نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان

نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان (ترکی آذربایجانی: Azərbaycan Silahlı Qüvvələri‎) بر پایهٔ قانون این کشور در خصوص نیروهای مسلح در ۹ اکتبر سال ۱۹۹۱ مجدداً احیاء گردید. ارتش جمهوری آذربایجان برای اولین بار در ۲۶ ژوئن سال ۱۹۱۸م. از سوی جمهوری دمکراتیک آذربایجان تأسیس شد.[5][6][7] ولی پس از تأسیس جمهوری شوروی سوسیالیستی آذربایجان در ۲۸ آوریل سال ۱۹۲۰م. ارتش یاد شده منحل گردید. پس از فروپاشی شوروی، نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان با بهره‌برداری از جنگ‌افزارها و مهمات بازمانده از شوروی، در سال‌های ۱۹۹۲–۹۲م. مجدداً احیا گردید.[5]

نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان
Azərbaycan Silahlı Qüvvələri
آرم نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان
ایجاد۲۶ ژوئن ۱۹۱۸
شکل کنونیاوایل سال ۱۹۹۲
شاخه‌ها نیروی زمینی جمهوری آذربایجان
نیروهای هوایی جمهوری آذربایجان
نیروی دریایی جمهوری آذربایجان
نیروهای داخله جمهوری آذربایجان
نیروی مرزبانی جمهوری آذربایجان
گارد ملی جمهوری آذربایجان
نیروی حافظ صلح جمهوری آذربایجان
مقرباکو
رهبری
فرمانده کل الهام علی‌اف
وزیر دفاع ژنرال ذاکر حسنف
رئیس ستاد ژنرال نجم‌الدین صادقف
نیروی انسانی
سن نظامی۱۸–۳۵
خدمت سربازی۱۲ ماه برای فارغ التحصیلان دانشگاه، ۱۸ ماه برای تحصیل نکردگان[1]
کارکنان فعال۱۲۶۰۰۰[2]
هزینه کرد
بودجه۲٫۲۶۷ میلیارد دلار (در سال ۲۰۲۰)[3]
درصد از جی دی پی۵ درصد[3]
صنعت
تامین کننده داخلیوزارت صنایع دفاع جمهوری آذربایجان
تأمین کنندگان خارجی ترکیه
 اسرائیل
 روسیه
 آفریقای جنوبی
 ایالات متحده آمریکا
 کانادا[4]
 اوکراین
 بلاروس
 فرانسه
 چین
 مالزی
 گرجستان
 پاکستان
 ویتنام
 کره جنوبی
 اندونزی
 سنگاپور
 امارات متحده عربی
 هند
مقالات مرتبط
تاریخچهتاریخ نظامی جمهوری آذربایجان
جمهوری دمکراتیک آذربایجان
جنگ ارمنستان–جمهوری آذربایجان
نبرد باکو
جنگ جهانی دوم
جنگ قره‌باغ
درگیری‌های ۲۰۱۶ جمهوری آذربایجان و ارمنستان درگیری ارمنستان و جمهوری آذربایجان (ژوئیه ۲۰۲۰)
درگیری ناگورنو قره‌باغ (۲۰۲۰) (عملیات مشت آهنین)
درجه‌هادرجه‌های نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان

نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان سه زیرمجموعه را داراست:[8]

  1. نیروی زمینی جمهوری آذربایجان
  2. نیروهای هوایی جمهوری آذربایجان
  3. نیروی دریایی جمهوری آذربایجان

نیروهای وابسته به ارتش جمهوری آذربایجان شامل نیروهایی همچون گارد ملی، نیروهای داخله و نیروی مرزبانی جمهوری آذربایجان می‌باشد، که هر یک از آن‌ها در موقعیت‌های مختلفی به دفاع از کشور بسیج می‌شوند. بنابه گزارش‌های منتشره توسط رسانه‌های جمهوری آذربایجان بودجهٔ نظامی این کشور در سال ۲۰۰۹، عبارت از ۲٫۴۶ میلیارد دلار بود.[9] بر اساس گزارش منتشر شده از طرف انستیتو بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم، در سال مذکور، فقط ۱٫۴۷۳ میلیارد دلار از این بودجه به مقاصد دفاعی هزینه شد. مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک نیز بودجهٔ نظامی این کشور را در ۲۰۰۹، ۱٫۵ میلیارد دلار برآورد نمود. وزارت دفاع جمهوری آذربایجان نهاد نظارتی بر مسائل مرتبط با طراحی، ساخت، تنظیم و نگهداری از تجهیزات نظامی می‌باشد. آذربایجان در صدد شروع به تولید تانک‌ها، وسایل نقلیه زرهی، هواپیماها و بالگردهای نظامی و … است. مسئولیت هدایت وزارت دفاع جمهوری آذربایجان را ژنرال ذاکر حسنف بر عهده دارد.[5]

