آدنوزین تریفسفات
آدنوزین تری فسفات یا (ATP)، نوکلئوتیدی است که در سلولها به عنوان حامل انرژی بکار میرود. آدنوزین فسفات که ترکیب شیمیایی خاصی است، در تمام جانداران برای تبدیل انرژی به کار میرود. آدنوزین تری فسفات با انتقال انرژی خود به مولکولهای دیگر، گروه انتهایی فسفات خود را از دست داده و به آدنوزین دی فسفات (ADP) تبدیل میشود یا اینکه با از دست دادن دو گروه فسفات (PP۱)، به آدنوزین مونو فسفات (AMP) تغییر مییابد، که این فراوردهها نیز مجدا میتوانند با کسب فسفات به ATP تبدیل شوند.همچنین این ماده پیش ماده DNA و RNA است و از آن به عنوان کوآنزیم استفاده می شود
Adenosine triphosphate | |
---|---|
[(2''R'',3''S'',4''R'',5''R'')-5-(6-aminopurin-9-yl)-3,4-dihydroxyoxolan-2-yl]methyl(hydroxyphosphonooxyphosphoryl)hydrogen phosphate | |
دیگر نامها adenosine 5'-(tetrahydrogen triphosphate) | |
شناساگرها | |
شماره ثبت سیایاس | ۵۶-۶۵-۵ |
پابکم | ۵۹۵۷ |
کماسپایدر | ۵۷۴۲ |
UNII | 8L70Q75FXE |
دراگبانک | DB00171 |
KEGG | C00002 |
ChEBI | CHEBI:15422 |
ChEMBL | CHEMBL۱۴۲۴۹ |
IUPHAR ligand | 1713 |
جیمول-تصاویر سه بعدی | Image 1 Image 2 |
SMILES
| |
| |
خصوصیات | |
فرمول مولکولی | C10H16N5O13P۳ |
جرم مولی | ۵۰۷٫۱۸ g mol−1 |
چگالی | 1.04 g/cm3 (disodium salt) |
دمای ذوب | 187 °C (disodium salt) decomposes |
اسیدی (pKa) | 6.5 |
به استثنای جایی که اشاره شدهاست در غیر این صورت، دادهها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شدهاند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa) | |
(بررسی) (چیست: / ؟) | |
Infobox references | |
|
تولید ATP در اثر تخمیر
عمل تخمیر بر اثر شکستن مولکولهای آلی (ترکیبات حاوی کربن) انرژی لازم را در اختیار یاخته قرار میدهد، فسفاتهای پر انرژی از قبیل آدنوزین تری فسفات را رها میکند. برخی از اشکال تخمیر، مانند تخمیرهای مواد الکل، به عنوان فراورده فرعی، دی اکسید کربن تولید میکنند. رها شدن این گاز در جو به وسیله اشکال بی هوازی حیات، که به اکسیژن نیاز دارند، در تکامل فرایندهای سوخت و ساز بعدی، از جمله عمل تنفس سهیماند. در فرایند تخمیر الکلی نیز آ.ت.پ به میزان فراوان تولید میگردد.
آدنوزین تری فسفات در مرحله دوم سوخت و ساز
بعد از عمل تخمیر، پیشرفت بعدی سوخت و ساز عبارت بود از چرخه مونوفسفات ششگانه (HMP). این عمل اساساً فرایندی بی هوازی است که به کمک انرژی حاصل از آدنوزین تری فسفات، هیدروژن را از قند آزاد میکند. دی اکسید کربن نیز به عنوان فراورده فرعی به دست میآید. نیمی هیدروژن مربوط به چرخه HMP از آب به دست میآید. این چرخه معرف مرحلهای نسبتاً پیشرفته (طی میلیونها سال) است، زیرا، از دشوارترین راه به هیدروژن میرسد، نمایشگر دو روای است که عملاً تمامی هیدروژن آزاد از سیارهها فرار کردهاست.
منبع خورشیدی آدنوزین تری فسفات
سومین مرحله در این جریان تکاملی (سوخت و ساز)، احتمالاً تغییر ماده آلی به فسفات آلی به کمک نور (فرایندی که طی آن گیاهان سبز انرژی نورانی را به انرژی شیمیایی تبدیل میکنند)، یعنی استفاده مستقیم در تولید آ.ت.پ است. انجام این عمل مستلزم وجود ماده رنگی کلروفیل (پوروفیرین منیزیم) برای جذب نور، حضور مواد رنگین یاخته (پروتئینهای آهن دار) برای تبدیل انرژی خارجی، یعنی نور خورشید، به انرژی ذخیرهای موسوم به آ.ت.پ است.
جذب انرژی خورشیدی
همهٔ موجودات زنده انرژی خود را از نور خورشید کسب میکنند، اما فقط گیاهان سبز میتوانند نور خورشید را مستقیماً به کار گیرند و با کمک مواد اولیه سادهای، مانند دی اکسید کربن، آب و آمونیاک ترکیبات یاختهای به وجود آورند. این فرایند نورساخت نامیده میشود. قسمت اعظم موجودات دیگر باید محصولات حاصل ار نور ساخت را به صورت غذا مورد استفاده قرار دهند، یعنی گیاهان استفاده کنند، یا موجوداتی را بخورند که خود با گیاهان تغذیه میشوند.
دلایل واکنشهای شیمیایی ترکیبات غذایی
واکنشهای شیمیایی مربوط به ترکیبات غذایی، شامل پروتئینها، قندها، چربیها، به دو منظور صورت میگیرد، یعنی اینکه مواد پیچیده را به ترکیبات سادهتر تبدیل میکند و ضمن این عمل انرژی مورد نیاز برای انجام فعالیتهای موجودات زنده را فراهم میآورند. موجودات زنده نیز با جذب یا ذخیره انرژی، مواد پیچیده تری تولید میکنند. فرایند اضمحلال مواد را کاتابولیسم و فرایند ساخت آنها را آنابولیسم میگویند. مجموعه این دو فرایند را متابولیسم میگویند.
نقش موجودات زنده در فرایند تولید انرژی
موجودات زنده نه میتوانند انرژی را مصرف کنند نه میتوانند آن را به وجود آورند، فقط قادرند انرژی را از حالتی به حالت دیگر تبدیل کنند. انرژی قابل استفاده، به صورت گرما به طبیعت باز گرداننده میشود. آزمایشهای مربوط به گرما نمیتواند در سیستمهای زیستی (هیدروژیکی) کار انرژی را انجام دهد، زیرا همه قسمتهای یاخته اساساً دما و فشار یکنواختی دارند.
سایر کارکردهای ATP در سلولها
تبدیل ATP به ADP و cAMP نقش مهمی در واکنشهای سلولی به میانجیهای شیمیایی (هورمونها، ایکوزانوئیدها، انتقال دهندههای عصبی و داروها) دارد، به عنوان مثال داروی دی پیریدامول افزایش سطح داخل سلولی cAMP به دنبال مهار آنزیمهایی مانند فسفودی استراز موجب بلوک پاسخ تجمع پلاکتی به ADP شده و نهایتاً اختلال در انعقاد خون ایجاد میشود.
جستارهای وابسته
منابع
- آلبرت لنینگر، مایکل کاکس، دیویدلی نلسون (۱۳۸۵)، اصول بیوشیمی لنینجر، ترجمهٔ رضا محمدی، آییژ، شابک ۹۶۴-۸۳۹۷-۰۵-۸
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ آدنوزین تریفسفات موجود است. |