گاه‌شمار جنگ داخلی سوریه

گاه‌شمار جنگ داخلی سوریه بر حسب سال به توالی رخدادهای بااهمیت در جنگ داخلی سوریه اشاره دارد.

دیدار سید علی خامنه ای و بشاراسد.
مرگ کودکان بر اثر حملات نیروهای بشار اسد
قربانیان حمله با سلاح‌های شیمیایی در غوطه

سال ۲۰۱۱ (تظاهرات خیابانی، درگیری‌های مسلحانه و شروع جنگ)
تظاهرات ضد دولتی در بانیاس، آوریل ۲۰۱۱
  • ژانویه ۲۰۱۱: صدها هزار معترض در شهرهای مختلف سوریه نظیر دمشق، حمات، جبله، لاذقیه، درعا و حمص به مدت چندین ماه، در روزهای مختلف به ویژه روزهای جمعه با نام‌هایی مانند جمعه عزت، جمعه مقاومت، جمعه شهدا، جمعه مبارزه، جمعه آزادگان، جمعه آزادی، جمعه نگهبانان میهن، جمعه کودکان، جمعه عشایر، جمعه صالح العلی، جمعه عدم مشروعیت، جمعه ارحل، جمعه لا للحوار و جمعه سر فرود نمی‌آوریم جز در مقابل خدا علیه دولت بشار اسد دست به اعتراض و تظاهرات زدند و خواهان کناره‌گیری او از قدرت شدند.[1] تانک‌ها و نیروهای نظامی دولت بشار اسد در شهرهای مختلف سوریه نظیر دمشق، درعا و حمص مستقر شدند و معترضان را سرکوب کردند.[2] معترضان به دخالت نیروهای دولت ایران در سرکوب معترضان نیز اعتراض داشتند.[3][4]
  • ۱۵ مارس ۲۰۱۱: ناآرامی‌ها زمانی آغاز شد که معترضان در دمشق و حلب تظاهرات کردند و خواستار اصلاحات دموکراتیک و آزادی زندانیان سیاسی شدند که با دستگیری یک پسر نوجوان و دوستانش چند روز قبل از آن در شهر درعا آغاز شد. در مقابل، نیروهای امنیتی به روی معترضان آتش گشودند.[5] شاهدان عینی که با بی‌بی‌سی صحبت کرده بودند، اظهار کردند که نیروهای دولتی شش نفر از معترضان را بازداشت کردند.[6][7] لوئی الحسین نویسنده و تحلیلگر با اشاره به بهار عربی در آن زمان نوشت: «سوریه در حال حاضر با قیام بر روی نقشه کشورها در منطقه قرار دارد.»[7]
  • ۱۸ مارس ۲۰۱۱: در شهر درعا در جنوب غرب سوریه، نیروهای امنیتی گروهی از جوانان را به اتهام «کشیدن نقاشی‌های ضد حکومت با اسپری روی دیوار مدرسه» دستگیر کردند. این کار اعتراضاتی را در سطح شهر در پی داشت؛ معترضان به خیابان‌ها آمدند و در واکنش نیروهای امنیتی نیز به روی معترضان آتش گشودند و چهار تن از آنها را کشتند. گفته می‌شود این اولین اعتراض ضد حکومت بود و چهار قربانی آن نیز اولین قربانیان قیامی بودند که به جنگ داخلی و ویرانگر تبدیل شد اما در ۲۸ مارس ۲۰۱۱ اعتراضات در درعا و سرکوبهای نیروهای امنیتی برای چند روز ادامه یافت. دست‌کم ۶۰ نفر از معترضان زندانی شدند و اعتراضات به دیگر شهرهای سوریه نیز گسترش یافت. به تدریج برخی از مخالفان به سمت مبارزهٔ مسلحانه رفتند.
  • ۲۰ مارس ۲۰۱۱: معترضان مقر حزب بعث و «ساختمان‌های دیگر» را آتش زدند. متعاقب آن، درگیری‌ها جان هفت افسر پلیس[8] و ۱۵ معترض را گرفت.[9] ده روز بعد، بشار اسد رئیس‌جمهوری سوریه، «توطئه کنندگان خارجی» را مسئول این تظاهرات دانست.[10]
اعتراضات علیه بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه در دوما در ۸ آوریل ۲۰۱۱
تظاهرات طرفداران اسد در لاذقیه، ژوئن ۲۰۱۱
  • تا ۷ آوریل ۲۰۱۱، معترضان عمدتاً خواستار اصلاحات دموکراتیک، آزادی زندانیان سیاسی، افزایش آزادی، لغو قانون اضطراری و پایان دادن به فساد بودند. پس از ۸ آوریل ۲۰۱۱، شعارهای تظاهرات به آرامی به سوی فراخوانی برای سرنگونی دولت اسد تغییر کرد.
  • ۴ ژوئن ۲۰۱۱: نیروهای دولتی سوریه در شهر جسرالشغور در استان ادلب عملیاتی را علیه مخالفان با نام «مبارزه با تروریستها» آغاز کردند که در جریان آن شماری از معترضان و مخالفان کشته شدند.
  • ۶ ژوئن ۲۰۱۱: تلویزیون دولتی سوریه اعلام کرد که مخالفان مسلح در شهر جسرالشغور به نیروهای دولتی حمله کرده و ۲۰ پلیس را کشته‌اند. بنا بر گزارش‌های دولتی تا ساعات پایانی این روز به بسیاری از ایستگاه‌های پلیس حمله و در مجموع ۱۲۰ پلیس کشته شدند.[11]
  • ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۱: گروهی از مخالفان مسلح بشار اسد ارتش آزاد سوریه (FSA) را تشکیل دادند. این گروه قبل از آنکه سلفی‌ها و جهادی‌ها وارد بازی شوند، اصلی‌ترین گروه مسلح مخالف بشار اسد محسوب می‌شد. اعضای ارتش آزاد سوریه را در ابتدا عمدتاً مقامات نظامی جدا شده از ارتش بشار اسد[12] و همچنین افرادی با دیدگاه‌های ملی‌گرایانه و دموکراتیک تشکیل می‌دادند.
  • ۱۸ اوت ۲۰۱۱: باراک اوباما رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده آمریکا در واکنش به سرکوبهای گسترده در سوریه از بشار اسد خواست تا استعفا دهد. او همچنین دستور داد تا تمام دارایی‌های دولت سوریه در آمریکا مسدود شود.

سال ۲۰۱۲ (افزایش درگیری‌ها میان مخالفان و هواداران بشار اسد، ورود اسلام‌گرایان به جنگ داخلی سوریه، خروج ارتش سوریه از مناطق کردنشین)
یک ایست بازرسی ارتش سوریه در دوما، ژانویه ۲۰۱۲
  • ۲۳ ژانویه ۲۰۱۲: گروه اسلام‌گرای جبهه نصرت به رهبری ابومحمد جولانی شکل‌گیری خود را اعلام کرد[13] پس از مدتی این گروه تبدیل به شاخه رسمی القاعده در سوریه می‌شود، کاخ سفید نیز در دسامبر ۲۰۱۲ جبهه نصرت را در فهرست گروه‌های تروریستی خود قرار داد.[14]
  • ۵ فوریه ۲۰۱۲: به گفته مخالفان، بیش از ۷۲۰۰ نفر از معترضان سوری، توسط نیروهای نظامی و امنیتی دولت بشار اسد کشته شده‌اند و بین ۶۰۰۰۰–۸۰۰۰۰ نفر از معترضان در این کشور دستگیرشده‌اند و ۱۲ هزار و ۴۰۰ نفر هم از سوریه گریخته‌اند، که این اقدامات از سوی بان کی‌مون دبیرکل وقت سازمان ملل متحد محکوم شده‌است.[15][16] مقامات سوریه در پاسخ به گزارش‌های سازمان ملل متحد دربارهٔ آمار کشته‌ها، این گزارش‌ها را بی اساس و غیرواقعی خوانده‌اند و اعلام کردند که ۲۰۰۰ نیروی امنیتی سوریه در شهرهای مختلف این کشور هدف تیراندازی گروه‌های تروریستی قرار گرفته و کشته شده‌اند.[17][18]
  • ۲۶ فوریه ۲۰۱۲: در واکنش به جنگ داخلی سوریه، بشار اسد همه‌پرسی پیش‌نویس قانون اساسی جدید این کشور را برگزار کرد. او اعلام کرد که بیش از ۸۹ درصد از رأی دهندگان با این پیش‌نویس موافقت کرده‌اند. قانون اساسی جدید مدت زمامداری را برای هر رئیس‌جمهور به دو دورهٔ هفت ساله محدود و همچنین ماده ۸ را که اعلام می‌کرد حزب بعث رهبری دولت و جامعه را در دست دارد، حذف کرد.
تجمع اعتراض آمیز مردم در حمص علیه بشار اسد

والری ایموس، معاون دبیرکل سازمان ملل متحد در امور بشردوستانه در پی دیدار از منطقه بابا عمرو حمص در سوریه گفت بخش‌هایی از این شهر کاملاً ویران شده‌است.