اطلاعات کلی
ناو جمهوری دمکراتیک آذربایجان موسوم به «اردهان کاکونر»

از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی، جمهوری آذربایجان در تلاش است تا نیروهای مسلح خود را به ارتشی حرفه ای، آموزش دیده و پویا تبدیل کند. ج. آذربایجان همزمان با اینکه برای سال‌هایی ست که برنامه‌های متعددی را در راستای نوسازی و توسعهٔ توانمندی ارتش انجام می‌دهد، همچنین بودجهٔ نظامی خود را نیز که در سال ۲۰۰۵، ۳۰۰ میلیون دلار بود، در سال ۲۰۰۹ به ۲٫۴۶ میلیارد دلار افزایش داده‌است. نیروهای زمینی ۵۶٫۸۴۰، نیروهای هوایی ۷۹۰۰ و نیروهای دریایی ۲۲۰۰ نفر را دربرمی‌گیرد. افزون بر این، زیرمجموعه‌هایی چون گارد ملی، مرزبانی و نیروهای داخله نیز همه روی هم رفته شامل ۱۹٫۵۰۰ تن می‌باشند. نیروهای مسلح آذربایجان واجد ۳۰۰۰۰۰ سرباز ذخیره‌ای است، که خدمات نظامی خود را در ۱۵ سال اخیر پشت سر گذاشته‌اند.[10] نیروهای مسلح شامل ۲۲۰ قبضه تانک جنگی اصلی می‌باشد. علاوه بر این، در بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰م. ۱۶۲ قبضه تانک تی-۸۰، ۵۹۵ قبضه وسیله نقلیه زرهی جنگی و ۲۷۰ سیستم توپخانه‌ای به جمع جنگ‌افزارهای جمهوری آذربایجان پیوسته‌اند. نیروهای هوایی را ۱۰۶ فروند هواپیما و ۳۵ فروند هلیکوپتر تشکیل می‌دهند.[11][12][13] جمهوری آذربایجان به‌عنوان یک کشور غیر هسته‌ای به زمرهٔ کشورهایی که پیمان‌نامه منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) را امضا کرده‌اند، پیوسته‌است. کشور آذربایجان در «طرح مشارکت برای صلح» ناتو شراکت دارد. این کشور با اعزام ۱۵۰ نیروی خود به عراق و بعداً به کوزوو، در «نیروی چندملیتی» حضور پیدا نمود. کماکن عده ای از نیروهای مسلح این کشور در افغانستان حضور دارد.

در سال ۲۰۱۷م. «Global Firepower» در رتبه‌بندی خود نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان را از میان ۱۲۷ کشور جهان در طبقهٔ ۵۰ قرار داد، که این هم در میان کشورهای قفقاز جنوبی بهترین شاخص بود.[14][15]

امروزه، عنوان «قهرمان ملی آذربایجان» که در پاس خدمات برجسته‌ای در دفاع از تمامیت ارضی ج. آذربایجان به نظامیان آذربایجانی اعطا می‌شود، بالاترین عنوان نظامی در این کشور تلقی می‌گردد.

تاریخچه ارتش جمهوری آذربایجان

جمهوری دمکراتیک آذربایجان
دو سرباز واحد نظامی ارتش جمهوری دمکراتیک آذربایجان واقع در شهرستان قوبا، (سال ۱۹۱۹م)

تاریخ تأسیس ارتش مدرن جمهوری آذربایجان به سال ۱۹۱۸ برمیگردد، زمانی که برای اولین بار در تاریخ ۲۶ ژوئن ۱۹۱۸ نیروی مسلح آذربایجان از سوی جمهوری دمکراتیک آذربایجان دایر شد.[16] آنگاه وزیر دفاع آن دولت عملاً «خسرو بیگ سلطانف» بود. پس، بعد از آنکه وزارت به‌طور رسمی راه‌اندازی گردید، صمدبیگ مهماندارف به عنوان وزیر دفاع و «علی‌آقا سیخلینسکی» نیز به عنوان معاون وی منصوب شدند.[17][18]

افسران ارتش جمهوری دموکراتیک آذربایجان در سال ۱۹۱۸م.

