اولین‌های تبریز در تاریخ ایران

بعضی از اولین‌های تاریخ ایران مانند اولین چایخانه، اولین دانشگاه و شهرک دانشگاهی نه تنها در ایران بلکه در جهان، اولین دادگاه استیناف، اولین چاپ اسکناس، اولین شهرداری، اولین شهربانی، اولین سینمای عمومی، اولین کودکستان و اولین مدرسهٔ کر و لال‌های ایران و اولین خیابانی که در ایران دارای برق شد،اولین سازمان توسعه گردشگری شهرداری تبریز در شهرداریهای ایران در تبریز بوده‌است.[1]

عناوین

جهت توضیحات بیشتر در مورد هر مورد، به بخش مربوطه مراجعه کنید.

عنواناولین بار در تبریزملاحظات
چاپ و چاپخانه نخستین چاپخانهٔ سربی با حروف فارسی و عربی[2] اولین چاپخانه در سال ۱۲۲۷ توسط شاهزاده عباس میرزا در تبریز تأسیس شد و ۱۲ سال بعد دومین چاپخانه ایران در تهران تأسیس شد.[3] در مورد اینکه چه کسی ابتدا چاپخانه را در ایران دایر کرد و همچنین محل چاپ اولین قرآن اختلاف نظر وجود دارد.[4]
کتابخانه نخستین کتابخانهٔ دولتی ایران در سال ۱۳۰۰[5]

نخستین قرائتخانه در سال ۱۲۸۲

 کتابخانه تربیت، نخستین کتابخانه عمومی دولتی ایران است که توسط محمدعلی تربیت پایه‌گذاری شد. وقف‌نامه ربع رشیدی که اولین اثر ثبت‌شدهٔ ایران در حافظهٔ جهانی است، در کتابخانه مرکزی تبریز نگهداری می‌شود.[6]

پیش از کتابخانه تربیت، در کنار مهمانخانه نظافت، در سال ۱۲۸۲ خورشیدی، نخستین قرائتخانه یا همان کتابخانه در تبریز تأسیس شده بود.[7]

