ابن بطوطه

محمد بن عبدالله بن محمد بن بطوطه (به عربی: أبوعبدالله محمد بن عبدالله اللّواتی الطنجی بن بطّوطة) معروف به ابن بطوطه (و در برخی منابع ابن بتوته) در شهر طَنجه سال ۷۰۳ ق. / ۱۳۰۴ م. در مغرب (مراکش) زاده شد[1] و سال ۷۲۵ ق. به سوی مکه رهسپار شد و مصر، شام، فلسطین، حجاز، عراق، ایران، یمن، بحرین، ترکستان، بین‌النهرین و بخشی از هند و چین، جاوه، خاور اروپا و خاور آفریقا را پیمود و سرانجام به مغرب (مراکش) نزد شاه ابی عنان از شاهان بنی مرین برگشت. سفر او ۲۷ سال به درازا کشید (۱۳۲۵-۱۳۵۲ م) و در مراکش سال ۷۷۹ق. /۱۳۷۷ م. درگذشت. ابن بطوطه کمابیش هم‌عصر با مارکو پولو بود اما بیش از سه برابر مارکوپولو راه پیمود. ابن بطوطه را می‌توان یکی از بزرگ‌ترین جهان‌گردان تاریخ بشری به شمار آورد.[2]


ابن بطوطه
ابن بطوطه (راست) با مردی عرب در مصر
زادهٔ۲۴ فوریه ۱۳۰۴
دهم رجب ۷۰۳ ق
طنجه، مرینیان، مراکش
درگذشت۱۳۶۹
۷۷۹(٧۶ سال)
مراکش
پیشهپژوهشگر اسلامی، حقوق دان، قضاوت، کاشف، گیتاشناس
دورانسده‌های میانه
دیناسلام

این جهان‌گرد نامی مراکشی چهار یا پنج بار به ایران سفر کرد و در همگی سفرهای خاورزمین خود از زبان فارسی برای ارتباط با غیرعرب‌ها بهره برد. سفرهای او در دو سوی سواحل دریای فارس و شهرهای فارس از جمله شیراز، خوزیه (خوزستان)، تُستر (شوشتر)، اصفهان، تبریز و خراسان خواندنی است. سفرنامه ابن بطوطه از کتاب‌های باارزش جغرافیایی سده‌های میانه است. آرامگاه ابن بتوته در تپه‌ای مهجور مشرف به ساحل مدیترانه‌ایِ شهر تنجه (تنگه) مراکش است.

سفرنامه ابن بطوطه

این سفرنامه که «تُحفَة اَلنُظار فی غَرائِب اَلأمَصار وعَجائِب اَلأسَفار» نام دارد[3] شده قرن هشتم هجری و به دستور یکی از امرای مغرب نگاشته شده‌است. درون‌مایه‌های آن برآمده از دیده‌ها و آزموده‌های خود ابن بطوطه است. بیش از ۲۰٪ این کتاب به شرح و وصف سفر ابن بطوطه به هندوستان و جزایر مالدیو اختصاص یافته‌است. او دربارهٔ خلق و خوی مردم آن دیار و راه‌های بازرگانی آن با چین اطلاعات مهمی ارائه می‌کند. ابن بطوطه تنها نویسنده‌ای در سده های میانه است که اطلاعات مهمی دربارهٔ جزایر مالدیو، جنوب روسیه و آفریقا می‌دهد. بهترین پژوهش در مورد ابن بطوطه را پروفسور عبدالهادی التازی انجام داده و کتاب دوجلدی او به زبان عربی را هنوز به فارسی برنگردانده‌اند. سفرنامه ابن بطوطه را دکتر محمدعلی موحد به فارسی ترجمه کرده‌است.

ابن بطوطه در مورد تبریز می‌نویسد:

از دروازه بغداد به شهر تبریز درآمدیم و به بازار بزرگی که معروف به بازار قازان(غازان) است رسیدیم و آن از بهترین بازارهایی بود که در همه شهرهای دنیا دیده بودم.

هر یک از پیشه‌وران در این بازار جایی جداگانه دارند که با دیگری مخلوط و آمیخته نیست. سپس به بازار گوهر فروشان رفتم و از انواع جواهری که در آنجا دیدم چشمم خیره گشت.