وزارت دفاع جمهوری دمکراتیک پس از تصرف آذربایجان توسط شوروی در ۲۸ آوریل سال ۱۹۲۰ مورد انحلال قرار گرفت. تعهدات این وزارتخانه به «کمیساریای مردمی نظامی» محول گردید. در نتیجهٔ این اشغال، ۱۵ تن از ۲۱ ژنرال آذربایجانی به دست بلشویک‌ها تیرباران شدند. در سال ۱۹۷۱، در نتیجهٔ کوشش و تلاش‌های فراوان مقامات وقت آذربایجان افتتاح اولین مدرسه عالی نظامی به‌نام «جمشید نخجوانسکی» در این سرزمین رقم خورد.[19][20]

دوران جنگ جهانی دوم (۱۹۴۱–۴۵)
حضور دانشجویان «مدرسه عالی نظامی فرماندهان باکو» در رژه سال ۱۹۶۰ در باکو

در طول جنگ جهانی دوم، بیش از ۷۰۰ هزار آذربایجانی بسیج و به جبههٔ مقدم اعزام شده بودند، که در حدود بیش از ۳۰۰ هزار تن از آن‌ها کشته شدند. در اولین روزهای شروع جنگ، بیش از ۴۰۰۰ پسر و دختر آذربایجانی از «کمیساریای نظامی» درخواست اعزام داوطلبانه به جبهه کرده بودند. در طی جنگ، حتی برخی لشکرهای شوروی متشکل از آذربایجانی‌ها بود.[21] لشکرهای شمارهٔ ۴۱۶، ۴۰۲، ۳۹۶، ۲۲۳، ۷۷ و غیره… که متشکل از آذربایجانیان بودند، در شهرهایی چون سیمفروپول و اودسا و… ایفای نقش کردند.[22][23]

لشکر ۷۷ در نبردهایی برای آزادسازی لهستان و چکسلواکی و ۲۲۳ نیز در آزادسازی یوگسلاوی قهرمانی‌هایی از خود نشان دادند. به ۱۲۳ پیکارجوی آذربایجانی به خاطر رشادت خود در جنگ جهانی دوم نشان قهرمان اتحاد شوروی و به بالغ بر ۱۷۰ هزار سرباز و افسر نیز نشان‌ها و مدال‌های گونه‌گونی اعطا گردیده‌است.[24][25]

افزون بر این، در حین جنگ جهانی دوم، آذربایجان در سیاست شوروی برای استراتژی انرژی نقش مهمی ایفا می‌کرد. بخش عمده ای از مایحتاجات نفتی «جبههٔ شرقی» شوروی را باکو تأمین می‌نمود. در این راستا، به فرمان مجلس عالی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی مورخ سال ۱۹۴۱، نشان‌ها و مدال‌هایی به بیش از ۵۰۰ کارگر آذربایجانی شاغل در کارخانه‌های نفتی باکو اهدا گردید.[22]

دوران پسا کسب استقلال جمهوری آذربایجان (سال ۱۹۹۱ تابه‌حال)

بر اساس مصوبهٔ شورای عالی جمهوری آذربایجان به تاریخ ۹ اکتبر سال ۱۹۹۱، ارتش ملی این کشور تأسیس شد.[26] بر اساس فرمان رئیس‌جمهوری آذربایجان مورخ ۲۲ مه سال ۱۹۹۸، ۲۶ ژوئن روز تأسیس لشکر ویژه آذربایجان به عنوان روز ملی نیروهای مسلح آذربایجان تعیین شد. ۲۶ ژوئن هر سال روز تعطیل رسمی است.[27]

سامانه موشک‌انداز اسمرج 9A52 با برد ۷۰ تا ۹۰ کیلومتر یکی از سامانه‌های راکتی دخیل در زرادخانه نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان است.

