پوشاک در جهان باستان

پوشش در جهان باستان برای دوره‌هایِ مختلف در ادامه آورده شده‌است.

مصریان

پوشش مردان و زنان مصر باستان از طبقات اجتماعی مختلف

پوشش در مصر باستان (انگلیسی: Clothing in ancient Egypt‎) بیش از هزار سال است که تغییر نکرده‌است. مصریان باستان لباس اندکی می‌پوشیدند. مردان و زنان از طبقات پایین‌تر جامعه، معمولاً با سینه و پای برهنه تردد می‌کردند و تنها کمربندی ساده در اطراف کمر خود می‌بستند. این در صورتی است که بردگان معمولاً چیزی نمی‌پوشیدند. پسربچه‌ها نیز تا زمانی که به سن بلوغ نمی‌رسیدند، و مراسم ختنه را در حدود ۱۲ سالگی انجام نمی‌دادند، بدون لباس بودند. [1]

ایرانیان

دانسته‌ها دربارهٔ پوشاک مردم ایران در ابتدای اسلام آن چنان روشن نیست، که به خاطره‌ای فراموش شده می‌ماند. هرچند که برخی جهانگردان و مورخان، در برخی از نوشته‌هایشان از انواع پارچه‌های عالی آن دوره یاد کرده‌اند و دربارهٔ پوشاک ایرانیان شرح مختصری داده‌اند. نقوش باقی‌مانده از دوره ساسانیان (که بر روی ظرفها و ظروف نقره و دیگر فلزات حک شده‌اند) آنقدر سندیت دارند که بتوان نوع پوشاک را از روی آنها دریافت، ولی نزدیکترین نقوش دوره اسلامی به ساسانی که در شأن پوشش مردم ایران دیده می‌شود در مجموع فاقد خصوصیات کمک کننده‌اند؛ به اینصورت که پیوسته به سده‌های اولیه اسلامی و مربوط شدن به دوره ساسانی (بی آنکه به پیرامون دقیقاً توجه شود) مقدور نیست و برای رسیدن به هدف باید باریک بینی و دور اندیشی‌هایی بکار بست و وسایل چند جانبه‌ای را در نظر گرفت. پارسیان در پارس از پوشاک فراخ و چین‌دار استفاده می‌کرده‌اند. در گزارشهای ابن حوقل و اسطخری در کتاب (حجه الحق ابوعلی سینا) نیز آورده شده‌است که مردم بخارا و خوارزم غالباً قبائی راسته و نیم تنه می‌پوشیدند و کلاهی نوکدار بر سر می‌گذاشتند و آنرا به آیین خود کج می‌کردند یا می‌شکستند. چنانچه از نقوش تخت جمشید برمی‌آید ایرانیان در زیر بالاپوش چیزی چون پیراهن نمی‌پوشیدند و برخی نقوش این نظر را تأیید می‌کنند. در واقع این پوشاک چنان است که در مناطق گرمسیر مناسب بنظر می‌آیند و به پوشاک مناطق سردسیر که باید چسبنده و پوشاننده کل بدن باشد شباهت ندارد.[2]

یونانیان

در دوره‌های گذشته، زنان یونانی، صورت و اندامشان را تا روی پا می‌پوشاندند. این پوشش در جزایر کورس و امرجوس و دیگر جزایر ساخته می‌شد. زنان فنیقی دارای پوششی قرمز رنگ بودند. «بنیلوب» (همسر پادشاه «عولیس» فرمانروای ایتاک) نیز با حجاب بوده‌است. زنان شهر «ثیب» حجاب ویژه‌ای داشته‌اند که حتی صورتشان را نیز با پارچه می‌پوشاندند. این پوشش صورت دارای دو منفذ بوده‌است تا قادر به دیدن باشند. دختران در «اسپارته» تا پیش از ازدواج آزاد بودند که خود را بپوشانند یا نپوشانند، ولی بعد از ازدواج باید خود را از چشم مردان می‌پوشاندند. از نقش‌های به جا مانده می‌توان دریافت که زنان سرشان را می‌پوشاندند و صورت‌هایشان باز بود هرچند در بازار صورتشان را نیز می‌پوشاندند.[3]

۵ لباس معروف یونانیان باستان:

• کلامیس
• چیتون
• پپلوس
• هیماتیون
• حجاب

در نوشته‌های قدیم یونانیان از پوشش زنان بسیار یاد شده‌است. «آرتمیس»، الهه عفت بوده و بهترین الگو برای دختران جوان به‌شمار می‌رفته‌است.[4]

در یونان باستان زنان فقط درصورتی می‌توانستند به دیدار خویشاوندان و دوستان خود بروند و در تماشاخانه‌ها و جشن‌های مذهبی حضور یابند که کاملاً در حجاب باشند.[5] یکی از فلاسفه یونان باستان، دربارهٔ شدت پوشش زن، چنین نقل کرده‌است «نام یک زن پاک‌دامن را نیز چون شخص او باید در خانه پنهان داشت.»[5]

پانویس

1. Altenmüller 1998, pp. ۴۰۶–۷.
2. منابع:پوشاک ایرانیان از چهارده قرن پیش تا آغاز دوره پهلوی (جلیل ضیاء پور) نقوش زینتی در ایران نوشته جلیل ضیاء پور پوشاک هخامنشیان و مادی‌ها (جلیل ضیاء پور)
3. دائرةالمعارف لاروس به نقل از دائرةالمعارف القرن العشرین، ۱۹۲۳
4. ویل دورانت، تاریخ تمدن، ص ۵۲۰
5. ویل دورانت، تاریخ تمدن، ص ۳۴۰