ناری (شاعر)
ملا کاکه حه‌مه‌ی بیلو، متخلص به ناری، شاعر کلاسیک کرد در سال۱۸۷۴ در روستای ساوجی کهن از توابع مریوان به دنیا آمد و از فعالان زنده نگه‌داشتن ادبیات و فرهنگ امارات اردلان و بابان بعد از برچیده‌شدن فرمانروایی آنها می‌باشد.[1]. وی در مریوان، مهاباد، سنندج، اربیل، وان، رواندز، سلیمانیه و بانه به تحصیل علوم رایج زمان پرداخت. از جمله معاصران ناری که با وی ارتباط داشته اند، می توان به محمود برزنجی، قانع و طاهر بگ جاف اشاره کرد.[2][3]
شعر ناری
ناری بیشتر از همه تحت تأثیر نالی و محوی شعر می سروده و این نکته در اشعارش به وضوح دیده می شود. در میان شعرای فارس او بیشتر تحت تأثیر حافظ است.[4] ناری به زبان های کردی و فارسی شعر سروده و بیشتر اشعارش در قالب غزل هستند.[5]
نمونه شعر کردی
چاوه‌که‌م من بۆیه دایم کارو پیشه‌م زارییه
حاکمی چاوت له‌گه‌ڵ من مایلی غه‌دارییه
شۆڕش و ناڵینی که‌س بێ وهجه و بێ عیلله‌ت نییه
ئاهی من فه‌ریادی بولبول ئیشی بێ غه‌م خوارییه
من هه‌ر ئه‌و رۆژه ده‌سم شۆری له ڕۆحی خۆم که دیم
حه‌زره‌تی خوون خواری ئه‌برۆت مه‌شره‌بی خوونخوارییه
گه‌ر ده‌پرسی بۆچی بێ نه‌شئه و مه‌لوول و عاجزی
روومه‌تی زه‌ردم عه‌زیزم شاهیدی بێ بارییه
که‌م به خه‌نده بێ به‌لامۆ حه‌یفه ته‌عنه‌م لێ ده‌ده‌ی
لێم گه‌ڕێ توبێ و خودا ئه‌م جاره ده‌ردم کارییه
دڵ له‌شامی په‌رچه‌می رووتا به‌دایم بێ خه‌وه
چونکه کێشکچی له شه‌ودا عاده‌تی بێدارییه
حیکمه‌تی پڕ مه‌سئه‌له‌ی کوڵمت له بۆ کێ حه‌ل ده‌بێ؟
هه‌ر سه‌حیفه سه‌د ئیشاره و ره‌مزی تێدا جارییه
خاڵی رووخسارت هیدایه‌ت به‌خشه، شه‌رحی زوڵفه‌که‌ت
قازی ئاسا حاشیه‌ی ئه‌گریجه‌گه‌کانت لارییه
رووت وه‌کوو ئاته‌ش موژه‌ت وه‌ک شیشه ئه‌برۆت قیمه‌کێش
میڕوه‌حه‌ت زولف و که‌بابت جه‌رگی پاره‌ی نارییه
منابع
- سجادی، علاءالدین، "تاریخ ادبیات کردی،" چاپخانه معارف، بغداد، (چاپ اول)1951.
- ده‌قه‌کانی ئه‌دبی کوردی عه‌لائه‌دین سه‌ججادی، چاپخانهٔ کۆڕی زانیاریی کورد، به‌غدا، 1978
- خزانه دار، معروف (2002). تاریخ ادبیات کرد، جلد دوم، اربیل: نشر آراس،
- «هاشمی، شریفی، کرمی چمه، تصويری از حافظ در دیوان ناری» (PDF). مطالعات ادبیات تطبیقی، سال پنجم، شماره ٢٠؛ صص ١٥١-١٦٨.
- مقدمه، دیوان ناری، تصحیح و جمع آوری کاکه ی فلاح، سلیمانیه ۱۹۸۶.