دوران جنگ قره‌باغ
سربازان آذربایجانی حاضر در جنگ قره‌باغ (سال ۱۹۹۲م)

کمی بعد از فروپاشی شوروی و کسب استقلال جمهوری آذربایجان درگیری‌های جنگ قره‌باغ بین ارمنستان و این کشور به وقوع پیوست. دولت جمهوری آذربایجان در این بازهٔ زمانی اعلام بسیج مردمی نموده‌بود. آنگاه «ارتش ملی آذربایجان» شامل ۳۰ هزار مرد بود که نزدیک به ۱۰ هزار نفر از آن‌ها از تکاوران و چند هزار نیز از سربازان داوطلب جبهه خلق آذربایجان متشک بودند. «صورت حسینف» یک نظامی آذربایجانی، در اوایل شروع این جنگ، واحد نظامی شمارهٔ ۷۰۹ ارتش جمهوری آذربایجان را تأسیس و تعداد زیادی اسلحه و مهمات از زرادخانه لشکر پیاده‌نظام موتوریزهٔ ۲۳ اخذ کرده بود.[28] همزمان با این، یک نظامی دیگر «اسکندر حمیدف» نیز تیپی موسوم به «بزگورد» (گرگ خاکستری) ایجاد کرده‌بود.

از جملهٔ جنگ‌افزارهایی که، جمهوری آذربایجان در طی این جنگ مورد استفاده قرار داده‌است، می‌توان به ۳۸۸–۳۹۵ ابزار توپخانه‌ای، ۴۳۶–۴۵۸ قبضه تانک جنگی، ۵۵۸–۱۲۶۴ نفربر زره‌پوش، ۳۸۹–۴۸۰ خودرو زره‌پوش جنگی، ۵۳–۱۷- فروند هواپیمای جنگنده و ۴۵–۵۱ فروند بالگرد اشاره کرد. بنابه یک تحلیل تطبیقی، بین مردان ۱۷ تا ۳۲ ساله در ارمنستان تعداد افراد سازگار با شرایط خدمت سربازی ۵۵۰ هزار بود، در حالی که این شاخص در آذربایجان به ۱٫۳ میلیون نفر می‌رسید. افزون بر این، تعدادی از نظامیان هر دو طرف خدمت سربازی خود را در دوران شوروی در واحدهای نظامی پشت سر گذاشته، در جنگ شوروی در افغانستان حضور پیدا کرده و واجد پیشینهٔ نظامی بودند.[29] و لیکن به دلیل اینکه دولت شوروی تبعیض قومیتی نسبت به آذربایجانیان قائل بود، سربازان اهل آذربایجان دوره خدمت سربازی خود را بیشتر در یگانهای ساختمانی سپری می‌کردند، نه در لشکرهای جنگی. با اینکه تا وقوع جنگ قره‌باغ چند تا مدرسهٔ عالی نظامی در آذربایجان دایر گردیده بود، ولی ناآزمودگی سربازان آذبایجانی بر نتایج این جنگ اثراتی گذاشت. گلبدین حکمتیار، جنگ‌سالار افغانستانی در دوران جنگ قره‌باغ به ارتش جمهوری آذربایجان یاری می‌رسانید. تعداد تلفات جانی نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان در این جنگ ۱۱٫۵۵۷ نظامی را شامل می‌شود.[30][31]

درگیری‌های آوریل سال ۲۰۱۶

جنگ موسوم به درگیری‌های آوریل که، از بامداد آوریل ۲ سال ۲۰۱۶ بین نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان و نیروهای مسلح ارمنستان و نیروهای جمهوری خودخواندهٔ قره‌باغ به وقوع پیوست، شدیدترین جنگ پس از امضای آتش‌بس بین دو کشور در سال ۱۹۹۴ به حساب می‌آید.[32][33][34][35]

در نتیجهٔ این درگیری‌ها، نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان توانستند بلندی‌های واقع در مجاورت روستای تالیش و ده سی سولان شهرستان ترتر، ارتفاعات له‌له‌تپه و روستای «ججوق مرجانلی» شهرستان جبراییل، روستای «گلستان» شهرستان گران‌بوی، دهکده «قازاق‌ها» ی ترتر و راه‌هایی در مجاورت روستای ماداغیس ترتر را باز پس بگیرند.[36][37][38][39][40][41][42]

پهپاد انتحاری هاروپ تواید شرکت صنایع هوافضای اسرائیل که یکی از هواپیماهای بدون سرنشین موجود در زرادخانه نیروهای هوایی جمهوری آذربایجان می‌باشد

ساختار

نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان شامل زیرمجموعه‌های ذیل می‌شود:

نیروهای زمینی جمهوری آذربایجان

بر اساس برآورد مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک انگلستان، تعداد نیروی زمینی جمهوری آذربایجان ۸۵۰۰۰ نیروی عمل‌کننده می‌باشد.[43]

