مسجد اموی دمشق

برای دیگر کاربردها مسجد سبز (ابهام‌زدایی) را ببینید.

مسجد جامع اموی دمشق
جامع بنی أمیة الکبیر
مسجد اموی دمشق
اطلاعات اولیه
موقعیت دمشق، سوریه
مختصات۳۳°۳۰′۴۳″شمالی ۳۶°۱۸′۲۴″شرقی
مختصات: ۳۳°۳۰′۴۳″شمالی ۳۶°۱۸′۲۴″شرقی
دیناهل سنت، اسلام
Regionشام
وضعیتفعال
توضیح معماری
گونه معماریمسجد
سبک‌ معماریامویان
تکمیل شدن۷۱۵
ویژگی‌ها
ظرفیت۳٬۰۰۰
مناره۳
مصالح ساختمانیسنگ، مرمر، کاشی

مسجد جامع اموی (عربی: جامع بني أمية الكبير‎)، یا جامع اُموی (عربی: الجامع الأموي‎)، مهم‌ترین مسجد سوریه است که در بخش قدیمی شهر دمشق واقع شده‌است. مسجد جامع اموی توسط ولید بن عبدالملک، ششمین خلیفه امویان بر بنای کلیسایی که در آن تربت یحیی به خاک سپرده شده بود، ساخته شد. او در سال ۸۶ هجری به دست خود تخریب این کلیسا، که خود روی ویرانه‌های معبد ژوپیتر ساخته شده بود و در آن زمان بیش از ۳۰۰۰ سال قدمت داشت را آغاز کرد.[1] بخشی از بنای مسجد جامع اموی دمشق دارای قدمتی بالغ بر ۱۴۰۰ سال است و از جاذبه‌های مهم گردشگری و زیارتی شهر دمشق محسوب می‌شود.[2]

این بنا تنها بازماندهٔ روزگار اموی در دمشق است و هنرمندانی از ایران، مصر، روم، تونس و چندین منطقهٔ دیگر آن را ظرف ۸ سال با دوازده هزار کارگر ساختند.[1]

مسجد اموی دمشق دارای مناره‌ای است که به «مناره سفید» معروف است.[3]

آرامگاه صلاح‌الدین ایوبی، سلطان و مؤسس حکومت ایوبیان و فرمانده مسلمانان در جنگ‌های صلیبی در ضلع شمالی این مسجد واقع شده‌است.[4]

تاریخچه مسجد

مکان این مسجد در طول تاریخ به عنوان معبد استفاده می‌شد. در سال چهاردهم یا هفدهم هجری با فتح دمشق به وسیله مسلمانان، نیمی از آن بر اساس مصالحه‌ای که صورت پذیرفته بود همچنان به صورت کلیسا باقی ماند و نیم دیگر به مسجد تبدیل شد. مساحت اولیه آن بر اساس آنچه که ابن جبیر نقل کرده‌است از شرق به غرب یعنی در طول دویست قدم (حدود ۱۵۰ متر) و از سمت جنوب به شمال یعنی در عرض ۱۳۵ قدم (حدود صد متر) بوده و در مجموع به ۱۵٬۰۰۰ متر مربع می‌رسیده‌است.[5] وقتی معاویة بن ابی سفیان در شام ولایت و حکومت یافت، تصمیم به الحاق نیمه باقیمانده از کلیسا به مسجد نمود ولی مسیحیان نپذیرفتند؛ پس از وی عبدالملک بن مروان مال فراوانی به آنان داد تا اجازه دهند این قسمت نیز به مسجد ملحق شود ولی ایشان نپذیرفتند؛ تا این که ولید بن عبدالملک مسیحیان را راضی کرد که نیمه باقیمانده نیز به مسجد اضافه شود.[6]

به‌طور دقیق نمی‌توان گفت که ولید از بنای مسیحی قدیم چه مقدار در مسجد خویش باقی گذاشت ولی دو مناره جنوبی همان برج‌هایی است که به کلیسای قدیم پیوسته بود.[7] مسلمانان برج‌های کهن رومی در گوشه‌های مسجد دمشق را تبدیل به مناره کرده و از فراز آن اذان می‌گفتند.[8] ساختن مناره پیش از دوره اموی معمول نبود و ابتکار آن از روی برج‌هایی است که به عبادتگاه‌های سوریه وابسته بود و در دروهٔ معاویه به مصر انتقال یافت.[9]

در ساخت این مسجد از مهندسان رومی، ایرانی، هندی و مغربی کمک گرفته شد؛ ولید بن عبدالملک عایدی چند سال سوریه و نیز بار ۱۸ کشتی طلا و نقره حمل شده از قبرس را علاوه بر ابزار و مکعب‌های موزائیکی که پادشاه رومی‌ها به عنوان هدیه فرستاده بود صرف آن کرد.[10]

بر فراز شبستان مسجد، گنبدی به نام «نسر یا عقاب» ساخت و ستون‌هایی در زیر آن قرار داد و آن را با طلا و جواهر و پوشش‌های حریر مزین کرد. محراب مسجد را با جواهر و قندیل‌های طلا و نقره، معرق‌های زیبا و زنجیرهای طلا آراست.

بنای مسجد در دوران ولید بن عبدالملک آغاز شد. روایت‌های مختلفی دربارهٔ آغاز بنای مسجد جامع اموی نقل شده‌است که ۸۶، ۸۷ و ۸۸ق، به عنوان آغاز بنای این مسجد در منابع مختلف آمده‌است.[11] ساخت مسجد اموی که در دوران ولید بن عبدالملک آغاز شده بود، در سال ۹۶ق به پایان رسید؛ در حالی که ولید درگذشته بود و ساخت مسجد را برادرش سلیمان بن عبدالملک به پایان رساند. در طول قرون مختلف تعمیرات و توسعه‌هایی در آن انجام شده و همچنین بر اثر چندین آتش‌سوزی، بسیاری از قسمت‌های آن در آتش سوخت.

نگارخانه
سراسرنمای حیاط مسجد اموی

پانویس
  1. محجوب، محمد ابراهیم (۱۳۹۰). اداره این دیار کهن. تهران: فرا. صص. ۴۸. شابک ۹۷۸۹۶۴۷۰۹۲۹۶۸.
  2. دمشق: داستان دو شهر، بی‌بی‌سی فارسی
  3. داعش به نام خود سکه ضرب می‌کند، رادیو زمانه
  4. https://en.wikipedia.org/wiki/Saladin
  5. ابن جبیر، الجامع الاموی، تحقیق مطیع الحافظ، ص۱۳.
  6. نعیمی، الدراس فی تاریخ المدارس، ج۲، ص۲۸۵؛ ابن بطوطه، الرحله «تحفة النظار فی غرائب الامصار و عجائب الاسفار، ص۶۳.
  7. فیلیپ حتی، تاریخ عرب، ۱۳۸۰ش، ص۳۴۰.
  8. پرایس، تاریخ هنر اسلامی، تهران، ص۱۴.
  9. علام، هنرهای خاورمیانه در دوران اسلامی، ۱۳۸۲ش، ص۲۴.
  10. مقدسی، احسن التقاسیم، ۱۳۶۱ش، ص۲۲۲.
  11. دانشنامه جهان اسلام، ج ۱۸، ص۱۲۸.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ مسجد اموی دمشق موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.