احمد خانی

احمد خانی (۱۷۰۷–۱۶۵۱ م) نویسنده، شاعر و فیلسوف کرد بود.[1] وی سراینده یکی از برجسته‌ترین داستانهای عاشقانه به زبان کردی به نام مم و زین است. خانی به دلیل سرودن این مجموعه و استفاده از درون مایه ملی در شعرهایش در ادبیات کردی از جایگاه ویژه ای برخوردار است.[2] احمد خانی از ایل خانی بود و در ناحیه هکاری در شمال کردستان یا (شرق ترکیه) امروزی به دنیا آمد. آن ناحیه به‌طور کلی جزیره بوتان نامیده می‌شد. وی از ۱۴ سالگی به نوشتن پرداخت و بعداً از دغوبایزید به ریتکان مهاجرت کرد. داستان منظوم مم و زین را در سن ۴۱ سالگی به پایان رساند.

احمد خانی
احمد خانی
سردیس احمد خانی در کردستان عراق
زادهٔ۱۶۵۱ م
حکاری، استان حکاری
درگذشت۱۷۰۷ م
(دغوبایزید), آغری
نژادکرد
پیشهنویسنده، شاعر، ستاره‌شناس، فیلسوف
سال‌های فعالیتقرن ۱۷ام
جنبشرنسانس

خانی بر زبان‌های کردی، فارسی و عربی تسلط داشت و در سال ۱۶۸۳ میلادی یک فرهنگ عربی-کردی به نام «نوبهار» برای کمک به کودکان عربی‌آموز نوشت.

خانی در شهر دغو بایزید در ترکیه درگذشت و گور او به نام تربت خانی زیارتگاه مردم است.

آثار
  • مم و زین: منظومه‌ای عاشقانه و عارفانه به کرمانجی در قالب مثنوی[3]
  • دیوان خانی: مشتمل بر غزلیات و قصیده‌ها[3][4]
  • عقیده ایمان (عه‌قیده‌یا ئیمانێ): مثنوی به کردی کرمانجی در باب عقیده[3]
  • نوبارا بچووکان: لغت‌نامه عربی کردی برای کودکان[3]

میراث

جان دوست نویسنده کرد رمان تاریخی میرنامه را در خصوص زندگی احمد خانی نوشته‌است.[5]

جستارهای وابسته
  • فهرست مشاهیر کرد

منابع
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ احمد خانی موجود است.
  1. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۲ اکتبر ۲۰۱۹.
  2. سجادی، علاءالدین، "تاریخ ادبیات کردی،" چاپخانه معارف، بغداد، (چاپ اول)1951.
  3. خزانه دار، معروف (2002). تاریخ ادبیات کرد، جلد دوم، اربیل: نشر آراس،
  4. Durre, Abdurrehman (2002). Şerha Dîwana Ehmeda Xanî: Felsefe û Jiyana Wî,. KESKESOR.
  5. «وشه:دووه‌م: له‌بارهٔ ڕۆمانه‌کانی "میرنامه" و "مارتینی به‌خته‌وه‌ر"ه‌وه».
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.