  • ۷ مارس ۲۰۱۲: مخالفان از کشته شدن ۳۹ تن در سراسر سوریه خبر دادند که به گفته آنها ۲۶ تن از آنها در شهر حمص، ۶ تن در ادلب، ۳ نفر در درعا، ۲ نفر در حومه دمشق و ۲ نفر در حومه حلب کشته شده‌اند.[19]
  • ۹ مارس ۲۰۱۲: با ادامه خشونت‌ها در شهرهای مختلف سوریه، کمیته هماهنگی محلی که از گروه‌های مخالف دولت سوریه‌است، اعلام کرده‌است که در این روز در شهرهای مختلف سوریه ۷۷ نفر کشته شده‌اند که از این تعداد، ۲۶ نفر در حمص، ۲۸ نفر در حلب، ۶ نفر در درعا، ۴ نفر در حماة، ۹ نفر در مناطق مختلف دمشق، دو نفر در لاذقیه و یک نفر در هریک از شهرهای حلب و بوکمال جان خود را از دست داده‌اند.[20]
وضعیت جنگ داخلی سوریه در ۱۵ مارس ۲۰۱۲
  • ۲۸ مارس ۲۰۱۲: شبکه خبری الشام از حضور گسترده نیروهای امنیتی در اکثر خیابان‌ها و محله‌های منطقه القابون در دمشق پایتخت سوریه خبر داد. بنا بر این گزارش نیروهای امنیتی به‌شماری از منازل در نزدیکی مسجد الحسن یورش برده و جوانان حاضر در این منازل را دستگیر کردند.[21][22]
  • ۷ آوریل ۲۰۱۲: هیئت عمومی انقلاب سوریه، شمار کشته شدگان در این روز به دست نیروهای دولتی این کشور در مناطق مختلف را، دستکم ۱۵۶ نفر اعلام کرد؛ که بیش از ۷۰ نفر از آنها از شهر اللطامنه در حومه حماه هستند. در این قتل‌عام سه خانواده به‌طور کامل کشته شدند و دیگران در اثر گلوله‌باران بی‌هدف شهر توسط خودروهای زرهی ارتش دولتی سوریه، جان خود را از دست داده‌اند. گزارش‌های منتشره از حمص هم از گلوله‌باران توپخانه‌ای شدید مناطق دیر بعلبه، جوره الشیاح و شماری دیگر از مناطق حکایت داشت. این گلوله‌باران که تصاویری از آن بر روی شبکه اینترنت پخش شد، ده‌ها کشته و زخمی در پی داشت.

خبرگزاری رویترز به نقل از فعالان سوری گزارش داد که ۱۲ تن از کشته شدگان، خانواده یک افسر جدا شده از ارتش سوریه هستند. فیلم ویدئویی حاوی تصاویر این کشته شدگان در شبکه اینترنت منتشر شد.

همچنین ده‌ها نفر در گلوله‌باران شهرهایی در حومه استان‌های حلب و ادلب، کشته شدند. بنا بر اعلام دیده‌بان حقوق بشر سوریه، نیروهای دولتی به شهر اریحا در استان ادلب یورش برده و ده‌ها منزل را به آتش کشیدند. شهر المیادین در حومه دیرالزور نیز شاهد یورش نیروهای دولتی و دستگیری ده‌ها تن از اهالی آن بود.[23]

  • ۱۸ مه ۲۰۱۲: هزاران نفر در شهر حلب، واقع در شمال سوریه، دست به تظاهرات زده‌اند. فعالان حقوق بشر در سوریه می‌گویند که این بزرگترین تظاهراتی است که از زمان آغاز شورش‌ها در سوریه برگزار شده‌است. گزارش شده‌است که همزمان تظاهراتی نیز در سایر نقاط سوریه برگزار شده‌است. این تظاهرات یک روز پس از آن صورت می‌گیرد که فعالان به منظور حمایت از دانشجویان حلب برای راهپیمایی فراخوان داده بودند. ناظران می‌گویند که جو ضد دولتی در این شهر با کشته شدن چند تن از دانشجویان به دست نیروهای امنیتی در اوایل ماه مه ۲۰۱۲ افزایش یافت.

ویدیوهایی که توسط فعالان در اینترنت منتشر شده‌است نشان می‌دهد که صدها نفر در نقاط مختلف حلب در راهپیمایی‌های ضد دولتی شرکت کرده‌اند.[24]

  • ۲۱ مه ۲۰۱۲: گروه نظارت بر حقوق بشر در سوریه که در بریتانیا مستقر است اعلام کرد که گلوله‌باران نیروهای امنیتی سوریه در استان حما در غرب این کشور ۳۴ کشته و تعداد زیادی مجروح بر جا گذاشته‌است. این نهاد گفت که در میان کشته شدگان شهر صوران در مرکز این استان چند کودک نیز وجود دارد. رامی عبدالرحمان، رئیس این نهاد به خبرگزاری رویترز گفت: «نیروهای ارتش ابتدا شهر را به گلوله بستند و سپس به شهر حمله کردند.»[25]
  • ۲۵ مه ۲۰۱۲: در درگیری‌ها و خشونت‌های روز جمعه در سراسر سوریه، حداقل ۲۰ نفر کشته شدند. پس از نماز جمعه روز جمعه ۲۵ می ۲۰۱۲ ده‌ها هزار نفر در تظاهرات ضد دولتی در گوشه و کنار سوریه شرکت کردند.
  • ۲۶ مه ۲۰۱۲: حداقل ۱۰۸ تن از جمله سیزده کودک در شهر حمص به دست نیروهای ارتش این کشور کشته شده‌اند. این افراد از سازمان ملل و ناظرانش در سوریه خواسته‌اند تا اقدامات بیشتری برای دفاع از غیرنظامیان انجام دهند. در تصاویر ویدئویی، اجساد کودکان پس از گلوله‌باران شهرک حولا دیده می‌شود. در گلوله‌باران شهرک حولا، نیروهای دولتی از تانک، خمپاره و سایر سلاح‌های سنگین استفاده کردند.[26] مخالفان دولت سوریه می‌گویند کل اعضای خانواده‌ها در این حملات کشته شده و افرادی هم که نجات پیدا کردند، پس از آن که اسیر نیروهای دولتی شدند، کشته شدند. در واکنش به قتل ۱۰۸ تن از شهروندان سوریه، که به گفته ناظران سازمان ملل متحد توسط نیروهای دولتی بشار اسد صورت گرفت، آمریکا این اقدام را «وحشیانه» خواند و اتحادیه عرب نیز اعلام کرد نشستی اضطراری در این مورد برگزار کند. سازمان ملل متحد، بریتانیا و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نیز بیانیه‌هایی در محکومیت این کشتار منتشر کردند. آلمان، فرانسه، ایتالیا، بریتانیا، کانادا و استرالیا در واکنش به ادامه کشتار شهروندان غیرنظامی، سفیران سوریه را اخراج کردند.[27][27][28][29][30]
  • ۱۷ ژوئیه ۲۰۱۲: ارتش آزاد سوریه نبرد دمشق را آغاز کرد. اگرچه در نهایت بشار اسد توانست کنترل بر دمشق را حفظ کند اما حومهٔ این شهر به‌ویژه منطقهٔ غوطه شرقی به دست مخالفان افتاد. به این ترتیب این منطقهٔ سرسبز که پیش‌تر با باغ‌ها و تفریحگاه‌هایش، میزبان مردم در تعطیلات آخر هفته بود تحت بمباران شدید هواپیماهای دولتی و بارش خمپاره‌ها قرار گرفت و از اوایل سال ۲۰۱۳ میلادی نیز به محاصرهٔ کامل نیروهای ارتش سوریه درآمد؛ ولی در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۲ درگیری‌ها به شهر حلب، دومین شهر بزرگ سوریه و از مراکز مهم تجاری این کشور گسترش یافت.
  • ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۲: درگیری‌ها به شهر حلب، دومین شهر بزرگ سوریه و از مراکز مهم تجاری این کشور گسترش یافت.[31][32]
  • تا سپتامبر ۲۰۱۲، ارتش سوریه از مناطق کردنشین ازجمله؛ عامودا، عفرین، کوبانی، قامشلی خارج شده بود. در نتیجه، یگان‌های مدافع خلق کنترل این مناطق را به دست گرفتند.
  • دسامبر ۲۰۱۲: دولت اسلامی عراق و شام اعلام موجودیت کرد؛ و از ماه آوریل ۲۰۱۳ فعالیت خود را گسترش داد.
  • ۷ دسامبر ۲۰۱۲: شورشیان سوری موفق شدند کنترل اکثر مناطق دیرالزور را در دست بگیرند.

