دانشنامه المورد

دانشنامهٔ المَورِد یا دانشنامهٔ درآیند (به عربی: موسوعة المَورِد) (به انگلیسی: Mawsuat al-Mawrid)[پانویس 1] دانشنامه‌ای یازده‌جلدی انگلیسی - عربی مصوّر اثر منیر بعلبکی است که با مراجعه به حدود ۳۳ منبع دانشنامه‌ای با بیش از ۲۲ هزار درآیند گردآوری شده است. بار نخست در ده جلد به‌اضافهٔ یک جلد برابرنامه در سال‌های ۱۹۸۰–۱۹۸۳ از سوی انتشارات دارالعلم للملایین در بیروت لبنان در ۲٬۴۰۰ صفحه چاپ شد. نخست به‌ترتیب الفبای انگلیسی (شیوهٔ نگارنده در دیگر آثارش) و سپس در سال ۱۹۹۰ به‌ترتیب الفبای عربی در دو جلد بزرگِ ۱٬۳۳۷ صفحه‌ای با عنوان اصلیِ «دانشنامهٔ عربی المورد» (به عربی: موسوعة المورد العربية) و با عنوان فرعیِ «دائرةالمعارف کارآیند برگرفته از دانشنامهٔ درآیند» (به عربی: دائرة معارف میسرة مقتبسة عن موسوعة المورد)[پانویس 2] بازچاپ شد. این دانشنامه نزد نویسندگان و پژوهشگران در خاورمیانه به عنوان یک مرجع معتبر ارزشمند شناخته می‌شود؛ به‌ویژه به‌خاطر سبک نوشتاری و گستردگی مدخل‌های آن.[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10]

دانشنامهٔ المَورِد
جلد یازدهم دانشنامهٔ درآیند در چاپ نخست، برابرنامهٔ انگلیسی - عربی آن
نویسنده(ها)منیر بعلبکی
عنوان اصلیموسوعة المَورِد
کشور بیروت، لبنان
زبانعربی (ترتیب درآیندها در چاپ نخست: انگلیسی)
مجموعهالمَورد
موضوع(ها)موضوعات عام دانشنامه‌ای
گونه(های) ادبیدانشنامه‌نویسی کوتاه و جامع
ناشردارالعلم للملایین
تاریخ نشر
از ۱۹۸۰
شمار صفحات۲٬۴۰۰
شابکشابک ‎لغتنامه المورد: ۹۹۵۳۹۰۱۰۰۷

جایگاه مرجعی

المورد در برخی منابع، «گسترده‌ترین دانشنامهٔ عربی در نوع خود» توصیف شده‌است[11]؛ از منابع پرکاربرد نزد دانشجویان و دانش‌آموزان عرب‌زبان به‌ویژه در لبنان، اردن، سوریه و فلسطین است و جایگزینی است برای منابع کهن عربی که دسترسی و خوانش آن‌ها ممکن است آسان نباشد. همچنین، از منابع برخی پژوهشگران عرب‌زبان ایرانی یا پژوهشگران ایرانی در زبان عربی است.[12] برای مثال، در کتابخانه‌های کشورهای زیر به عنوان کتاب مرجع در دسترس است:

ژاپن: دانشگاه زبان‌های خارجی توکیو.[13]
ایران: در کنسرسیوم محتوای ملی ثبت شده،[14] از فراداده‌ها در کتابخانهٔ دانشگاه شیراز،[15] کتابخانهٔ مرکزی رضوی[16] و مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، است.
سودان: کتابخانهٔ دانشگاه نیلین. (رده:A/903.217)
عربستان: کتابخانهٔ دانشگاه علوم امنیتی نایف،[17] کتابخانهٔ دانشگاه ام‌القری، (شمارهٔ ثبت: eb1872) و در کتابخانهٔ مسجدالحرام.[18]
دولت فلسطین: از مراجع کتابخانهٔ دانشگاه بیت لحم[19] و دانشگاه ملی النّجاح[20]
قطر: از مجموعه مراجع کتابخانهٔ دانشگاه قطر.[21]
کویت: کتابخانهٔ بنیاد همگانی اوقاف.[22]
موریتانی: از مراجع کتابخانهٔ دانشگاه نواکشوت. (شماره: ۰۹۲۰۱۹۲۶۸۰۵)

ساختار

نگارنده پیش از دیباچهٔ جلد یکم، گفته‌ای از عمادالدین اصفهانی (شهرت‌یافته نزد کاتبان) آورده که گویای ناتوانی انسان در نگارش اثری «کامل» است:[23]

همانا من این‌چنین دیدم که، هیچ‌کس کتابی ننوشت مگر آنکه فردایش گفت: اگر فلان کلمه را دیگرگون کنم بهتر شود، اگر فلان حرف را افزون کنم نیک‌تر گردد، اگر فلان جمله را پس دهم مِهتر شود، اگر فلان سخن را پیش دهم زیباتر آید؛ و این از بزرگترین پندهاست و مدرکی است (راهنما-برهان) برایِ چیرگیِ نقص (کمبود) بر همهٔ بشر.[پانویس 3]

