سایکو اکتیو

داروی فعال‌کننده روان یا روان انگیز یا سایکو اکتیو (به انگلیسی: Psychoactive drug) نوعی ترکیب شیمیایی است که عملکرد مغز را تغییر داده و باعث تغییراتی در ادراک، خلق، خودآگاهی یا رفتار می‌شود.[1] این مواد را می‌توان برای مصارف پزشکی یا تفننی برای بهبود عامدانهٔ عملکرد یا تغییر خودآگاهی، برای مقاصد مناسکی، معنوی یا شمن‌باورانه یا برای تحقیقات به کار برد.

با محرک‌ها اشتباه نشود.

برخی از این داروها از سوی پزشک تجویز می‌شوند. نمونه‌های آن داروهای ضدافسردگی، داروهای ضداضطراب، داروهای ضدروان‌پریشی و داروهای محرک هستند. مصرف برخی از آنها کاملاً مجاز است و نیازی به نسخه دارویی ندارد؛ از میان آنها می‌توان به گزانتین‌ها که در قهوه، چای و شکلات یافت می‌شوند اشاره کرد.

البته لفظ «فعال کننده» در توصیف سایکواکتیوها، شاید مخاطب را به این اشتباه بیاندازد که این ترکیبات شیمیایی باعث افزایش عملکرد نورون‌ها می‌شوند، (مانند محرک‌ها) درحالی که در واقعیت دارویی که وارد بدن شود و در نهایت روی روان تأثیر گذار باشد را سایکواکتیو می‌نامند.[2] با این حال ترکیبات شیمایی ضروری برای بدن مانند اکسیژن و آب که هم کاهش و افزایش بیش‌از حد آنها باعث نقض در عملکرد نورون‌ها می‌شود و در نهایت تأثیر خود را روی روان نمایان می‌کنند سایکواکتیو محسوب نمی‌شوند. زیرا سایکواکتیوها هم نوعی دارو(Drug) محسوب می‌شوند ولی موارد اشاره شده که نیاز بدن هستند و روی روان نیز تأثیر می‌گذراند دارو محسوب نمی‌شوند. با این حال ترکیبات سایکواکتیو بسیار متنوع و طیف عظیمی از ترکیبات شیمیایی طبیعی و سنتتیک(مصنوعی و صنعتی) را شامل می‌شود و توهم‌زاها، محرک‌ها و سرکوب کننده‌ها سه ابر دسته از سایکواکتیوها محسوب می‌شوند.[3]

تعدادی داروی فعال‌کننده روان - موادخیابانی و دارویی:

محرک‌ها
نوشتار اصلی: محرک (دارو)






سرکوب کننده‌ها‌
نوشتار اصلی: سرکوب کننده






  • تینودیازپین‌ها
    • متیزولام Metizolam
    • اتیزولام Etizolam
    • دزکلرو اتیزولام Deschloroetizolam


توهم‌زاها
نوشتار اصلی: توهم‌زا

روان‌گردان‌ها





منفک کننده‌ها
  • آریل سیکلو هگزیل‌آمین‌ها
  • مرفینان‌ها
  • دی‌آریل اتیل‌آمین‌ها
  • متفرقه


هذیان‌آورها


انتئوژن‌ها

نمونه‌های شاخص


جستارهای وابسته

منابع
  1. "CHAPTER 1 Alcohol and Other Drugs". نسخه آرشیو شده. ISBN 0-7245-3361-3. Archived from the original on 28 March 2015. Retrieved 7 June 2017.
  2. https://web.archive.org/web/20150328060739/http://www.nt.gov.au/health/healthdev/health_promotion/bushbook/volume2/chap1/sect1.htm
  3. https://www.healthywa.wa.gov.au/Articles/A_E/Drug-information

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ سایکو اکتیو موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.