سال ۲۰۱۳ (قدرت گرفتن مخالفان اسد، ورود ایران و حزب‌الله به جنگ داخلی سوریه)
  • ۱۱ ژانویه ۲۰۱۳: پیکارجویان مخالف بشار اسد به رهبری پیکارجویان جهادی احرارالشام و جبهه النصره،[33] موفق شدند تا پایگاه نظامی تَفِتناز را به تصرف نظامی خود درآورند.[34]
  • ۱۱ فوریه ۲۰۱۳: مخالفان دولت بشار اسد، پایگاه نظامی الجَراح را به تصرف نظامی خود درآورند.[35] همچنین عمران الزعبی، وزیر اطلاع‌رسانی حکومت سوریه، تأیید کرد که در جریان سقوط پایگاه الجَراح، سه فروند هواپیمای جنگنده «سالم»[33] ولی مستعمل از فرودگاه نظامی الجراح به دست گروه دولت اسلامی عراق و شام افتاده بود.[36]
  • ۷ مارس ۲۰۱۳: مخالفان بشار اسد شامل نیروهای «جبهه النصره، آزادی‌طلبان شام و شاهین‌های سنی» موفق به تصرف شهر رقه و دستگیری استاندار منصوب بشار اسد شدند.[37]
وضعیت جنگ داخلی سوریه در ۱۵ مارس ۲۰۱۳، بخش‌های مهم و استراتژیک سوریه و همچنین حدود یک سوم خاک این کشور در کنترل مخالفان بشار اسد قرار گرفت
  • ۱۹ مارس ۲۰۱۳: استفاده از گاز اعصاب سارین در بمباران شهر خان عسل در شمال‌غرب سوریه دست‌کم ۲۶ کشته بر جای گذاشت که حدود نیمی از قربانیانش سربازان دولتی بودند. تحقیقات سازمان ملل استفاده از گاز سارین در این منطقه را تأیید کرد اما نتوانست تعیین کند که کدام طرف از آن استفاده کرده‌است. دولت سوریه و مخالفان دولت، یکدیگر را به استفاده از این گاز سمی متهم می‌کردند.
حلب، منطقه کرم الجبل، مارس ۲۰۱۳
  • ۲۱ مارس ۲۰۱۳: محمد رمضان سعید البوطی، امام جمعه مسجد جامع اموی و بلندپایه‌ترین روحانی سنی‌مذهب سوریه، در مسجد ایمان در منطقه «مزرعه» در مرکز دمشق، طی یک حمله انتحاری کشته‌شد.[38] وی در جریان جنگ داخلی سوریه به صورت علنی از بشار اسد که متعلق به اقلیت شیعه‌مذهب علوی است حمایت می‌کرد.[39]
  • ۳۰ آوریل ۲۰۱۳: حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله لبنان برای کمک به دولت بشار اسد وارد عمل شد. ایران نیز به متحد اصلی بشار اسد در منطقه تبدیل شد.
  • ۵ ژوئن ۲۰۱۳: شهر استراتژیک قصیر در غرب سوریه در مرز لبنان، پس از هجده ماه درگیری بار دیگر به کنترل دولت سوریه درآمد. نیروهای حزب‌الله، ارتش سوریه را در بازپس‌گیری این شهر همراهی کردند.
  • ۲۱ اوت ۲۰۱۳: در حومهٔ دمشق در منطقهٔ تحت کنترل شورشیان، حملهٔ دیگری با گاز سارین و به مراتب مرگبارتر از حمله خان عسل روی داد که صدها کشته برجای گذاشت. کارشناسان سازمان ملل اعلام کردند که موشکهای زمین به زمین حامل گاز سارین در زمانی که مردم خواب بودند، مناطق مسکونی را هدف قرار داده‌اند. ایالات متحده آمریکا و دیگر کشورها بشار اسد را به دلیل انجام این حملات محکوم کردند.
  • ۲۸ اوت ۲۰۱۳: جو بایدن، معاون رئیس‌جمهور آمریکا ضمن اشاره به وجود شواهد کافی در مورد مسئولیت رژیم اسد در حمله شیمیایی اخیر گفت: «نباید گذاشت که استفاده از تسلیحات شیمیایی بدون مجازات باقی بماند. رئیس‌جمهور و من فکر می‌کنیم، کسانی که از سلاح شیمیایی علیه کودکان، زنان و مردان بی‌دفاع استفاده کرده‌اند، باید به سزای اعمالشان برسند.»[40]
  • ۳۱ اوت ۲۰۱۳: باراک اوباما از کنگره خواست که مجوز حملات هوایی علیه دولت سوریه را صادر کند اما جمهوریخواهان که اکثریت کنگره آمریکا را در اختیار داشتند، با این درخواست مخالفت کردند.
  • ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۳: شورای امنیت سازمان ملل اعلام کرد چنانچه سوریه انبارهای تسلیحات شیمیایی خود را از بین نبرد، از نیروی نظامی علیه این کشور استفاده خواهد کرد. در نیمهٔ اکتبر دولت سوریه کنوانسیون بین‌المللی منع جنگ‌افزارهای شیمیایی را امضا کرد. این کنوانسیون تولید، انبار و استفاده از سلاح‌های شیمیایی را ممنوع می‌کرد.

