مهدی (خلیفه)
ابوعبدالله محمد مهدی (نام کامل وی: أبو عبد الله محمد بن عبدالله المنصور بن محمد بن علی المهدی) سومین خلیفه از خلفای عباسی بود که بعد از پدرش منصور بین سالهای ۱۵۸ تا ۱۶۹ خلافت و فرمانروایی مسلمانان را بر عهده داشت.
| مهدی | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| سومین خلیفهٔ عباسی | |||||
| سلطنت | ۱۵۸-۱۶۹ قمری (۷۷۵–۷۸۵ میلادی) | ||||
| پیشین | منصور | ||||
| جانشین | هادی | ||||
| زاده | ۱۲۶ قمری (۷۴۴ یا ۷۴۵ میلادی) حمیمه | ||||
| درگذشته | محرم ۱۶۹ قمری (۷۸۵ میلادی) روستای رذ (ایلام کنونی) در ولایت ماسَبَذان | ||||
| فرزند(ان) | هادی هارون‌الرشید ابراهیم بن مهدی منصور | ||||
| |||||
| خلافت | عباسیان | ||||
| پدر | منصور | ||||
| دین و مذهب | اسلام | ||||
وی که در بین سالهای ۷۷۵ تا ۷۸۵ میلادی، در بغداد فرمان راند؛ او پس از پدرش ابوجعفر منصور به خلافت رسید. لقب وی «مهدی» به معنی ره‌یافته و ره‌نمایی‌شده است. دوران خلافت وی، همراه با صلح و آرامش بود. در این دوره قدرت عباسیان در بغداد، تحکیم شد. در این دوره، تنها اندلس در فرمان عباسیان نبود؛ و دیگر سرزمین‌های اسلامی تحت تسلط خلافت عباسی بود. مدت خلافت او ده سال و یک ماه بود. الخیزران (اشاره در تواریخ بلاذری و ابن کثیر ...به خَیزُران همسر خلیفه مهدی و مادر هادی و هارون الرشید ،مشهور به ام الخلفا که در دوران خلافت هر سه خلیفه از قدرت و نفوذ پررنگی در دستگاه خلافت برخوردار میبوده است )
رویدادهای مهم دوران خلافت
- وی نخستین خلیفه عرب بود که توانست سپاه طبرستان را شکست دهد و مناطق بسیاری از غرب طبرستان را تصرف کند و سلسله دابویگان را با سرنگونی اسپهبد خورشید براندازد. اسپهبد خورشید وقتی شایعه اسیر شدن همسر و دخترش را شنید دست به خودکشی زد.
- در سال ۱۶۰ هجری شخصی به نام یوسف البرم که یکی از اعراب مهاجر قبیله ثقیف بود در قسمت شرقی خراسان دعوی امامت نمود و تمام نواحی شرقی خراسان را به تصرف خود درآورد ولی فوراً به دست یزید عامل خلیفه مسلمانان دستگیر و به بغداد فرستاده شد و به قتل رسید.
- در سال ۱۶۲ هجری مهدی همراه با هارون الرشید فرزندش پس از تاخت و تاز به شهرهای روم شرقی (بیزانس) به بغداد مهاجرت نمود.
- در همین سال المقنع در ماوراءالنهر دعوی خدایی نمود اما به دست عمال و سپاهیان خلیفه مغلوب و مقتول شد.
جستارهای وابسته
منابع
 |
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به مهدی (خلیفه) در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
- کلیات تاریخ تطبیقی ایران تالیف دکتر عزیزالله بیات انتشارات امیرکبیر تهران ۱۳۷۷
- سبیب رحیم (۱۹۷۱)، اخبار الدوله العباسیه و فیه اخبار العباس و اولاده، ترجمهٔ عبدالعزیز دوری، به کوشش عبدالجبار مطلبی.، قاهره: دارالطلیعه، ص. ۲۶۵
- محمد خضری (۱۴۱۹)، الدولة العباسیة، ترجمهٔ عبدالعزیز دوری، به کوشش محمد ضناری.، قاهره: دارالکتب العلمیه، ص. ۱۴۴
- فاروق عمر (۱۴۲۱)، الخلافة العباسیه فی عصر الفوضی العسکریه ۲۴۷/۳۳۹ه - ۸۶۱/۹۴۶م: دراسة تاریخیة لبوادر التسلط العسکری علی الخلافة العباسیة، به کوشش سعید شورایی.، قاهره: دارالإحسان، ص. ۸۸
- رسول جعفریان (۱۳۷۸)، تاریخ اسلام از پیدایش تا ایران اسلامی، به کوشش مرتضی رحیمی.، قم: انتشارات حوزه علمیه، ص. ۸۸
