اقیانوس اطلس

اقیانوس اَطلَس (Atlantic Ocean) دومین اقیانوس بزرگ دنیا است که قاره‌های آفریقا و اروپا را از قاره آمریکا جدا می‌سازد و درازایش نیز از جنوبگان تا اقیانوس منجمد شمالی است.

مختصات: ۰° شمالی ۳۰° غربی
اقیانوس اطلس
گروهاقیانوس
مساحتِ رو۱۰۶٬۴۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۴۱٬۱۰۰٬۰۰۰ مایل مربع)(دومام
میانگین ژرفا۳۳۳۲ متر

اقیانوس اطلس یک حوضه کشیده و شکل S را اشغال می‌کند که از لحاظ طولی بین اروپا و آفریقا از شرق و قاره آمریکا از غرب گسترش می‌یابد. به عنوان یکی از اجزای اقیانوس جهانی بهم پیوسته، در شمال به اقیانوس منجمد شمالی، به اقیانوس آرام در جنوب غربی، اقیانوس هند در جنوب شرقی و اقیانوس جنوبی در جنوب متصل می‌شود (تعاریف دیگر اقیانوس اطلس را گسترش می‌دهد به سمت جنوب به قطب جنوب) اقیانوس اطلس به وسیله جریان شمارنده استوایی به دو قسمت تقسیم شده‌است که اقیانوس اطلس شمالی (ارکان) و اقیانوس اطلس جنوبی (اراضی) در حدود ۸ درجه شمالی قرار دارند.

نام این دریا به شخصیت افسانه‌ای اطلس در اساطیر یونانی اشاره دارد. قدیمی‌ترین اشاره به نام اطلس برای این اقیانوس در متنی از استسیخروس، شاعر میانه‌های سده ششم پیش از میلاد یافت شده‌است.[1]

مشخصات اقیانوس اطلس

اقیانوس اطلس به صورت حوزهٔ S شکلی است که در جهت شمالی جنوبی گسترش دارد و توسط جریان‌های متقابل استوایی در حدود ۸ درجهٔ عرض جغرافیایی شمالی به اطلس شمالی و اطلس جنوبی تقسیم می‌شود. اقیانوس اطلس از غرب توسط قارهٔ آمریکا (شمالی و جنوبی) و از شرق توسط قاره‌های اروپا و آفریقا محصور شده‌است و توسط تنگهٔ جبل‌الطارق با دریای مدیترانه در ارتباط است. از سمت شمال توسط تنگهٔ دانمارک، دریای گرینلند و دریای نروژ و دریای بارنتز به اقیانوس منجمد شمالی و از سمت جنوب شرقی به اقیانوس هند و از سمت جنوب غربی توسط تنگهٔ دریک به اقیانوس آرام و از جنوب به اقیانوس جنوبی متصل می‌شود (در برخی تعاریف دیگر امتداد آن را تا قطب جنوب در نظر می‌گیرند). اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام از طریق کانال پاناما در بین آمریکای شمالی و جنوبی نیز به هم متصل هستند. اقیانوس اطلس همچنین با دریای کارائیب، خلیج مکزیک، خلیج هادسون، خلیج بافین، خلیج بیسکای، دریای شمال، دریای بالتیک و دریای کلتیک مجاورت دارد.

مساحت اقیانوس اطلس با در نظر گرفتن دریاهای مجاور آن در حدود ۱۰۶٬۴۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۴۱٬۱۰۰٬۰۰۰ مایل مربع) است که ۲۰ درصد مساحت کل زمین و ۲۶ درصد مساحت آب‌های زمین را شامل می‌شود. بدون احتساب این دریاها مساحت آن ۸۲٬۴۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع می‌شود.

حجم اقیانوس اطلس با احتساب دریاهای مجاور آن ۳۵۴٬۷۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مکعب و بدون آن‌ها ۳۲۳٬۶۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مکعب است.