سال ۲۰۱۴ (قدرت‌نمایی داعش، آمریکا و اروپا وارد میدان می‌شوند)
  • ۱۴ ژانویه ۲۰۱۴: نیروهای داعش پس از نبردی شدید با مخالفان دولت بشار اسد، کنترل شهر رقه در شمال سوریه را به دست آوردند.[41] داعش در پایان ماه ژوئن رسماً خلافت بر مناطق تحت اشغال خود در سوریه و عراق را اعلام کرد.[42]
  • ۱۰ مارس ۲۰۱۴: گروهی از راهبه‌های ارتدوکس که به مدت سه ماه در اسارت یکی از گروه‌های شورشی بودند، آزاد شدند. شورشیان این ۱۳ راهبه را از کلیسایی در شهر معلولا ربوده بودند.[43]
  • ۱۱ مارس ۲۰۱۴: صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل (یونیسف) اعلام کرد آمار کودکانی که از مارس سال گذشته تحت تأثیر این جنگ قرار گرفته‌اند از دو میلیون به پنج میلیون و ۵۰۰ هزار نفر رسیده‌است. یونیسف همچنین اعلام کرد که حدود یک میلیون کودک در مناطق و شهرهای محاصره شده به غذا، دارو و کمک‌های بشردوستانه دسترسی ندارند.[44]
  • ۱۴ مارس ۲۰۱۴: احمد جربا، رئیس ائتلاف ملی سوریه گفت که حامیان بین‌المللیِ مخالفانِ حکومت سوریه باید به وعدهٔ خود در مورد ارسال سلاح‌های سنگین عمل کنند. او گفت که به وی قول داده شده بود که اگر دولت سوریه مسئول شکست مذاکرات صلح تشخیص داده شود کشورهای «گروه دوستان سوریه» اسلحه سنگین در اختیار مخالفان قرار خواهند داد.[45]
  • ۱۶ مارس ۲۰۱۴: ارتش سوریه شهر یبرود را به کنترل خود درآورد.[46]
  • ۲۰ مارس ۲۰۱۴: نیروهای ارتش سوریه موفق شدند دژ شهسواران (دژ کردان) را در استان حمص پس از درگیری‌های شدید با شورشیان، تحت کنترل خود درآورند. همچنین اعلام شد که برای اولین بار از زمان شروع ناآرامی‌های سوریه، کاروان حامل کمک‌های سازمان ملل از ترکیه وارد سوریه شده و به شهر قامشلی در شمال شرقی سوریه رفته‌است.[47] همچنین گزارش مشترک سازمان ملل متحد و سازمان منع تسلیحات شیمیایی در مورد اجرای توافقنامه انتقال تسلیحات شیمیایی سوریه انتشار یافت و در آن اعلام شد حدود ۴۶ درصد از کل تسلیحات شیمیایی سوریه به خارج منتقل شده‌است.[48]
  • ۳ ژوئن ۲۰۱۴: بشار اسد در مناطق تحت کنترل دولت سوریه نخستین انتخابات ریاست جمهوری این کشور با حضور بیش از یک نامزد را برگزار کرد. او درنهایت اعلام کرد که برای سومین بار به عنوان رئیس‌جمهوری سوریه انتخاب شده‌است.
  • ۲۳ ژوئن ۲۰۱۴: سازمان منع سلاح‌های شیمیایی (OPCW) اعلام کرد که تمام سلاح‌های شیمیایی دولت سوریه را نابود کرده‌است. با این وجود مخالفان دولت اعلام کردند که دولت سوریه همچنان سلاح‌های شیمیایی دیگری دارد که آنها را مخفی کرده‌است.
  • ژوئیه ۲۰۱۴: بخش‌های زیادی از استان دیرالزور به کنترل داعش درآمد همچنین این گروه، شهر دیرالزور را که در کنترل ارتش سوریه بود محاصره کرد.[49]
  • ۲۴ اوت ۲۰۱۴: پیکارجویان جهادی عضو داعش موفق شدند تا پایگاه نظامی طبقه را به تصرف درآورند.[50] تا پیش از سقوط پایگاه، حدود ۱۴۰۰ سرباز ارتش سوریه در آن حضور داشتند که حدود ۷۰۰ نفر از آن‌ها موفق به فرار و بقیه کشته یا اعدام شدند.[51]
  • ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۴: ایالات متحده آمریکا حملات هوایی محدود علیه نیروهای داعش در سوریه را آغاز کرد.
وضعیت جنگ داخلی سوریه در ۲۴ نوامبر ۲۰۱۴، داعش بسیاری از مناطق سوریه را تحت کنترل خود درآورد

سال ۲۰۱۵ (ادلب پایگاه اصلی شورشیان می‌شود، قدرت گرفتن کردهای شمال سوریه، ورود مستقیم روسیه به جنگ داخلی سوریه)
  • ۲۴ مارس ۲۰۱۵: شهر ادلب، مرکز استان ادلب تحت کنترل گروه جبهه نصرت (شاخه القاعده)، تحت حمایت عربستان سعودی درآمد.[52] با سقوط این شهر، به تدریج دیگر شهرهای این استان از جمله شهرهای استراتژیک جسرالشغور[53] و اریحا[54] نیز به کنترل اسلامگرایان افراطی درآمدند.
  • ۲۱ مه ۲۰۱۵: داعش شهر باستانی پالمیرا را تصرف کرد.[55] اگرچه این شهر سرانجام در ۲۷ مارس ۲۰۱۶ به کنترل نیروهای ارتش سوریه درآمد[56] اما داعش بار دیگر توانست ۹ ماه بعد در دسامبر ۲۰۱۶ وارد پالمیرا شود.[57]
  • ۲۵ مه ۲۰۱۵: شماری از مخالفان بشار اسد به میزبانی نورسلطان نظربایف در آستانه، پایتخت قزاقستان جمع شدند. اولین و دومین دور این مذاکرات که در اکتبر همان سال برگزار شد، بدون نتیجه‌ای ثمربخش پایان یافت. از اواسط دسامبر سال ۲۰۱۶ میلادی ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان نیز موافقت کردند که آستانه به محل جدید مذاکرات صلح سوریه تبدیل شود.
  • ۹ سپتامبر ۲۰۱۵: پیکارجویان اسلامگرا مخالف اسد پس از کشتن حداقل ۵۶ سرباز دولتی، در حمله‌ای کنترل پایگاه هوایی ابوظهور را به دست گرفتند.[58][59][60][61]
  • ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۵: روسیه که تا این زمان تنها به ارائه کمکهای نظامی به دولت اسد می‌پرداخت، به‌طور جدی وارد جنگ شد. نیروی هوایی روسیه حملات بی‌سابقه‌ای را علیه مخالفان بشار اسد به اجرا گذاشت و متهم شد که عمداً اهدافی غیرنظامی از جمله بیمارستان‌ها را بمباران کرده‌است. به این ترتیب به کمک روسیه، حکومت بشار اسد که در آستانهٔ فروپاشی بود موفق به تصاحب سرزمین‌های بیشتری شد و سرنوشت جنگ داخلی پس از حدود چهار و نیم سال به نفع دولت اسد تغییر کرد.[62]
  • ۱۰ اکتبر ۲۰۱۵: نیروهای دموکراتیک سوریه، ائتلافی از نیروهای کرد و عرب با حمایت ائتلاف ضد داعش اعلام موجودیت کرد. طبق گفته ائتلاف ضد داعش، عقب راندن داعش یکی از دلایل تشکیل نیروهای دموکراتیک سوریه بود.[63][64][65][66] اما به گفته ترکیه، «بسیاری از اعضای نیروهای دموکراتیک سوریه سابقه عضویت در حزب کارگران کردستان را دارند و این گروه نقش عمده ای در تقسیم سوریه بازی می‌کند.»
وضعیت جنگ داخلی سوریه در ۱ دسامبر ۲۰۱۵، داعش بر دو سوم خاک سوریه مسلط شد، مخالفان بشار اسد در شمال غرب سوریه استان ادلب را به‌طور کامل تحت کنترل خود درآوردند

سال ۲۰۱۶ (شکست شورشیان در حلب، ورود ترکیه به خاک سوریه)
  • ۲۶ ژوئن ۲۰۱۶: پس از چهار ماه نبرد سختِ نیروهای داعش با مبارزان کرد که تحت حمایت هواپیماهای ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا بودند، سرانجام داعش از شهر کوبانی در مرز ترکیه و سوریه بیرون رانده شد.
  • ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۶: اسلامگرایان جبهه النصره که شاخهٔ القاعده در سوریه محسوب می‌شوند نام خود را به جبهه فتح شام تغییر داده و از القاعده جدا شدند.[68]
  • ۲۴ اوت ۲۰۱۶: ترکیه، عملیات سپر فرات را در استان حلب علیه داعش و همچنین کردهای عضو ی‌پ‌گ به اجرا گذاشت.[69] کارشناسان سازمان ملل و سازمان منع سلاح‌های شیمیایی نیز مشترکاً اعلام کردند که ارتش سوریه از گاز کلر در سه حملهٔ جداگانه علیه مخالفان استفاده کرده‌است. بر اساس گزارش آنها نیروهای داعش نیز از گاز خردل استفاده کرده بودند.
وضعیت جنگ داخلی سوریه در ۱ سپتامبر ۲۰۱۶، داعش در برخی مناطق تحت کنترل خود در رقه، حلب، حسکه، دیرالزور و حمص عقب‌نشینی کرد
  • ۶ نوامبر ۲۰۱۶: نیروهای دموکراتیک سوریه تحت حمایت ائتلاف بین‌المللی عملیات بازپس‌گیری رقه، پایتخت داعش در سوریه را آغاز کردند.[70] همزمان با آن، عملیات آزادسازی موصل در عراق نیز انجام شد.
  • ۲۲ دسامبر ۲۰۱۶: دولت بشار اسد سرانجام با حمایت دو متحد اصلی خود یعنی ایران و روسیه از بازپس‌گیری کامل حلب خبر داد.[71][72]
  • ۳۰ دسامبر ۲۰۱۶: بر اساس توافقی که با حمایت روسیه و ترکیه و در غیاب آمریکا منعقد شد، آتش‌بس به اجرا گذاشته شد.[73]

