67. Joe Donnelly. "Grand Theft Auto 5 is not getting single player DLC". pcgamer.com. Archived from the original on 24 October 2017. Retrieved 23 October 2017.
  68. "Grand Theft Auto V for PlayStation 3 Reviews". Metacritic. CBS Interactive. Archived from the original on 1 December 2013. Retrieved 15 November 2013.
  69. "Grand Theft Auto V for Xbox 360 Reviews". Metacritic. CBS Interactive. Archived from the original on 17 December 2013. Retrieved 15 November 2013.
  70. Edge 2013, p. ۸۵-۸۹.
  71. Bramwell, Tom (16 September 2013). "Grand Theft Auto 5 review". Eurogamer. Gamer Network. Archived from the original on 18 September 2013. Retrieved 17 September 2013.
  72. "Famitsu Review Scores: Issue 1296". Gematsu. 10 January 2013. Archived from the original on 7 November 2017. Retrieved 30 October 2017.
  73. Bertz, Matt (16 September 2013). "Grand Theft Auto V – The Seedy Side Of A Sunny State". Game Informer. GameStop. Archived from the original on 18 September 2013. Retrieved 16 September 2013.
  74. Petit, Carolyn (16 September 2013). "Grand Theft Auto V Review: City of Angels and Demons". GameSpot. CBS Interactive. Archived from the original on 12 October 2013. Retrieved 16 September 2013.
  75. Pearson, Rob (28 November 2014). "Grand Theft Auto 5 review". GamesRadar+. Archived from the original on 12 October 2013. Retrieved 21 December 2014.
  76. MacDonald, Keza (16 September 2013). "Grand Theft Auto V Review". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 16 September 2013. Retrieved 16 September 2013.
  77. de Matos, Xav (16 September 2013). "Grand Theft Auto 5 review: How to take it in America". Joystiq. Archived from the original on 18 September 2013. Retrieved 16 September 2013.
  78. "Grand Theft Auto V review". Play. Future plc. 16 September 2013. Archived from the original on 24 November 2013. Retrieved 17 September 2013.
  79. Tito, Greg (17 September 2013). "Grand Theft Auto 5 Review – People Suck". The Escapist. Defy Media. Archived from the original on 5 October 2013. Retrieved 26 September 2013.
  80. Hussain, Tamoor (17 September 2013). "GTA 5 review round-up: Ten ton hammer". Computer and Video Games. Future plc. Archived from the original on 22 April 2014. Retrieved 21 April 2014.
  81. Edge 2013, p. 86.
  82. Gertsmann, Jeff (16 September 2013). "Grand Theft Auto V Review". Giant Bomb. CBS Interactive. Archived from the original on 6 October 2013. Retrieved 4 October 2013.
  83. Plante, Chris (16 September 2013). "Grand Theft Auto 5 review: golden years". Polygon. Vox Media. Archived from the original on 18 September 2013. Retrieved 17 September 2013.
  84. Kelly, Andy (16 September 2013). "GTA 5 review: Grand Theft Auto V achieves the extraordinary". Computer and Video Games. Future plc. Archived from the original on 19 September 2013. Retrieved 17 September 2013.
  85. Gregory, Joel (16 September 2013). "GTA 5 PS3 review – Three men and a little LA deed sign the generation off in style". PlayStation Official Magazine. Future plc. Archived from the original on 19 December 2013. Retrieved 16 September 2013.
  86. Reparaz, Mikel (16 September 2013). "Grand Theft Auto 5 review". Official Xbox Magazine. Future plc. Archived from the original on 28 March 2014. Retrieved 16 September 2013.
  87. Edge 2013, p. ۸۸.
  88. Hoggins, Tom (16 September 2013). "GTA 5 review". The Daily Telegraph. London: Telegraph Media Group. Archived from the original on 17 September 2013. Retrieved 16 September 2013.
  89. kevingifford (2 October 2013). "Japan Review Check: GTA5, Fairy Fencer F". Polygon. Archived from the original on 10 December 2017. Retrieved 9 December 2017.