غلامان را با جامه‌هایی فاخر که دستارهای حریر بر کمر بسته و نزد بازرگانان ایستاده بودند و جواهرات را به زنان عرضه می‌کردند و ایشان بسیار می‌خریدند و بر یکدیگر سبقت می‌جستند.[4]

مکان‌هایی که ابن بطوطه از آن‌ها بازدید کرده است

ابن بطوطه در گذر زندگانی خویش بیش از ۱۱۷٬۵۰۰ کیلومتر راه پیمود و طبق مرزبندی امروز می‌توان گفت او به ۴۴ کشور سفر کرده‌است. ابن جُزَی نقل می‌کند که او در پایان سفر خود گفته‌است: «من در واقع بحمدلله به آرزوی خود در این گیتی که همان سفر بر روی زمین است دست یافتم؛ افتخاری که افراد عادی دیگر به آن دست نیازیدند.» فهرست شهرها و کشورهای سفر شده به قرار زیر است:[5]

برنامه سفر از ۱۳۲۵ تا ۱۳۳۲ میلادی

خط سیر ابن‌بطوطه از شمال آفریقا تا اسکندریه و قاهره و مصر علیا به قصد عبور از دریای سرخ به جده و مکه و انجام فریضه حج بود، ولی به لحاظ ناامنی راه از آن جا به شام و فلسطین برگشت و از آن راه رهسپار مکه شد و پس از حج راهی عراق و موصل و دیاربکر و از آن راه داخل ایران شد. سپس دوباره حج گزارد و به جنوب ایران از راه دریا و خشکی تا جزیره هرمز رسید؛ و برای بار سوم به حج رفته از راه مصر و شام به قسطنطنیه و آسیای صغیر و ترکستان و افغانستان و ایران و هند رفته هفت سال در دهلی بماند و از آنجا به چین رفت و پس از توقف حدود یکسال‌ونیم در چین، از راه جزیره سیلان و بنگال و هند اقصی به جزیرة العرب آمده به ظفار رسید. پس از بازدید دیگربار از ایران و عراق و شام و مصر و انجام حج بار چهارم، به شمال آفریقا آمده در مغرب در شهر (فاس) مدتی درنگ کرده به غرناطه (آندلس) رفته و به آفریقا برگشت و از بلاذ زُنج و مالی و کشورهای مجاور دیدن کرده به مغرب بازگشت. این خط‌سیر در نقشه کتاب عبدالهادی التازی ضمیمه است. ابن‌بطوطه چهار بار و به تعبیری ۵ بار از نواحی مختلف، ایران دیدن کرده، اما هیچ‌گاه سراسر ایران را سیر نکرده‌است.

Ibn Battuta Itinerary 1325–1332 (North Africa, Iraq, Persia, the Arabian Peninsula, Somalia, Swahili Coast)


برنامه سفر از ۱۳۳۲ تا ۱۳۴۶ میلادی

خطای لوآ در پودمان:Location_map/multi در خط 27: Unable to find the specified location map definition: "Module:Location map/data/Asia2" does not exist.

برنامه سفر از ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۴ میلادی

جستارهای وابسته

منابع
  1. ابن بطوطه (محمد بن عبدالله بن محمد اللّواتی الطّنجی) در شهر «تنگه» (طَنجه؛ در شمال مغرب = مراکش) زاده شده‌است. آرامگاه وی نیز در تپه‌ای مهجور رو به ساحل مدیترانه‌ایِ شهر طَنجه (تنگه) در مراکش واقع شده، اما از او با عنوان «ابن بطوطهٔ تونسی» هم یاد می‌شود.
  2. Nehru, Jawaharlal (1989). نگاهی به تاریخ جهان. Oxford University Press. p. ۷۵۲. ISBN 0-19-561323-6. After outlining the extensive route of Ibn Battuta's Journey, Nehru notes: "This is a record of travel which is rare enough today with our many conveniences.... In any event, Ibn Battuta must be amongst the great travellers of all time."
  3. Tuḥfat An-Naẓār Fī Gharā'ib Al-Amṣār Wa ʻAjā'ib Al-Asfār - الرحلة «The Journey
  5. Jerry Bently, Old World Encounters: Cross-Cultural Contacts and Exchanges in Pre-Modern Times (New York: Oxford University Press, 1993),114.
  • «فرهنگ مکتشفین و جغرافی نویسان جهان». نیک بین، نصرالله. انتشارات نبوی، چاپ وزیری، ۱۳۷۵.

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ابن بطوطه موجود است.
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به ابن بطوطه در ویکی‌گفتاورد موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.