سال ۲۰۱۷ (مذاکرات آستانه، تشکیل مناطق کاهش تنش، عقب‌نشینی داعش و قدرت گرفتن دولت اسد)
  • ۲۳ ژانویه ۲۰۱۷: در مذاکرات بین‌المللی آستانه تحت حمایت ایران و ترکیه و روسیه، هیاتی از مخالفان دولت بشار اسد متشکل از ۱۲ نماینده مذاکراتِ غیرمستقیم با هیاتی از نمایندگانِ بشار اسد را آغاز کردند. در پایان این مذاکرات دو روزه، بر سر ایجاد تشکلی با هدف اجرای قطعنامهٔ آتش‌بس شورای امنیت سازمان ملل توافق شد.
  • ۲۸ ژانویه ۲۰۱۷: گروه‌های جبهه فتح شام، جنبش نورالدین زنکی، لواء الحق، جبهه انصارالدین و جیش السنه با یکدیگر متحد شده و هیئت تحریر شام را در شمال غرب سوریه تشکیل دادند.[74]
  • ۲۸ فوریه ۲۰۱۷: چین و روسیه قطعنامهٔ جدید شورای امنیت سازمان ملل برای تحریم دولت سوریه در واکنش به استفاده از سلاح‌های شیمیایی را وتو کردند.[75]
  • ۲ مارس ۲۰۱۷: ارتش سوریه شهر پالمیرا را به کمک روسیه تصرف کرد.[76]
  • ۹ مارس ۲۰۱۷: دونالد ترامپ به عنوان بخشی از تلاش برای بازپس‌گیری شهر رقه از نیروهای داعش، برنامه‌های نظامی برای تجهیز کردهای ی‌پ‌گ (YPG) را تأیید کرد؛ این حرکت خشم ترکیه را در پی داشت.
  • ۲۶ مارس ۲۰۱۷: نیروهای دموکراتیک سوریه در پی نبرد سنگینی با داعش، کنترل پایگاه هوایی طبقه را به دست گرفتند.[77]
  • ۴ آوریل ۲۰۱۷: دست‌کم ۵۸ نفر در پی استفاده از گاز اعصاب در شهر خان شیخون در استان ادلب جان باختند. به گفتهٔ شاهدان این حملات توسط هواپیماهای سوری یا روسی انجام شده‌است. مسکو و دمشق این اتهامات را رد کردند.[78]
  • ۶ آوریل ۲۰۱۷: آمریکا با ۵۹ موشک مواضعی متعلق به دولت بشار اسد از جمله یک پایگاه هوایی را در مرکز سوریه هدف قرار داد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا این کار را در راستای امنیت ملی آمریکا توجیه کرد.
  • ۱۲ مه ۲۰۱۷: ارتش سوریه پایگاه هوایی الجراح را از داعش پس گرفت.[79][80][81]
  • ۷ ژوئیه ۲۰۱۷: دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین با برقراری آتش‌بس محدود در سه استان در جنوب غرب سوریه موافقت کردند.
  • ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۷: تنها یک روز پس از آنکه ارتش اعلام کرد که آتش‌بس در منطقه به اجرا گذاشته شده‌است، جنگنده‌های سوریه حومه‌های دمشق را بمباران کردند.
  • ۵ سپتامبر ۲۰۱۷: ارتش دولتی سوریه اعلام کرد که توانسته‌است محاصره شهر دیرالزور در شرق این کشور را که از حدود سه سال پیش در کنترل نیروهای داعش است، بشکند و به سه کیلومتری شهر برسد.[82]
وضعیت جنگ داخلی سوریه در اکتبر ۲۰۱۷، با عقب‌نشینی داعش، ارتش سوریه و نیروهای دموکراتیک سوریه مناطق مختلفی را به کنترل خود درآوردند

سال ۲۰۱۸ (درگیری‌های غوطه، حمله ترکیه به عفرین، نبرد جنوب سوریه)
ژانویه ۲۰۱۸، ارتش سوریه فرودگاه ابوظهور و مناطقی از شرق ادلب را تحت کنترل خود درآورد
  • ۲۲ ژانویه ۲۰۱۸: دیده‌بان حقوق بشر سوریه مستقر در لندن ۲۱ مورد خفگی در شهر دوما واقع در غوطهٔ شرقی را گزارش داد. مشاهدات ساکنان و منابع پزشکی از وقوع حمله‌ای دیگر این بار با گاز کلر خبر می‌داد. پیش از این در ۱۳ ژانویه نیز حمله مشابهی در حومهٔ دوما گزارش شده بود.
  • ۲۴ فوریه ۲۰۱۸: در پی تشدید بی سابقهٔ حملات نیروهای دولت مرکزی سوریه به منطقهٔ غوطهٔ شرقی، شورای امنیت سازمان ملل متحد به اتفاق آرا با تصویب قطعنامه‌ای خواستار برقراری فوری و بدون تأخیر آتش‌بسی ۳۰ روزه در سراسر سوریه، با هدف رساندن کمک‌های بشردوستانه به مناطق درگیری شد. با وجود تصویب این قطعنامه، نیروهای بشار اسد و متحدانش همچنان به حملات خود به مواضع شورشیان در منطقهٔ غوطه شرقی ادامه دادند. تنها طی یکماه اخیر بیش از ۱۱۰۰ غیرنظامی در این منطقه کشته شده‌اند. بنا بر اعلام آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد حدود ۳۹۰ هزار نفر در غوطهٔ شرقی در «جهنمی روز زمین» به سر می‌برند.[89]

تنها طی یکماه اخیر بیش از ۱۱۰۰ غیرنظامی در این منطقه کشته شده‌اند. بنا بر اعلام آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد حدود ۳۹۰ هزار نفر در غوطهٔ شرقی در جهنمی روز زمین به سر می‌برند.[90]

  • ۱۸ مارس ۲۰۱۸: شورشیان سوری تحت حمایت ترکیه کنترل شهر عفرین را در دست گرفتند. خبرگزاری دولتی ترکیه، آناتولی، از قول رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری این کشور گزارش داد که ارتش آزاد سوریه وارد عفرین شده و کنترل مرکز شهر را کاملاً در دست گرفته‌است.[91][92]
  • ۱۲ آوریل ۲۰۱۸: خبرگزاری اسپوتنیک به نقل از ژنرال یوری یفتوشنکو، رئیس مرکز روسی مصالحه طرفهای درگیری سوری، اعلام کرد که غوطه شرقی تحت کنترل کامل ارتش سوریه درآمد.[93]
  • ۲۸ مه ۲۰۱۸: مخالفان بشار اسد با حمایت ترکیه و با قوایی ۳۵ هزار نفره ارتش ملی را تشکیل دادند.[94][95]
  • ۱۲ ژوئیه ۲۰۱۸: ارتش سوریه شهر درعا در جنوب سوریه را از شورشیان پس گرفت.[96][97][98]
ارتش سوریه، مخالفان دولت و داعش را در درعا در جنوب سوریه شکست داد

سال ۲۰۱۹ (شکست داعش، ادامه حملات داعش، خروج ایالات متحده از شمال سوریه، حمله ترکیه به شمال سوریه، بازگشت ارتش سوریه به مناطق کردنشین، کشته شدن ابوبکر بغدادی)
  • ۱۰ ژانویه ۲۰۱۹: تحریر الشام با بیرون راندن مخالفان اسد به خصوص گروه‌های تحت حمایت ترکیه از ادلب، کنترل استان ادلب را به دست گرفت.[99]
وضعیت جنگ داخلی سوریه در ۳۰ ژانویه ۲۰۱۹، داعش کنترل اکثر مناطق سوریه را از دست داد، ارتش سوریه دو سوم خاک سوریه را پس گرفت، ادلب در شمال غرب سوریه به آخرین پایگاه تحت کنترل مخالفان تبدیل شد
پس از اینکه نیروهای آمریکایی عقب‌نشینی کردند، ترکیه حمله جدیدی به شمال سوریه را در اکتبر ۲۰۱۹ آغاز کرد. در نتیجه ارتش سوریه، به دعوت نیروهای دموکراتیک سوریه وارد مناطقی از شرق فرات شد.