  90. Bakalar, Jeff (16 September 2013). "Grand Theft Auto V – PlayStation 3 Games – CNET Reviews". CNET. UGO Networks. Archived from the original on 16 October 2013. Retrieved 16 October 2013.
  91. Edge 2013, p. ۸۶.
  92. "Grand Theft Auto V Review". GameTrailers. Viacom Media Networks. 16 September 2013. Archived from the original on 20 September 2013. Retrieved 17 September 2013.
  93. Edge 2013, p. ۸۹.
  94. Edge 2013, p. 88.
  95. "Grand Theft Auto V for PC Reviews". Metacritic. CBS Interactive. Archived from the original on 23 January 2014. Retrieved 16 April 2015.
  96. "Grand Theft Auto V for PlayStation 4 Reviews". Metacritic. CBS Interactive. Archived from the original on 19 March 2017. Retrieved 18 November 2014.
  97. "Grand Theft Auto V for Xbox One Reviews". Metacritic. CBS Interactive. Archived from the original on 20 March 2017. Retrieved 21 November 2014.
  98. Reiner, Andrew (21 November 2014). "Grand Theft Auto V – Intimate Violence". Game Informer. GameStop. Archived from the original on 24 November 2014. Retrieved 23 November 2014.
  99. Walton, Mark; Brown, Peter (17 November 2014). "Grand Theft Auto V Review". GameSpot. CBS Interactive. Archived from the original on 17 April 2015. Retrieved 16 April 2015.
  100. Stapleton, Dan (17 November 2014). "GTA 5 PlayStation 4 and Xbox One Review". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 19 November 2014. Retrieved 23 November 2014.
  101. Stapleton, Dan (14 April 2015). "GTA 5 PC Review". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 19 November 2014. Retrieved 14 April 2015.
  102. Thursten, Chris (20 April 2015). "GTA 5 PC review". PC Gamer. Future plc. Archived from the original on 20 April 2015. Retrieved 23 July 2015.
  103. "Grand Theft Auto 5 Review". VideoGamer.com. Pro-G Media. 20 November 2014. Archived from the original on 29 November 2014. Retrieved 23 November 2014.
  104. "Grand Theft Auto 5 Review". VideoGamer.com. Pro-G Media. 15 April 2015. Archived from the original on 15 April 2015. Retrieved 16 April 2015.
  105. Stapleton, Dan (14 April 2015). "GTA 5 PC Review in Progress". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 15 April 2015. Retrieved 16 April 2015.
  106. Video Game Awards (13 December 2011). "Every VGA Winner From Years Past". Spike. Archived from the original on 18 November 2013. Retrieved 10 November 2013.
  107. "Highest Rated Video Games for 2013". Metacritic. CBS Interactive. Archived from the original on 19 November 2014. Retrieved 24 April 2014.
  108. "Browse and Search Games – Highest Rated Video Games for 2013". GameRankings. CBS Interactive. Archived from the original on 24 April 2014. Retrieved 24 April 2014.
  109. Chick, Tom (20 December 2013). "The top ten games of 2013". Quarter to Three. Archived from the original on 27 May 2014. Retrieved 25 April 2014.
  110. Bakalar, Jeff (18 December 2013). "The 15 best video games of 2013 (pictures)". CNET. Archived from the original on 26 April 2014. Retrieved 25 April 2014.
  111. "The Edge awards 2013: best game". Edge. Future plc. 26 December 2013. Archived from the original on 26 February 2014. Retrieved 7 January 2014.
  112. Hussain, Tamoor (25 October 2013). "Golden Joysticks 2013: Full list of winners". Computer and Video Games. Future plc. Archived from the original on 28 October 2013. Retrieved 27 October 2013.
  113. P Rubin, Brian (4 December 2013). "Winners of the 5th Annual Inside Gaming Awards Announced". Machinima.com. Archived from the original on 6 December 2013. Retrieved 5 December 2013.
  114. Dane, Patrick (7 December 2013). "'Grand Theft Auto V' Tops Spike VGX 2013 Award Winners List". Gamerant. Archived from the original on 10 December 2013. Retrieved 8 December 2013.