عمق متوسط اقیانوس اطلس با احتساب دریاهای مجاور ۳٬۳۳۹ متر و بدون در نظر گرفتن آن‌ها ۳٬۹۲۶ متر می‌باشد. عمیق‌ترین قسمت این اقیانوس در گودال پورتوریکو به عمق ۸٬۶۰۵ متر می‌باشد.

عرض اقیانوس اطلس از ۲٬۸۴۸ کیلومتر بین برزیل و لیبریا تا ۴٬۸۳۰ بین آمریکای شمالی و آفریقا متغیر است.[2]

آب و هوای اقیانوس اطلس
گردش دماشوری در اقیانوس‌های جهان

آب و هوای اقیانوس اطلس و سرزمین‌های اطراف آن تحت تأثیر دمای سطح اب و جریان‌های آبی می‌باشد. گرم‌ترین نواحی آب و هوایی اطلس در شمال استوا گسترش دارد و سردترین نواحی آن در عرض‌های جغرافیایی بالا قرار دارند که این نواحی توسط یخ‌های دریایی پوشیده شده‌اند. جریان‌های اقیانوسی آب و هوای اطلس را با انتقال اب‌های گرم و سرد به دیگر نواحی کنترل می‌کنند.

شوری آب اقیانوس اطلس متغیر است و به تبخیر، بارش، جریان آب رودخانه‌ها و ذوب یخ‌ها بستگی دارد که معمولاً میان ۳۳ تا ۳۷ گرم در لیتر است.

دمای سطح آب اقیانوس اطلس بسته به عرض جغرافیایی، جریان‌های دریایی و فصل‌های مختلف میان ۲ تا ۲۹ درجهٔ سانتی گراد در تغییر است. بیشترین دما در شمال خط استوا و کمترین دما در نواحی قطبی است. در عرض‌های جغرافیایی میانگین بیشترین مقدار دما میان ۷ تا ۸ درجهٔ سانتی‌گراد است.[2]

کشورهای همجوار

اروپا

 ایسلند,  جزایر فارو,  نروژ,  سوئد,  دانمارک,  آلمان,  هلند,  بلژیک,  بریتانیا,  جزیره من,  جمهوری ایرلند,  فرانسه,  گرنزی,  جرسی,  اسپانیا,  پرتغال

آفریقا

 مراکش,  اسپانیا (جزایر قناری),  صحرای غربی,  موریتانی,  دماغه سبز,  سنگال,  گامبیا,  گینه بیسائو,  گینه,  سیرالئون,  لیبریا,  ساحل عاج,  غنا,  توگو,  بنین,  نیجریه,  کامرون,  گینه استوایی,  گابن,  سائوتومه و پرنسیپ,  جمهوری کنگو,  جمهوری دموکراتیک کنگو,  آنگولا,  سینت هلینا,  نامیبیا,  آفریقای جنوبی,  جزیره بووه

آمریکای جنوبی

 جورجیای جنوبی و جزایر ساندویچ جنوبی,  جزایر فالکلند,  شیلی,  آرژانتین,  اروگوئه,  برزیل,  فرانسه (گویان فرانسه),  سورینام,  گویان,  ونزوئلا,  کلمبیا

کارائیب

 ترینیداد و توباگو,  کوراسائو,  آروبا,  گرنادا,  سنت وینسنت و گرنادین‌ها,  باربادوس,  سنت لوسیا,  فرانسه مارتینیک و جزیره گوادلوپ),  دومینیکا,  مونتسرات,  آنتیگوا و باربودا,  سنت کیتس و نویس,  هلند (جزایر کارائیب هلند),  سنت بارثلمی,  سنت مارتین,  سنت مارتین,  آنگویلا,  جزایر ویرجین انگلستان,  جزایر ویرجین ایالات متحده,  پورتوریکو,  جمهوری دومینیکن,  جزایر تورکس و کایکوس,  هائیتی,  باهاما,  کوبا,  جامائیکا,  جزایر کیمن

