نیاق
نیاق، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان قزوین در استان قزوین ایران است. این روستا در ۱۱ کیلومتری شمال شهر قزوین و دارای دسترسی محلی از اتوبان قزوین-زنجان می باشد. بنا بر روایات اهالی وجه تسمیه نام این روستا در زمان های کهن نه یاغ بوده که اشاره به نه برادر یاغی داشته که در این روستا سکنی گزیده اند. در طول زمان این نام دستخوش تغییرات شده و به شکل امروزی نیاق درآمده است.
 تصویری از نیاق تصویری از نیاق | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | قزوین |
| شهرستان | قزوین |
| بخش | بخش مرکزی |
| دهستان | اقبال غربی |
| مردم | |
| جمعیت | ۲۴۶ نفر (سرشماری ۹۵) |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱۶۹۵ متر |
| آب‌وهوا | |
| بارش سالانه | ۶۲۳ میلی‌متر |
| کد آماری | ۲۳۸۷۳۶ |
جمعیت
این روستا در دهستان اقبال غربی قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۴۶ نفر (۵۸خانوار) بوده‌است. به دلیل نزدیکی این روستا به شهر قزوین اغلب اهالی این روستا در شهر قزوین ساکن شده اند و برای تعطیلات به این روستا باز می گردند که این موضوع سبب شده است که جمعیت روستا در تعطیلات افزایش قابل توجهی داشته باشد. زبان مردمان این روستا نیز از نزدیکی به شهر قزوین تأسی پذیرفته و بسیاری از مردم این محل به زبان فارسی با لهجه خاص قزوینی صحبت می کنند. فارسی باستانی اصیل بدون شکست الفاظ که ریشه در شمال شرق ایران دارد. بعضی از واژه‌ها و عبارت‌ها که در میان مردم دارد هم اکنون کمتر در جامعه متداول هستند و اگر ضبط نشود فراموش می‌شوند و معنی آن‌ها را دیگر آیندگان نمی‌دانند. مانند: تَکَل (لاستیک خودرو)، اَلمبَه (چوب بلندی که با آن بادام و پسته می‌تکانند)، وِندِر (عنکبوت، صفت کنایی از فرد کثیف)، گوگَل بان (شبان گله ٔ گاو)، دشتَوان (باغبان انگور)، چِرپاندن (شلاق را محکم زدن)، خِرتِلاق (گلو). برخی از مردم نیاق نیز به زبان ترکی صحبت می‌کنند.[2]
جغرافیا
نیاق یکی از روستاهای بخش مرکزی شهرستان قزوین در شمال استان قزوین است و در ۱۵ کیلومتری شمال این شهر و در امتداد جاده ای که بعد از دانشگاه بین المللی امام خمینی واقع شده است، قرار دارد. این روستا در دامنه کوه های به هم پیوسته و در دو طرف دره قرار گرفته و خانه‌های قدیمی آن عموماً با سنگ و خشت ساخته شده است. در ضلع غربی روستا سلسله کوه هایی معروف به ایوان نیاق قرار دارد و در قسمت شرقی آن باغات و معدن بزرگ گل سفید نیاق واقع شده است. از میان روستا رودخانه ای عبور می کند که به سمت شهر قزوین جاری است و سبب رونق کشاورزی در این محل شده است.
محصولات کشاورزی
نیاق یکی از مراکز مهم کشت انگور در استان قزوین است. انواع انگورهای بی دانه، یاقوتی، چفته، میش مستان، یزن دایی، عسکری و ... در باغستان سنتی نیاق کشت می شود و این موضوع سبب شده است که محصولات فرعی فرآوری شده از انگور شامل شیره انگور و کشمش این روستا با پیشینه ای کهن و با کیفیت در میان مردم استان زبانزد باشد. اگر چه انگور مهم ترین محصول کشاورزی روستا می‌باشد، با این حال سایر محصولات کشاورزی از جمله پسته، گردو، شاتوت و بادام نیز به طور گسترده در این منطقه کشت می گردد.
جاذبه‌های دیدنی
ایوان نیاق در قسمت غربی روستای نیاق قزوین قرار دارد و در اصل یک پدیده طبیعی متعلق به دوره دوم زمین شناسی است. این پدیده بر بالای کوهی مشرف به روستا دیواره صخره ای نسبتا مرتفعی وجود دارد که رو به شرق گسترش یافته ونیم طاقی طبیعی از سنگ به ارتفاع تقریبا 10 متر بر روی آن قرار دارد. این صخره در طول تاریخ به عنوان یک قلعه طبیعی نیز مورد استفاده قرار می گرفته است و به همین خاطر در بین محلی ها به قلعه نیاق نیز شهرت دارد. در زیر این نیم طاق دو حفره بزرگ بر اثر عوامل طبیعی پدید آمده و در داخل این حفره ها حوضچه های مستطیل شکل با ابعاد چهار در دو توسط ساکنان احتمالی گذشته آن ساخته شده است. احتمالا از این حوضچه ها در فصول کم باران برای ذخیره آب استفاده می شده است.[3]
راه صعود به بالای ایوان از قسمت دامنه جنوبی دشوار است اما از قسمت دامنه شمالی و پشت آن که دارای شیب ملایم تری است صعود آسانتر است.
در مورد ایوان سنگی نیاق و علت وجودی آثار موجود در آن داستان ها و افسانه های زیادی گفته شده است. در قسمت فوقانی و بر روی طاق ایوان استوانه هایی در زمین حفر شده است که شبیه سیلوهایی برای نگه داری مواد غذایی به نظر می رسد، همچنین حوضچه ای نیز در داخل طاق برای ذخیره آب وجود دارد با این شواهد برخی از ساکنان معتقدند که برادران یاغی در این قلعه تاریخی سکنی داشته اند. از بالای ایوان دورنمای کاملی از محیط اطراف قابل مشاهده است. در این مورد روایاتی دیگری نقل می شود که بیشتر جنبه مذهبی دارد و سابقه تاریخی کهن این محل را در استان قزوین نشان می دهد. حتی بعضی از حفاری ها قدمت عناصر دست ساز آن را به دوره هخامنشی نسبت می دهند. عده ای دیگر بر این باورند که روزگاری برفراز این کوه ، قصری وجود داشته که محمد حنفیه از نوادگان امام اول شیعیان آن را ساخته و امروز جز تکه های سفال چیزی از آن باقی نمانده است.
وقتی از سمت مقابل به کوه نگاه می کنید حفره های زیادی در سراسر کوه مشاهده می کنید که انگار صورتک هایی شبیه اجنه و ارواح هستند و به همین دلیل به آن « ایوان دیو» هم گفته اند. بنا به افسانه های محلی اجنه و دیوها به هنگام شب به داخل حفره های ایوان می خزند.
از دیگر جاذبه های طبیعی و تاریخی روستا می توان به بند (سد)، چشمه درخت توت، آسیاب و حمام تاریخی (که به ثبت ملی رسیده اند) می توان اشاره کرد. این روستا هر ساله در عید نوروز و فصل تابستان پذیرای گردشگران زیادی می‌باشد.
جستارهای وابسته
منابع
- «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۳.