سال ۲۰۲۰ (رویارویی مستقیم ترکیه و سوریه در ادلب، بحران اقتصادی سوریه)
حمله ارتش سوریه به ادلب و حلب، که از دسامبر سال ۲۰۱۹ آغاز شد
  • ۶ فوریه ۲۰۲۰: شهر استراتژیک سراقب، با پشتیبانی هوایی روسیه به کنترل نیروهای دولتی درآمد.[133][134] همچنین ارتش سوریه موفق به تصرف ۱۳۹ منطقه در شمال غرب سوریه شد.[135][136][137]
  • ۱۱ فوریه ۲۰۲۰: ارتش سوریه کنترل کامل بزرگراه استراتژیک حلب-دمشق (بزرگراه M5) را در دست گرفت. بزرگراه M5، جنوب سوریه را با گذر از دمشق به شهر حلب در شمال این کشور متصل می‌کند و از آن به عنوان یکی از شاهراه‌های اقتصادی سوریه نام برده می‌شود.[138]
  • ۲۷ فوریه ۲۰۲۰: شورشیان سوری، مجدداً کنترل شهر سراقب را به دست گرفتند.[139][140]
  • ۲۸ فوریه ۲۰۲۰: در جریان پیشروی نیروهای ارتش سوریه، ۳۳ تن از سربازان ارتش ترکیه در ادلب کشته شدند. اما ترکیه در ۳ مارس ۲۰۲۰ اعلام کرد که به نیروهای دولتی سوریه حمله کرده و ده‌ها نفر از سربازان سوریه را کشته‌است.[141]
  • ۱ مارس ۲۰۲۰: سراقب بار دیگر تحت کنترل ارتش سوریه قرار گرفت.[142]
  • ۵ مارس ۲۰۲۰: روسیه و ترکیه بر سر آتش‌بس در ادلب توافق کردند.[143]
  • ۲۸ آوریل ۲۰۲۰: در جریان یک بمب‌گذاری در عفرین ۴۰ نفر از جمله ۱۱ کودک کشته شدند. اگرچه هیچ گروهی مسئولیت حمله را برعهده نگرفت اما ترکیه، یگان‌های مدافع خلق (YPG) را مسئول این حمله دانست. براساس گزارش دیدبان حقوق بشر سوریه، حداقل شش تن از مبارزان سوری تحت حمایت ترکیه در این انفجار کشته شده‌اند.[144][145]
  • ۱۰ ژوئن ۲۰۲۰: صدها معترض در شهر دروزی‌نشین سویدا برای چهارمین روز متوالی در برابر بحران اقتصادی سوریه دست به تظاهرات زدند، چرا که پوند سوریه هفت روز قبل از آن، به ۳۰۰۰ دلار کاهش یافته بود.[146]
  • ۱۱ ژوئن ۲۰۲۰: به دنبال اعتراضات ضددولتی و بدتر شدن اوضاع اقتصادی، بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه، عماد خمیس نخست‌وزیر را برکنار کرد.[147][148] به گفته تحلیلگران، کاهش ارزش لیر و افزایش چشمگیر تحریم‌ها، تهدیدات جدیدی برای بقای دولت اسد به‌وجود آورده‌است.[149][150][151]
  • ۱۷ ژوئن ۲۰۲۰: آمریکا از اجرایی شدن قانون سزار خبر داد که به موجب آن، تمام دولت‌ها، گروه‌ها، شرکت‌ها و افرادی که مستقیم و غیر مستقیم به دولت سوریه کمک مالی یا نظامی یا در چهار بخش نفت، گاز طبیعی، هواپیماهای نظامی، ساخت و ساز و مهندسی فعالیت کنند را تحریم می‌کند.[152]
  • ۱ اوت ۲۰۲۰: شرکت دلتا کرسنت انرژی آمریکا با نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) قرارداد نفتی امضا کرد. ترکیه، سوریه، ایران و روسیه این قرارداد را محکوم کرده و آن را نقض حقوق بین‌الملل، یکپارچگی، وحدت و حاکمیت سوریه خواندند.[153][154][155][156]

آمار کشته‌ها و زخمیان و زندانیان و آوارگان

در جنگ داخلی سوریه، تا کنون، بیش از ۵۱۱٬۰۰۰ (پانصد و یازده هزار) نفر (فقط) کشته شده و میلیون‌ها نفر نیز زخمی و زندانی گشته‌اند؛ همچنین بیش از ۱۲ (دوازده) میلیون نفر هم آواره شده‌اند.[157][158][159][160][161]