آمریکای شمالی و مرکزی

 پاناما,  کاستاریکا,  نیکاراگوئه,  هندوراس,  گواتمالا,  بلیز,  مکزیک,  ایالات متحده آمریکا,  برمودا,  کانادا,  سنت پیر و ماژلان,  گرینلند

بزرگ‌ترین دریاهای جانبی اقیانوس اطلس

بزرگ‌ترین دریاها و خلیج‌های جانبی اقیانوس اطلس عبارتند از:[3][4][5]

  1. دریای سارگاسو - ۳٫۵ میلیون کیلومتر مربع
  2. دریای کارائیب - ۲٫۷۵۴ میلیون کیلومتر مربع
  3. مدیترانه - ۲٫۵۱۰ میلیون کیلومتر مربع
  4. خلیج گینه - ۲٫۳۵ میلیون کیلومتر مربع
  5. خلیج مکزیک - ۱٫۵۵۰ میلیون کیلومتر مربع
  6. دریای نروژ - ۱٫۳۸۳ میلیون کیلومتر مربع
  7. خلیج هادسون - ۱٫۲۳ میلیون کیلومتر مربع
  8. دریای گرینلند - ۱٫۲۰۵ میلیون کیلومتر مربع
  9. دریای آرژانتین - ۱ میلیون کیلومتر مربع
  10. دریای لابرادور - ۸۴۱٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  11. دریای ایرمینگر - ۷۸۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  12. خلیج بافین - ۶۸۹٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  13. دریای شمال - ۵۷۵٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  14. دریای سیاه - ۴۳۶٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  15. دریای بالتیک - ۳۷۷٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  16. دریای لیبی - ۳۵۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  17. دریای لوانتین - ۳۲۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  18. دریای سلتی - ۳۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  19. دریای تیرنی - ۲۷۵٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  20. خلیج سنت لورنس - ۲۲۶٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  21. خلیج بیسکای - ۲۲۳٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  22. دریای اژه - ۲۱۴٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  23. دریای یونان - ۱۶۹٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  24. دریای بالئار - ۱۵۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  25. دریای آدریاتیک - ۱۳۸٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  26. خلیج بوتنی - ۱۱۶٬۳۰۰ کیلومتر مربع
  27. دریای کرت - ۹۵٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  28. خلیج من - ۹۳٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  29. دریای لیگوریا - ۸۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  30. کانال مانش - ۷۵٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  31. خلیج جیمز - ۶۸٬۳۰۰ کیلومتر مربع
  32. دریای بوتنی - ۶۶٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  33. خلیج سرت - ۵۷٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  34. دریای هبرید - ۴۷٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  35. دریای ایرلند - ۴۶٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  36. دریای آزوف - ۳۹٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  37. خلیج بوتنی - ۳۶٬۸۰۰ کیلومتر مربع
  38. خلیج ونزوئلا - ۱۷٬۸۴۰ کیلومتر مربع
  39. خلیج کامپچه - ۱۶٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  40. خلیج شیر - ۱۵٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  41. دریای مرمره - ۱۱٬۳۵۰ کیلومتر مربع
  42. دریای وادن - ۱۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
  43. دریای مجمع‌الجزایر - ۸٬۳۰۰ کیلومتر مربع

جستارهای وابسته

منابع
  1. Mangas, Julio; Plácido, Domingo; Elícegui, Elvira Gangutia; Rodríguez Somolinos, Helena (1998). La Península Ibérica en los autores griegos: de Homero a Platón - SLG / (Sch. A. R. 1. 211). Editorial Complutense. pp. 283–.
  2. «اقیانوس اطلس». دانش نامه رشد.
  3. https://www.livescience.com/29533-the-worlds-biggest-oceans-and-seas.html
  4. https://www.worldatlas.com/
  5. http://listofseas.com/
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ اقیانوس اطلس موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.