اصطخری

ابواسحاق ابراهیم بن محمد فارسی اصطخری مشهور به کرخی (تاریخ مرگ: ۳۴۰ ه‍. ق/۹۵۱م یا ۳۴۶ ه‍. ق/۹۵۷م) جغرافیدان و نقشه‌نگار[1] برجستهٔ ایرانی در سدهٔ ۴ ه‍. ق/ ۱۰م است. نام او برگرفته از شهر باستانی اصطخر در استان فارس ایران است.[2]

اصطخری
نام بومیابواسحق ابراهیم بن محمد فارسی استخری
درگذشت۹۵۱ یا ۹۵۷ میلادی
محل زندگیجهان اسلام
پس‌زمینه‌های علمی
مکتب یا سنتمکتب بلخی
تأثیراتابوزید بلخی
کار علمی
دورهدوران طلایی اسلام
علاقه‌مندی‌های شاخصجغرافیای اسلامی
آثار برجسته
  • صور الاقالیم
    • مسالک الممالک

زندگی

او هم‌دورهٔ ابن حوقل بوده‌است. آن‌ها در هند با یکدیگر دیدار کردند و نه تنها کتاب‌هایشان هم‌نام است، بلکه در بسیاری از موارد از اصطلاحات یکسانی استفاده کرده‌اند. وی از هند تا اقیانوس اطلس را گشته‌است. فعالیت وی بیشتر در ترسیم نقشه بوده‌است.

آثار

صور الاقالیم

یکی ار آثار مهم وی کتاب صور الاقالیم است که در آن در مورد جغرافیای عربستان، شمال آفریقا، خلیج فارس، اندلس، مصر، شام، بیت‌المقدس، خوزستان، فارس، کرمان، سند، آذربایجان، ارمنستان، طبرستان، دیلم، دریای خزر، خراسان، سیستان، ماوراءالنهر با رسم نوزده نقشه بحث نموده‌است. این کتاب در سال ۱۸۳۹ در آلمان به چاپ رسید.

مسالک و ممالک
نوشتار اصلی: مسالک‌الممالک اصطخری
«صورت بحر فارس» ، نقشه‌ای از کتاب مسالک الممالک

مسالک و ممالک به معنای «راه‌ها و ایالت‌ها» کتابی زمینهٔ جغرافیا و شبیه کتاب الاقالیم است. اما اختلافاتی با آن دارد. این کتاب دویست سال پس از نوشته شدنش توسط استخری، ترجمه شد. نسخه‌های خطی دیگری از کتاب مسالک و ممالک و همچنین صورالاقالیم استخری در کتابخانه‌های بزرگ جهان موجود است. از جمله نسخه خطی کتابخانه ملی وین به متن فارسی منسوب به خواجه نصیرالدین طوسی و نسخه کتابخانهٔ موزه ملی ایران مورخ ۷۲۶ هجری به خط ابن ساوجی.

مسالک و ممالک نیز از نفیس‌ترین نُسخ خطی اثر استخری در زمینه تاریخی و جغرافیایی است که در قرن ۴ ه‍.ق / ۱۰ م نوشته شده‌است. این نسخهٔ خطی در ۲ دی ۱۳۸۷ به شمارهٔ ۱۰۰۵ در فهرست کمیته ملی حافظه جهانی یونسکو به ثبت رسید و اکنون در موزه دوران اسلامیِ موزه ملی ایران نگهداری می‌شود.

منابع
  1. «خلیج‌فارس در مرکز اسناد آستان قدس رضوی». کتابان. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۵.
  2. رضا، عنایت‌الله (۱۳۷۹). دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. نهم. زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. صص. ۱۴۹. شابک ۹۶۴-۷۰۲۵-۰۳-۳.

پانویس
  • نیک‌بین، نصرت‌الله (۱۳۷۵). فرهنگ مکتشفین و جغرافی نویسان جهان. تهران: نبوی.
  • اصطخری، ابراهیم بن محمد (۱۳۶۸). مسالک و ممالک؛ ترجمه فارسی قرن پنجم - ششم هجری. به اهتمام ایرج افشار (ویراست سوم). تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  • اصطخری، محمد بن ابراهیم (۱۳۴۰). مسالک و ممالک. باهتمام ایرج افشار. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ اصطخری موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.