لیزوزوم
لیزوزوم (به انگلیسی: Lysosome) یا کافَنده‌تَن[1] کیسه ای است غشایی (غشادار) که دارای آنریم های تجزیه کننده است . کافنده‌تن‌ها دارای آنزیم‌هایی گوارشی گوناگون به‌ویژه آنزیم‌های هیدرولیتیک "هیدرولیز" (تجزیه‌کنندمولکول به واسطه ی مصرف آب) هستند. لیزوزوم کیسه‌ای (کیسه غشایی) آنزیم‌های گوناگونی دارد. این آنزیم‌ها برای هضم مولکولهای بزرگ به کار می‌روند. بیش از 60 آنزیم در لیزوزوم وجود دارد (مانند پروتئازها، نوکلئازها و فسفولیپازها).
لیزوزوم در واقع مجموعه ای از تجزیه کنندگان درون سلول است که وظیفه خارج کردن مواد بیماری زا و میکروب ها را از درون سلول دارد
بهترین عملکرد این آنزیم‌ها در محیط اسیدی (pH=۵) صورت می‌گیرد.
پس اگر این آنزیم‌ها به سیتوپلاسم (pH=7.4) نشت کنند، فعالیت زیادی را نشان نمی‌دهند ولی اگر آنزیم های آزاد شده از تعداد زیادی از لیزوزوم ها باشد میتواند به واسطه فرایند خود گوارشی منجر به تخریب و انهدام سلول شود (بیولوژی کمپل ۲۰۱۱) . این آنزیم‌ها در شبکه آندوپلاسمی ساخته می‌شوند و پس از ورود به دستگاه گلژی، توسط آبدانهها به لیزوزوم منتقل می‌شوند.
اگر این آنزیم‌ها نباشند،،هیچ سلولی نمی توانست آنزیم هیدرولیز کننده در خود داشته باشد و به مرور مولکولهای بزرگی که امکان هضم آن‌ها وجود ندارد، در سیتوزول جمع می‌شوند. این مولکول‌ها در فعالیت و واکنش‌های موجود در سلول اختلال ایجاد می‌کنند و سلول با مشکل مواجه می‌شود.
لیزوزوم‌ها با میکروسکوپ الکترونی به صورت گرانول‌های متراکمی مشاهده می‌شوند که ۰٫۵ تا ۰٫۰۵ میکرون قطر دارند و به وسیلهٔ غشا محصور شده‌اند.
لیزوزوم‌ها حاوی تقریباً ۵۰ نوع آنزیم هستند که همه آن‌ها در PH اسیدی فعالند؛ بنابراین لیزوزوم دستگاه گوارش سلول محسوب می‌شود و قادر به هضم مواد خارجی وارده به سلول و ارگانل‌های فرسوده شده هستند.
این اندامک تقریباً در تمام یاخته های یوکاریوت وجود دارد و اندازه ان در هر یاخته متغیر می باشد. لیزوزوم ها همان واکویل های جانوری هستند .
این اندامک از دستگاه گلژی یا شبکه اندوپلاسمی به وجود آمدند.