جستارهای مرتبط

منابع
  1. Syria's biggest day of unrest yet sees at least 20 people killed | World news | The Guardian
  2. Syrian forces tighten grip ahead of protests - Middle East - Al Jazeera English
  3. tehran times: Iran denies supporting Syria in dealing with protestors
  4. Video, Syria: Pro President Bashar al Assad Goverment Forces Kill 30 Protesters In Homs | World News | Sky News
  5. Fahim, Kareem; Saad, Hwaida (8 February 2013). "A Faceless Teenage Refugee Who Helped Ignite Syria's War". The New York Times. Retrieved 7 August 2015.
  6. "Mid-East unrest: Syrian protests in Damascus and Aleppo". BBC News. 15 March 2011. Retrieved 7 August 2015.
  7. Sinjab, Lina (19 March 2011). "Middle East unrest: Silence broken in Syria". BBC News. Retrieved 7 August 2015.
  8. "Syria: Seven Police Killed, Buildings Torched in Protests". Israel National News. Retrieved 18 August 2015.
  9. "The struggle for Syria in 2011" (PDF). Understanding War. Retrieved 7 August 2015.
  10. "Assad blames conspirators for Syrian protests". The Guardian. Retrieved 7 August 2015.
  11. رادیو فردا: درگیری شدید میان ارتش و مخالفان بشار اسد در شمال غربی سوریه، بازدید: ژوئن ۲۰۱۱.
  12. شواهدی تازه از پیوستن نظامیان به ارتش آزاد سوریه، بی‌بی‌سی فارسی
  13. Interview with Official of Jabhat al-Nusra, Syria’s Islamist Militia Group
  14. «مسلح‌ترین مخالفان» بشار اسد چه کسانی هستند؟ سایت تابناک
  15. BBC فارسی - جهان - در روز انتخابات؛ تعداد کشته‌های ناآرامی‌های سوریه از ۵۰۰۰ نفر گذشت
  16. . Al Jazeera (2011-03-18). "UN chief slams Syria's crackdown on protests".
  17. کشته‌های ناآرامی‌های سوریه
  18. «کشته شدن تعدادی در انفجارهای دمشق». fa.alalamtv.net. ۱۳۹۰-۱۰-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۷-۰۷.
  19. BBC فارسی - جهان - نماینده سازمان ملل متحد حمص را "ویرانه" خواند
  20. BBC فارسی - جهان - همزمان با مذاکرات کوفی عنان با بشار اسد، خشونت‌ها در سوریه ادامه دارد
  21. «بیش از ۱۵۰ نفر» روز شنبه در سوریه کشته شدند
  22. «کشته شدن ۲۴ تن در سوریه | خبرها | فارسی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ آوریل ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۹ ژانویه ۲۰۱۳.
  23. BBC فارسی - جهان - دولت سوریه: نظامیان فعلاً از مناطق مسکونی عقب نمی‌نشینند
  24. BBC فارسی - جهان - هزاران نفر در شهر حلب سوریه دست به تظاهرات زدند
  25. BBC فارسی - جهان - در گلوله‌باران حما '۳۴ نفر کشته شدند'
  26. BBC فارسی - جهان - مخالفان سوری: ۸۸ نفر در حمص کشته شده‌اند
  27. ایتالیا سفیر سوریه را اخراج کرد | خبرها | DW.DE | ۲۹٫۰۵٫۲۰۱۲
  28. اخراج سفیران سوریه از کشورهای غربی | تحولات سوریه | DW.DE | ۲۹٫۰۵٫۲۰۱۲
  29. BBC فارسی - جهان - کشورهای غربی دیپلمات‌های سوریه را اخراج کردند
  30. واکنش شدید بین‌المللی به کشتار نیروهای دولتی سوریه در «حوله»
  31. Damien Cave (31 July 2012). "Rebels in Syria's Largest City Said to Seize 2 Police Stations". The New York Times. Archived from the original on 31 July 2012. Retrieved 1 August 2012.
  32. "Brutal Treatment of Pro-Assad Captives". The New York Times. 1–3 August 2012. Archived from the original (Slide show) on 3 August 2012. Retrieved 3 August 2012.
  34. فرودگاه استراتژیک سوریه در تصرف شورشیان، دویچه وله فارسی
  35. ارتش آزاد سوریه فرودگاه نظامی حلب را به تصرف درآورد، العربیه فارسی
  36. ۲۰۰ حمله هوایی سوریه به مواضع مخالفان در ۳۶ ساعت، بی‌بی‌سی فارسی
  37. مرکز استان رقه سوریه «به دست مخالفان افتاد»، بی‌بی‌سی فارسی
  38. Damascus mosque blast kills 42 including senior Syrian imam بایگانی‌شده در ۲۲ مارس ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine, The Reuters
  39. «مرگ روحانی بلندپایه سوریه در انفجار دمشق»، بی‌بی‌سی فارسی
  40. گاه‌شمار کاربست سلاح شیمیایی و جنگ داخلی در سوریه دویچه‌وله فارسی
  41. "Syria, anti-Assad rebel infighting leaves 700 dead, including civilians". AsiaNews. 13 January 2014. Retrieved 13 January 2014.
  42. داعش در عراق و سوریه اعلام "خلافت" کرد، بخش فارسی دویچه‌وله
  43. شورشیان سوری راهبه‌های اسیر را آزاد کردند بی‌بی‌سی فارسی
  44. یونیسف: دو میلیون کودک سوری نیازمند حمایت روانی هستند بی‌بی‌سی فارسی
  45. مخالفان حکومت سوریه: غرب به وعده ارسال اسلحه عمل کند بی‌بی‌سی فارسی
  46. ارتش سوریه شهر یبرود را به کنترل خود درآورد بی‌بی‌سی فارسی
  47. ارتش سوریه 'دژ شهسواران' در حمص را از شورشیان پس گرفت بی‌بی‌سی فارسی
  48. http://isna.ir/fa/news/92122918647/حدود-نیمی-از-زرادخانه-شیمیایی-سوریه-به-خارج
  49. "Islamic State expels rivals from Syria's Deir al-Zor – activists". Reuters. 14 July 2014.
  50. داعش یک پایگاه هوایی مهم در شمال سوریه را از ارتش گرفت، بی‌بی‌سی فارسی
  51. شبه‌نظامیان «دولت اسلامی» ده‌ها سرباز سوری را «اعدام» کردند، بی‌بی‌سی فارسی
  52. شبه‌نظامیان مخالف دولت سوریه شهر ادلب را تصرف کردند، بی‌بی‌سی فارسی
  53. پیکارجویان اسلامگرا شهر جسرالشغور را به تصرف خود درآوردند بی‌بی‌سی فارسی
  54. با سقوط شهر اریحا، استان ادلب سوریه به تصرف شبه‌نظامیان ضد حکومت اسد درآمد رادیو فردا
  55. شهر تاریخی پالمیرا در سوریه به تصرف داعش درآمد یورونیوز فارسی
  56. ارتش سوریه، شهر پالمیرا را از داعش پس گرفت، بی‌بی‌سی فارسی
  57. پالمیرا بعد از دو بار دست به دست شدن دوباره به دست داعش افتاد، بی‌بی‌سی فارسی
  58. "How important is the loss of the Abu Duhur military airport for the Syrian army?". France24. 9 September 2015.
  59. http://spioenkop.blogspot.it/2015/09/the-fall-of-abu-ad-duhor-airbase-civil.html
  60. "Insurgent attack on Syrian airbase kills 56 soldiers". The Washington Post. Reuters. 11 September 2015.
  61. اسلامگرایان سوری ۵٦ سرباز دولتی را اعدام کردند رادیو بین‌المللی فرانسه
  62. "Russia Arming Syria to Counter Terrorism". Sputnik. 30 September 2015. Retrieved 30 September 2015.
  63. "Top U.S. commander completes day-long secret visit to Syria (CNN)". 22 May 2016.
  64. "The new coalition to destroy the Islamic State". The Washington Post). 22 May 2016.
  65. "Syrian fighter jets hit Kurd-held areas for first time (Aljazeera)". 19 August 2016.
  66. "Syria war: US fighter jets scrambled to stop Syrian planes bombing special forces and allies in Hasakah (Independent)". 20 August 2016.
  67. زهران علوش، رهبر جیش الاسلام در سوریه 'کشته شد' بی‌بی‌سی فارسی
  68. جبهه نصرت از القاعده جدا شد، بی‌بی‌سی فارسی
  69. "Operation 'Euphrates Shield' ends ISIL rule in Jarablus". Al Jazeera. 25 August 2016.
  70. تابناک - نیروهای دموکراتیک سوریه عملیات آزادسازی رقه را آغاز کردند
  71. حلب به کنترل کامل ارتش سوریه درآمد یورونیوز فارسی
  72. پایان نبردها در شهر حلب سوریه بی‌بی‌سی فارسی
  73. توافقنامه آتش‌بس سراسری سوریه بین دولت اسد و مخالفان مسلح امضا شد بی‌بی‌سی فارسی
  74. BBC Monitoring (12 February 2017). "Tahrir al-Sham: Al-Qaeda's latest incarnation in Syria". BBC News.
  75. روسیه و چین قطعنامه تحریم علیه سوریه را وتو کردند دویچه‌وله فارسی
  76. ارتش سوریه پالمیرا را به کمک روسیه تصرف کرد دویچه‌وله فارسی
  77. نبرد رقه: شورشیان یک پایگاه هوایی را از داعش پس گرفتند، بی‌بی‌سی فارسی
  78. حمله شیمیایی به ادلب: چه کسی و چرا؟ بی‌بی‌سی فارسی
  79. "Syrian Army storms strategic airport in east Aleppo". Al-Masdar News. 10 March 2017.
  80. almasdarnews.com/article/breaking-isils-last-pocket-near-strategic-airbase-falls-syrian-army-east-aleppo/
  81. ارتش سوریه فرودگاه نظامی الجراح را از داعش پس گرفت خبرگزاری ایسنا
  82. ارتش سوریه از شکسته شدن محاصره دیرالزور خبر داد، یورونیوز فارسی
  83. آخرین مقاومت داعش در رقه در هم شکست بی‌بی‌سی فارسی
  84. شهر دیرالزور سوریه از کنترل داعش خارج شد یورونیوز فارسی
  86. دویچه وله فارسی