نیروهای هوایی جمهوری آذربایجان

نیروهای هوایی جمهوری آذربایجان قسمت ویژه نیروهای مسلح به حساب می‌آید، که در ۱۴ فوریه سال ۱۹۹۲ به عنوان یک بخش جداگانه نیروهای مسلح تأسیس شده‌است.[44] تعداد پرسنل ۸۰۰۰ نفر نیروی عمل‌کننده است.[45]

نیروی دریایی جمهوری آذربایجان

نیروی دریایی جمهوری آذربایجان از مجموعه سه‌گانه نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان به‌شمار می‌رود، که قدمت آن به ۵ اوت سال ۱۹۱۸، زمانی که دولت جمهوری دمکراتیک آذربایجان نیروی دریایی خود را بر اساس ناوگان سلطنتی روسیه در بخش دریای خزر در آذربایجان تأسیس و مستقر کرد، بازمی‌گردد.[46][47]

نیروهای داخله جمهوری آذربایجان

نیروهای داخله جمهوری آذربایجان یکی از زیرمجموعه‌های نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان تلقی می‌گردد، که دسامبر سال ۱۹۹۱ به تأسیس رسید.[48]

گارد ملی جمهوری آذربایجان

گارد ملی جمهوری آذربایجان به فرمان شماره ۵۲۴ رئیس‌جمهوری آذربایجان مورخ ۲۵ دسامبر سال ۱۹۹۱ تأسیس شد، که از زیرمجموعه‌های خدمت دولتی محافظت ویژه جمهوری آذربایجان می‌باشد.[49] بر پایه آمار سال ۲۰۰۷، تعداد پرسنل کارد ملی ۲۵۰۰ نیروی عمل‌کننده بود.[50]

نیروی مرزبانی جمهوری آذربایجان

نیروی مرزبانی جمهوری آذربایجان بر اساس دستور شماره ۷۴۰ رئیس‌جمهور آذربایجان به تاریخ ۳۱ ژوئیه سال ۲۰۰۲ تأسیس شد.[51] نیروی مرزبانی جمهوری آذربایجان یک قوه مجریه مرکزی می‌باشد، که اجرای تعهدات تعیین شده بر اساس قوانین جمهوری آذربایجان راجع به حفاظت از مرزهای دولت را بر عهده دارد.[52]

خدمت دولتی محافظت ویژه جمهوری آذربایجان

خدمت دولتی محافظت ویژه جمهوری آذربایجان یک قوه مجریه مرکزی می‌باشد، که مسؤولیت حفاطت از ادارات مهم دولتی و ادارات مهم حفاظت شده و نیز سازماندهی استفاده، امنیت و پیشرفت ارتباطات ریاست جمهوری، شبکه ارتباطی ویژه دولت و شبکه‌های خاص سیستم‌های ارتباطی و مخابراتی نهادهای دولتی را عهده‌دار است.[53][54]

