خرزان
خرزان روستایی مرتفع واقع در منطقه کوهین استان قزوین است. در این روستا یک کاروانسرا مربوط به دوره قاجار قرار دارد که در تاریخ ۲۷ دی ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۸۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. خرزان به معنی اولین شکوفه‌های بهار و گردنه سخت‌گذر است. در سده‌های گذشته ترک زبانان و اکراد مهاجر در کنار یکدیگر همزیستی مسالمت‌آمیزی در این روستا داشته‌اند.
روستای تاریخی خرزان خرزان | |
|---|---|
village | |
  روستای تاریخی خرزان | |
| مختصات: ۳۶°۳۰′۴۰″ شمالی ۴۹°۳۷′۲۴″ شرقی | |
| کشور |  ایران |
| استان‌های ایران | استان قزوین |
| شهرستان‌های ایران | شهرستان قزوین |
| بخش (تقسیمات کشوری) | بخش کوهین |
| تقسیمات کشوری در ایران | دهستان ایلات قاقازان غربی |
| جمعیت (۲۰۰۶) | |
| • کل | ۵۰ |
| منطقه زمانی | یوتی‌سی +۳:۳۰ (ساعت رسمی ایران) |
| • تابستان (ساعت تابستانی) | یوتی‌سی +۴:۳۰ (ساعت رسمی ایران) |
این روستا در زلزله سال ۱۳۶۸ گیلان کاملاً تخریب گردید و ۱۷ نفر از اهالی آن جان سپردند. تخمین زده می‌شود در آن هنگام روستا نزدیک به ۷۰ نفر جمعیّت داشته‌است. از سال ۱۳۷۰، این روستا صاحب خانه بهداشت شده‌است. امروزه روستا دارای 87 خانوار در تابستان و ۱۰ خانوار در زمستان است. شایان ذکر است روستا منطقه‌ای بکر است و سیستم گازرسانی ندارد و سوخت مصرفی مردم آن نفت و چوب می‌باشد.
از مکان‌های دیدنی روستا می‌توان به چشمه کره (دارای آبی زلال و خنک) و قزلاردیبی (درختی کهن‌سال) و آجری (کاروانسرای خرزان) قیز لر باخان (تپه‌ای که دختران را از آنجا می‌دیدند) اشاره نمود. این روستا با دارا بودن موقعیت سوق الجیشی بین استان‌های قزوین، گیلان و زنجان دارای آب و هوایی نیمه سرد می‌باشد. متاسفانه به دلیل عدم رسیدگی، این روستا با مشکلاتی رو به رو است، مثلاً راه خاکی آن در زمان بارندگی مطلقا غیر قابل تردد می‌شود. همچنین قبرستان‌های قدیمی متعدد در اطراف روستا مکانی خلوت و بدون مزاحمت برای حفاری هستند و برخی با انجام حفاری، این روستا را از شکل زیبای خود در آورده‌اند. اخیراً بازماندگان ساکنین قبلی به این روستا رفته و اقدام به خانه‌سازی نموده و هم‌اکنون خانه‌های ویلایی پر شماری در روستا به چشم می‌خورد که حدوداً ۵۵ خانوار هستند و در حال حاضر نیز این روستا دارای برق و جاده خاکی بوده که با اعتبار تخصیصی، آسفالت ۱۰ کیلومتر از جاده اقدام شده و ۸ کیلومتر آن باقی‌مانده‌است. در سال ۱۳۹۳ بزرگترین یادواره شهدای منطقه با عنوان یادواره شهدا، رزمندگان و ایثارگران منطقه قاقازان شمالی برگزار گردید که اغلب مسئولین استانی در آن حضور یافتند و خاطره‌ای ماندگار را برای اهالی و مسئولین روستا رقم زدند. در حال حاضر باغ‌های میوه فراوانی در روستا وجود دارد و اهالی اقدام به فروش میوه می‌کنند. روستاهایی که از مسیر کوهین به سمت روستایی خرزان قرار دارند را نیز می‌توان جاذبه گردشگری دانست، اما متأسفانه برای آشنایی مردم با این روستاها اقدامی صورت نگرفته است. شرح تعدادی از این روستاها در زیر آورده شده است:
- روستای آستین دره: این روستا خود متشکل از سه روستا است؛ سفلی، وسطی و علیا. مردم این روستاها اغلب به کار دامپروری و کشت گندم، جو، عدس و نخود مشغول هستند.
- روستای چشمه کره: این روستا دارای آب معدنی گوارا و خنک می‌باشد.
- روستایی گل زرد: این روستا در مرتفع‌ترین نقطه بخش کوهین واقع شده است و در طول تابستان اغلب آب هوایی معتدل و خنک دارد. همچنین در مه در مرداد ماه پنهان می‌شود.
- روستایی گزگیر: این روستا در زمان قدیم قلعه‌ای تاریخی بوده است که متأسفانه هیچ رسیدگی به آن صورت نگرفته و مردم روستا برای ساختن خانه مجبور به تخریب دیواره‌ها و بقایای قلعه شده‌اند.