  87. "Breaking: Syrian Army seizes Abu Duhur airbase in east Idlib from Al-Qaeda: reports". Al-Masdar News. Retrieved 20 January 2018.
  88. نیروهای دولتی سوریه کنترل فرودگاه ابوظهور در استان ادلب را به دست گرفتند یورونیوز فارسی
  89. ادامه اختلاف در شورای امنیت بر سر بحران غوطه‌شرقی بی‌بی‌سی فارسی
  90. در غوطه شرقی، "جهنم روی زمین" چه می‌گذرد دویچه‌وله فارسی
  91. عفرین از کنترل کردها خارج شد، بی‌بی‌سی فارسی
  92. نیروهای تحت حمایت ترکیه «کنترل شهر عفرین سوریه را در دست گرفتند»، رادیو فردا
  93. غوطه شرقی تحت کنترل کامل ارتش سوریه درآمد خبرگزاری اسپوتنیک
  94. مخالفان بشار اسد با حمایت ترکیه "ارتش ملی" تشکیل می‌دهند، بخش فارسی دویچه‌وله
  95. ارتش ملی سوریه با حمایت ترکیه در شمال سوریه فعال است، بخش فارسی صدای آمریکا
  96. "Breaking: Battle for Daraa city ends in decisive victory for Syrian Army". Al-Masdar News. Retrieved 12 July 2018.
  97. نیروهای ارتش سوریه کنترل درعا را در اختیار گرفتند بی‌بی‌سی فارسی
  98. پیشروی نیروهای دولتی سوریه در مناطق جنوبی رادیو فردا
  99. سیطره کامل اسلام‌گرایان بر استان ادلب؛ رهبر تحریرالشام از موضع ترکیه در قبال کردها حمایت کرد یورونیوز فارسی
  100. hermes (15 February 2019). "ISIS militants mount desperate last stand in 1-sq-km 'caliphate'". The Straits Times. Retrieved 16 February 2019.
  101. "The International Coalition continues its attack with the SDF on the last 4 square km remained for the organization that is collapsed almost completely amid fears for the lives of the citizens remaining in the area". The Syrian Observatory for Human Rights. Retrieved 17 February 2019.
  102. نبرد آخر علیه داعش در سوریه آغاز شد بی‌بی‌سی فارسی
  103. نیروهای دموکراتیک سوریه، پیروزی نهایی بر داعش را اعلام کرد بی‌بی‌سی فارسی
  104. نیروهای دموکراتیک سوریه پایان خلافت داعش را اعلام کردند یورونیوز فارسی
  105. دانستنی‌ها؛ ظهور و سقوط داعش یورونیوز فارسی
  106. عبدالباسط ساروت، چهره نمادین و جنجالی انقلاب سوریه کشته شد یورونیوز فارسی
  107. فوتبالیست سوری که 'نماد قیام علیه بشار اسد' شده بود درگذشت بی‌بی‌سی فارسی
  108. دروازه‌بان معروف سوریه در نبرد علیه اسد جان باخت دویچه‌وله فارسی
  109. France-Presse, Agence (2019-08-07). "Syria: Turkey and US reach deal to manage tensions over Kurds". The Guardian. ISSN 0261-3077. Retrieved 2019-08-25.
  110. شهر خان شیخون ادلب به محاصره ارتش سوریه درآمد یورونیوز فارسی
  111. دیده‌بان حقوق بشر سوریه: نیروهای دولتی کنترل کامل خان شیخون را در دست دارند یورونیوز فارسی
  112. ترکیه عملیات نظامی خود در شمال سوریه را آغاز کرد یورونیوز فارسی
  113. واکنش‌ها به حمله نظامی ترکیه به سوریه؛ ترامپ: حمله فکر بدی بود یورونیوز فارسی
  114. حمله ترکیه به سوریه؛ شواری امنیت به درخواست اروپایی‌ها نشست فوری برگزار می‌کند یورونیوز فارسی
  115. تمام آنچه باید درباره عملیات «چشمه صلح» ترکیه بدانیم یورونیوز فارسی
  116. شروع عملیات زمینی ترکیه در شمال سوریه بی‌بی‌سی فارسی
  117. آغاز عملیات ترکیه در شمال سوریه، شورای امنیت جلسه فوق‌العاده برگزار می‌کند بی‌بی‌سی فارسی
  118. ارتش ترکیه کنترل شهر تل ابیض را بدست گرفت خبرگزاری اسپوتنیک
  119. "Sdf Recaptures Town Ras Al Ain Pro Turkish Forces in Northern Syria" Middle East Eye 15 October 2019 https://www.middleeasteye.net/news/sdf-recaptures-town-ras-al-ain-pro-turkish-forces-northern-syria
  120. "Turkey claims capture of key Syrian border town as offensive continues". NBC News. Retrieved 12 October 2019.
  121. http://www.syriahr.com/en/?p=144313
  122. https://tass.com/world/1084181
  123. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۹.
  124. Abdulrahim, Raja (October 14, 2019). "Kurdish-Syrian Pact Scrambles Mideast Alliances". Wall Street Journal. Retrieved 14 October 2019.
  125. "New map of northern Syria after Turkish offensive and SDF-SAA agreement". Al-Masdar News. 18 October 2019. Retrieved 30 October 2019.
  126. ارتش سوریه با کمک روسیه وارد شهر کوبانی در شمال سوریه شد دویچه وله فارسی
  127. با خروج نیروهای آمریکایی، ارتش سوریه وارد منبج شد دویچه وله فارسی
  128. "Abu Bakr al-Baghdadi: US releases first images of raid on compound". BBC News. October 31, 2019.
  129. ابوبکر البغدادی رهبر داعش کشته شد؛ او که بود و چه بر سر میراثش می‌آید؟ یورونیوز فارسی
  131. «مرات النعمان» سوریه با حمایت روسیه از کنترل مخالفان مسلح خارج شد یورونیوز فارسی
  132. "معره النعمان"، دومین شهر استان ادلب به دست نیروهای رژیم سوریه افتاد رادیو بین‌المللی فرانسه
  133. تصرف سراقب در ادلب؛ آوارگی ۶۰۰هزار غیرنظامی دویچه وله فارسی
  134. نیروهای بشار اسد کنترل شهر سراقب را به دست گرفتند رادیو بین‌المللی فرانسه
  135. "20 days of military operations in Aleppo and Idlib: 1,133 persons killed, nearly 400,000 civilians displaced, and 93 areas fall to regime forces".
  136. "Syria regime forces surround Turkish army post in Idlib". France 24. December 23, 2019.
  137. Aid groups warn of 'humanitarian catastrophe' in northwest Syria
  138. ارتش سوریه کنترل کامل بزرگراه استراتژیک حلب-دمشق را در دست گرفت یورونیوز فارسی
  139. "Syrian rebels retake key town in Idlib from Assad force"
  140. گزارش‌های غیررسمی از در اختیار گرفتن دوباره کنترل یک شهر استراتژیک سوریه توسط شورشیان یورونیوز فارسی
  141. 33 Turkish soldiers killed in Syrian air raid in Idlib
  142. Backed by Russian airpower, regime forces recapture Saraqib city only four days after Turkish forces and proxy factions captured it
  143. روسیه و ترکیه بر سر آتش‌بس در ادلب توافق کردند دویچه وله فارسی
  144. "Bomb blast kills 40 people in Syria's Afrin: Turkey". Reuters.
  145. "Fuel truck bomb kills more than 40 in northern Syria".
  146. "Protests hit Druze city in Syria for fourth day".
  147. "Syria war: Assad sacks PM as economic crisis sparks protests".
  148. بشار اسد نخست‌وزیر سوریه را برکنار کرد یورونیوز فارسی
  149. Syrian pound hits record low ahead of new U.S. sanctions: dealers. The Syrian pound sank to a new record low on Monday as investors scrambled for dollars ahead of new U.S. sanctions later this month, which many fear will tighten the noose around President Bashar al Assad’s government, dealers and bankers said. June 8, 2020, Reuters.
  150. Syrian currency collapse throws country into uncertainty The Syrian regime thought it was finally out of the woods in its almost decade-long civil war. By SETH J. FRANTZMAN JUNE 8, 2020, jpost. com.
  151. Syrian currency loses more value as sanctions hit June 11, 2020, Associated Press.
  152. قانون سزار چیست؟ شمشیر تحریم‌های جدید آمریکا برفراز سر دولت سوریه و متحدانش بی‌بی‌بی فارسی
  153. انتقاد شدید ترکیه از قرارداد نفتی شرکت آمریکایی با کردهای سوریه بی‌بی‌بی فارسی
  154. یک شرکت نفتی آمریکایی با کردهای سوریه قرارداد بسته‌است دویچه‌وله فارسی
  155. موسوی: امضای قرارداد نفتی آمریکا در سوریه اعتبار قانونی ندارد خبرگزاری جمهوری اسلامی
  156. ابراز نگرانی روسیه از توافق غیرقانونی آمریکا و کردهای سوریه خبرگزاری اسپوتنیک
  157. https://ir.voanews.com/persiannews/syria-iran-0
  158. صدای آمریکا، دیدبان حقوق بشر سوریه: هفت سال جنگ، ۵۱۱ هزار کشته در سوریه https://ir.voanews.com/persiannewsworld/syria-war-3
  159. آمار وحشتناک.. بیش از نیم میلیون نفر طی 7 سال در سوریه کشته شدند https://farsi.alarabiya.net/fa/middle-east/2018/03/12/آمار-وحشتناک-بیش-از-نیم-میلیون-نفر-طی-7-سال-در-سوریه-کشته-شدند
  160. بیش از نیم میلیون کشته از آغاز بحران هفت ساله در سوریه https://www.yjc.ir/fa/news/6470074/بیش-از-نیم-میلیون-کشته-از-آغاز-بحران-هفت-ساله-در-سوریه
  161. https://radis.org/چشم-انداز-بروز-جنگ-بین-جمهوری-اسلامی-با/
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.