نگارخانه

جستارهای وابسته

منابع
  1. "Azerbaijan - European Bureau for Conscientious Objection". www.ebco-beoc.org.
  2. The Military Balance 2010. London: Routledge for the IISS. 2010. p. 176. ISBN 1-85743-557-5.
  3. "Azeri budget receives slight boost - Jane's 360". www.janes.com. Archived from the original on 26 October 2017. Retrieved 10 September 2018.
  4. "Canadian defence deal with Azerbaijan raises new questions about arms export controls - CBC News".
  5. Azərbaycan Silahlı Qüvvələri günüdür". www.amerikaninsesi.org.
  6. Today Azerbaijan celebrates the 100 anniversary of the Azerbaijani army. jpost.com
  7. ۲۶ ژوئن روز نیروهای مسلح در جمهوری آذربایجان است. aztc.gov.az
  8. «ساختار دفاعی و نظامی جمهوری آذربایجان. iiwfs.com». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۸.
  9. "Azerbaijan announces 53 pct rise in army spending". Reuters
  10. azerbaijani armed forces- minstry of defence of the Republic of Azerbaijan. mod.gov.az
  11. Russia delivers modern weapons, military equipment to Azerbaijan [PHOTO/VIDEO. azernews.az]
  12. Azerbaijan receives new modern military equipment [PHOTO/VIDEO. azernews.az]
  13. Azerbaijani Armed forces. armedforces.eu
  14. 2018 Azerbaijan Military Strength - Global Firepower
  15. Azərbaycan dünyanın ən güclü ordularının reytinqində irəlilədi". oxu.az
  16. "Azərbaycan ordusu necə yarandı?". sputnik.az
  17. "Azərbaycan ordusu necə yarandı?". sputnik.az
  18. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası.
  19. [Aзepбaйджанская Демократическая Pecnублика (1918-1920), Армия (документы и материалы), Б., 1998]
  20. "AZƏRBAYCAN SİLAHLI QÜVVƏLƏRİNİN TARİXİ". veten-ugrunda.az
  21. Azerbaijan in World War II- ipfs.io
  22. «نقش جمهوری آذربایجان در جنگ جهانی دوم-anaj.ir». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۸.
  23. Azerbaijan in World War II, Objective Baku - Hitler Battle for Oil- en.azvision.az
  24. "İlham Əliyev 9 May - Qələbə Günü münasibətilə Bakıda keçirilən mərasimdə iştirak edib". www.president.az
  25. AKU OIL IN DECISIVE BATTLES OF WORLD WAR II- visions.az
  26. "26 iyun – Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Günü". salamnews.org.
  27. «"26 iyun - Azərbaycan Milli Ordusunun yarandığı gündür". www.azhistorymuseum.az». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۸.
  28. "NEW 'HERO' WIELDS CLOUT IN TURBULENT AZERBAIJAN". www.washingtonpost.com.
  29. Nagorno Karabakh: The silent war next door- aljazeera.com
  30. "The Nagorno-Karabakh conflict between international law, the International Criminal Court and the ruling of the European Court of Human Rights of June 2015".- jpost.com
  31. Qarabağ müharibəsində itkilər dəqiqləşdirilir- musavat.com
  32. 2016: Ermənistanda əsas hadisələr nə oldu?- bbc.com
  33. درگیری‌های جدید قره باغ و دیدارهای پوتین با علی اف و سرکیسیان- irna.ir
  34. به‌کارگیری سامانه آتشبار سنگین در درگیری قره باغ- mashreghnews.ir
  35. مناقشه قره باغ علیا، زخمی کهنه که سر باز کرده‌است- fa.euronews.com
  36. Azerbaijan Claims to Halt Violence in Nagorno-Karabakh, but Warns Armenia- The News York Time (nytimes.com)
  37. «Azərbaycan Silahlı Qüvvələri: Keçilən 100 ilin ən güclü dövrü- paralel.az». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۸.
  38. در جنگ چهار روزه قره باغ ؛ ۳۰۰ کیلومتر از اراضی اشغالی آذربایجان آزاد شده‌است- arannews.com
  39. توافق بر سر آتش‌بس میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان- dw.com
  40. آمادگی ارمنستان برای خروج از چند شهر اشغال‌شده آذربایجان- dw.com
  41. یکی از موفقیت‌های ارتش آذربایجان در جنگ اول قره باغ- qafqaz.ir
  42. Azerbaijan says to stop fighting in Nagorno-Karabakh, separatists voice doubts- uk.reuters.com
  43. "Quru Qoşunları". mod.gov.az.
  44. "Hərbi Hava Qüvvələri". mod.gov.az.
  45. "23 yaşlı Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri". oxu.az
  46. "Azerbaijan marks Day of Armed Forces". www.azernews.az
  47. "5 avqust – Azərbaycan Hərbi Dəniz Donanması Günüdür". azertag.az
  48. 12 MART - DAXİLİ QOŞUNLAR GÜNÜDÜR". azertag.az
  49. "Vaqif Axundovun xaricdəki işçilərinə diplomatik pasportlar veriləcək". virtualaz.org
  50. "БАЛАНСИРУЯ МЕЖДУ ВОЙНОЙ И МИРОМ". noev-kovcheg.ru
  51. «Azərbaycan Respublikası Dövlət Sərhəd Xidmətinin Əsasnaməsinin və strukturunun təsdiq edilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN FƏRMANI. e-qanun.az». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۸.
  52. "Azərbaycan Respublikası Dövlət Sərhəd Xidmətinin Xüsusi Məktəbinin Nizamnaməsi"nin təsdiq edilməsi haqqında. cabmin.gov.az
  53. "Tarixi və döyüş yolu". www.dmx.gov.az
  54. "İnformasiya təhlükəsizliyi sahəsində fəaliyyətin təkmilləşdirilməsi tədbirləri haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı". president.az
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.