سپس سرنوشت نگارش دانشنامه را نوشته است که از سال ۱۹۶۷ شروع شد و گردآوری آن سیزده سال به طول انجامید. می‌گوید که تلاش داشته تا اثری نسبتاً کامل دانشنامه‌ای از مواد علمی، هنری و ادبی و افراد و اماکن برجسته گرد آورَد؛ دربارهٔ سبک نگارش آن می‌گوید که موادش «آن‌قدر کوتاه نیست که اخلال ایجاد کند، و آن‌قدر دراز نیست که ملال آورَد» : فلا هی بالموجزة حتی الإخلال ولا هی بالمطوَّلة حتی الإملال [23] سپس ده نکته را ذکر می‌کند که شامل ویژگی‌های دانشنامه است. تاریخ پایان نگارش این دانشنامه، برپایهٔ آنچه در پایانِ دیباچه آمده، ۱۰ اکتبر ۱۹۷۹ در بیروت بوده است.[23]

فرهنگ ـ زندگی‌نامهٔ المورد

منیر بعلبکی بعدها زندگی‌نامه‌ها را از دانشنامهٔ المورد جدا کرد و عنوانش را «معجم أعلام المورد» (به‌معنای: فرهنگ زندگی‌نامه‌ایِ المورد)[پانویس 4] گذاشت؛ بار یکم در ۱۹۹۲ چاپ شد. این اثر نیز دانشنامه‌ای است که مجموعه زندگی‌نامه‌های بیش از ۴۰۰۰ تن از برجسته‌ترین افراد سرشناس شرقی و غربی، نوین و کهن را در ۵۴۴ صفحهٔ سه‌ستونیِ مصور دربرمی‌گیرد. بعلبکی برای این اثر از حدود ۶۷ منبع انگلیسی، عربی و فرانسوی سود جسته‌است.[24]

پانویس
  1. المورد در عربی، به درآیندها اشاره دارد، نگارنده این واژه را پیشتر برای لغتنامه‌اش به‌کار برد؛ برای شهرت‌یافتگی آن لغتنامه، عنوانِ «المورد» را برای این دانشنامه نیز به‌کار برد.
  2. میسرة = به سهل المأخذ بودن و کارآیندی آن اشاره دارد.
  3. إني رأيتُ أنه لا يكتب أحد كتاباً في يومِهِ إلا قال في غَدِهِ: لوُ غَيّرَ هذا لكان أحسن ولو زيد هذا لکان يُستحَسن ولو قُدَّم هذا لكان أفضل ولو تُرِك هذا لكان أجمل. وهذا أعظم العبر وهو دليل علیٰ استيلاء النّقص علیٰ جملة البشر.
  4. شابک: 9953901163

پیوند به بیرون

منابع
    1. «صدور المورد الأکبر لشیخ المترجمین منیر البعلبکی» (به عربی). الجزیره. دریافت‌شده در ۱۴/۸/۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
    2. «عن المؤلف» (به عربی). رفّی. دریافت‌شده در ۱۴/۸/۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
    3. «منیر البعلبکی» (به عربی). یا بیروت. دریافت‌شده در ۱۴/۸/۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
    4. «شیخ المترجمین العرب منیر البعلبکی». النهار. النهار.
    5. «منیر البعلبکی عشق العربیة فی قلعة الانکلوسکسونیة». الحیاة. ۲۰۰۷.
    6. «أمیر الترجمة العربیة، صاحب المورد الکبیر، منیر البعلبکی». الوسط. ۲۰۰۷.
    7. «نبذة عن منیر البعلبکی». دانشگاه ملک سعود. ۲۰۰۷.
    8. «أین نحن من الأعمال الموسوعیة الکبری». منتدی السوس العالمیة.
    9. «منیر البعلبکی». Yabeyrouth.com/.
    10. «البعلبکی، منیر الموسوعیة الکبری». الموسوعة العربیة.
    11. «موسوعة المورد العربیة 2-1». الرفّی.
    12. «دموکراسی و حقوق شهروندی فردی و قومی». العربیه. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۷ اکتبر ۲۰۱۶.
    13. «BA65461705». کتابخانه‌های دانشگاه تافتس.
    14. «موسوعة المورد العربیة: دائرة معارف میسرة مقتبسة عن موسوعة المورد». کنسرسیوم محتوای ملی. 09-26-2012. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
    15. «دانشگاه شیراز». دانشگاه شیراز.
    16. «موسوعة المورد العربیة: دائرة معارف میسرة مقتبسة عن موسوعة المورد». پایگاه داده‌های کتابخانه‌های ایران. پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک)
    17. «رده: DDC:031 (موسوعة المورد العربیة)». دانشگاه علوم امنیتی نایف.
    18. «شماره ثبت:5857». کتابخانهٔ مسجدالحرام.
    19. «شماره ثبت ۵۰۵۲۰». کتابخانهٔ دانشگاه بیت لحم.
    20. «شماره ثبت ۱۱۷۴۷۷». کتابخانهٔ دانشگاه ملی النّجاح.
    21. «Central Library Reference Collection». Qatar University.
    22. بنیاد همگانی اوقاف کویت «ش 2 مج (1337)» مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک).
    23. بعلبکی، منیر (۱۹۷۹). «مقدمه». موسوعة المورد (به عربی). ۱. بیروت: دارالعلم للملایین. ص. مقدمه. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
    24. http://waqfeya.com/book.php?bid=1289
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.