  115. "The 25 Best Video Games of 2013". Slant Magazine. 9 December 2013. Archived from the original on 5 September 2014. Retrieved 25 April 2014.
  116. "Top 10 Video Games of 2013". Time. Time Inc. 3 December 2013. Archived from the original on 6 December 2013. Retrieved 15 November 2014.
  117. O'Rourke, Patrick (17 December 2013). "Top video games of 2013: What's this year's best game?". Canada.com. Postmedia News. Archived from the original on 17 February 2014. Retrieved 17 February 2014.
  118. "Xbox 360 Game of the Year 2013 Winner". GameSpot. CBS Interactive. 15 December 2013. Archived from the original on 18 December 2013. Retrieved 15 December 2013.
  119. "Best Xbox 360 Game – IGN's Best of 2013". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 24 December 2013. Retrieved 24 December 2013.
  120. MacGregor, Kyle (24 December 2013). "The winner of Destructoid's best 2013 multiplatform game". Destructoid. ModernMethod/Destructoid LLC. Archived from the original on 22 January 2014. Retrieved 8 January 2014.
  121. "The Edge awards 2013: studio of the year". Edge. Future plc. 30 December 2013. Archived from the original on 25 February 2014. Retrieved 7 January 2014.
  122. Cork, Jeff (13 March 2014). "Last Of Us, Tearaway, Grand Theft Auto V Win Big At The BAFTA Awards". Game Informer. GameStop. Archived from the original on 28 April 2014. Retrieved 27 April 2014.
  123. "Giant Bomb's 2013 Game of the Year Awards: Day Two". Giant Bomb. CBS Interactive. 24 December 2013. Archived from the original on 22 January 2014. Retrieved 8 January 2014.
  124. "2013 Best Original Soundtrack". Hardcore Gamer. 21 December 2013. Archived from the original on 24 December 2013. Retrieved 24 December 2013.
  125. Hoggins, Tom (31 December 2013). "Telegraph Video Game Awards 2013". The Daily Telegraph. London: Telegraph Media Group. Archived from the original on 7 January 2014. Retrieved 7 January 2014.
  126. "GameTrailers Game of the Year Awards Video – Winners Montage". GameTrailers. Viacom Media Networks. 7 January 2014. Archived from the original on 8 January 2014. Retrieved 8 January 2014.
  127. "Best Xbox 360 Multiplayer Game – IGN's Best of 2013". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 24 December 2013. Retrieved 24 December 2013.
  128. Tan, Nicholas (17 December 2013). "Biggest Disappointment 2013". Game Revolution. AtomicOnline. Archived from the original on 8 January 2014. Retrieved 8 January 2014.
  129. "2013 Most Disappointing". Hardcore Gamer. 21 December 2013. Archived from the original on 24 December 2013. Retrieved 24 December 2013.
  130. "14th Annual Game Developers Choice Awards". Game Developers Choice Awards. 9 January 2014. Archived from the original on 1 April 2016. Retrieved 21 March 2014.
  131. "Best Xbox 360 Graphics – IGN's Best of 2013". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 24 December 2013. Retrieved 24 December 2013.
  132. Ray Corriea, Alexa (4 December 2013). "Grand Theft Auto 5 goes platinum at Sony PlayStation Awards". Polygon. Vox Media. Archived from the original on 7 December 2013. Retrieved 6 December 2013.
  133. Dixon, Andy (24 December 2013). "The winner of Destructoid's best of 2013 community choice". Destructoid. ModernMethod/Destructoid LLC. Archived from the original on 22 January 2014. Retrieved 8 January 2014.
  134. "Best Xbox 360 Sound – IGN's Best of 2013". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 24 December 2013. Retrieved 24 December 2013.
  135. "Best PS3 Action Game – IGN's Best of 2013". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 24 December 2013. Retrieved 24 December 2013.
  136. "Best Overall Action Game – IGN's Best of 2013". IGN. Ziff Davis. Archived from the original on 24 December 2013. Retrieved 24 December 2013.
  137. «7 رکورد گینس شکسته شده توسط اتومبیل دزدی بزرگ 5-Polygon».

کتاب‌شناسی

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.