تراموا یا قطارشهری نخستین قطارشهری ایران در سال ۱۲۸۰ در سال ۱۲۸۰ خورشیدی، تبریز شاهد راه‌اندازی نخستین تراموای کشور برای جابه‌جایی مسافران بود. میدان محل استقرار این وسیله امروزه به قونقا باشی معروف است. «قونقا» یا تراموا از سال ۱۲۸۰ تا ۱۳۲۰ خورشیدی به مدت ۴۰ سال در تبریز، مردم را در فاصله ایستگاه راه‌آهن این شهر تا قونقا باشی جابه‌جا می‌کرد. نیروی محرکه واگن‌های قونقا، اسب‌ها بودند که واگن را روی ریل به حرکت در می‌آوردند.[8][9]
کافه رستوران نخستین کافه رستوران حدود سال ۱۲۸۴ نخستین کافه تریا و رستوران به سبک امروزی در ایران بود که در حدود سال ۱۲۸۴ خورشیدی توسط «آقابیک ایستگاهی (شفیع فرهور)» فرزند «رشید بیگ» از مبارزان مشروطه در محله پاشاژ شهر تبریز به نام کافه خورشید تأسیس گردید. امروزه با همان نام به عنوان قهوه‌خانه فعال می‌باشد.[7]
هتل و مهمانخانه نخستین هتل به سبک امروزی در ایران مهمانخانه نظافت، نخستین مهمانخانه به سبک امروزی در ایران بود که در سال ۱۳۲۱ هجری قمری (۱۲۸۲ خورشیدی)، توسط «میرزا اسحاق خان معزالدوله» در تبریز و در جوار پل قاری تأسیس شد.[10]
رستوران نخستین رستوران ایران نخستین رستوران ایران، در سال ۱۲۸۲ خورشیدی در مهمانخانه نظافت توسط «میرزا اسحاق خان معزالدوله» در تبریز برپا گردید.[7]
سینما نخستین سینمای عمومی ایران[11][12] نخستین سالن سینمای ایران در سال ۱۲۷۹ (۵ سال پس از اختراع جهانی آن توسط برادران لومیر) با نام «سینما سولی» که توسط کاتولیک‌ها در شهر تبریز تأسیس شده بود، آغاز به کار کرد.[3][13]
مدرسه نخستین مدرسهٔ تحصیلات ابتدایی به‌شیوهٔ نوین در ایران[14] نخستین مدرسه تحصیلات ابتدایی به شیوه نوین در ایران به نام مدرسه رشدیه، توسط میرزا حسن رشدیه در تبریز بنیاد نهاده شد.[14] مدرسه مموریال نیز از مدارس قدیمی شهر تبریز است که توسط آمریکایی‌ها اداره می‌شد.
کودکستان و مدرسهٔ کر و لال‌ها نخستین کودکستان و نخستین مدرسهٔ کر و لال‌های ایران[15] مؤسس نخستین مدرسهٔ کر و لال‌های ایران، جبار باغچه‌بان، اولین مؤلف و ناشر کتاب کودک در ایران نیز است. یکی از کتاب‌های وی با عنوان «بابابرفی» توسط «کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان» به‌چاپ رسیده‌است و شورای جهانی کتاب کودک، آن را به‌عنوان بهترین کتاب کودک انتخاب کرد.[16]
ادبیات نوین بنیان‌گذار انشای جدید؛ نمایشنامه‌نویسی به‌زبان ترکی[17] و فارسی[18][19] میرزا عبدالرحیم نجارزاده تبریزی معروف به «طالبوف» بنیانگذار انشای جدید نامیده شده‌است. میرزا فتحعلی آخوندزاده نیز بنیانگذار نمایشنامه‌نویسی ایران محسوب می‌شود. همچنین میرزا آقا تبریزی اولین نمایش‌نامه‌نویس ایرانی است که نمایش‌نامه‌های فارسی نگاشته‌است.[3]
پول کاغذی نخستین پول کاغذی در دورهٔ «گیخاتوخان» مغول، نام پول «چاو» بود.[20] اما مردم آن را نپذیرفتند و پس از مدتی چاپ آن متوقف شد.[21]
سکهٔ ماشینی تهیه حدود ۲۰۰ قطعه سکهٔ سیمین به‌سال ۱۲۲۲ هجری قمری در زمان ولی‌عهدی عباس‌میرزا نایب‌السلطنه، ضرابخانه تأسیس شد، ولی به‌دلیل گرانی هزینه تعطیل شد.
اتاق تجارت نخستین «اتاق بازرگانی ایران» به‌سال ۱۲۸۵ خورشیدی[22][23] نخستین اتاق تجارت ایران نیز در تبریز بنیاد نهاده شده‌است . و اولین اتاق تجارت کشور بوده.
شهربانی نخستین نظمیه یا شهربانی به مفهوم امروزی در سال ۱۳۲۵ هجری قمری اولین نظمیه یا شهربانی در تبریز به وجود آمد .از جمله کارهای این سازمان انتشار نشریه ای بود که بنام نظمیه تبریز منتشر شد.
شهرداری نخستین شهرداری یا به‌اصطلاح آن روز، «بلدیه» در سال ۱۲۸۷ خورشیدی[24] شهرداری تبریز اولین شهرداری یا همان بلدیه ایران میباشد . ساختمان بلدیه تبریز که در مرکز شهر تبریز قرار دارد به عنوان نماد شهرداری‌های ایران شناخته شده‌است.
سازمان توسعه گردشگری شهرداری تبریز نخستین سازمان توسعه گردشگری شهرداری‌های کشور که برای اولین بار در تبریز مجوز گرفت و تأسیس شد سازمان توسعه گردشگری برای اولین بار با ایجاد تعامل و همکاری با سازمان میراث فرهنگی کشور و به همت آقای دکتر صادق نجفی شهردار تبریز و شورای شهر تبریز و آقای دکتر رضا خلیلی مدیر عامل این سازمان در سال 1394 پس از کسب موفقیت‌های بسیار در زمینه گردشگری و هم‌زمان با انتخاب تبریز به عنوان پایتخت نمونه گردشگری اسلامی دنیا در سال 2018 میلادی و شهر جهانی بافت فرش و با حضور قدرتمند در نمایشگاه‌های سرنوشت ساز گردشگری بین‌المللی ، تأسیس یافت. سایت سازمان توسعه گردشگری شهرداری تبریز بایگانی‌شده در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine
زلزله نگاری نخستین مرکز زلزله نگاری در تبریز اولین پایگاه زلزله نگاری در تبریز بنا گذاشته شد .
برج سازی تبریز اولین بلند مرتبه ساز ایران برج ۱۱۰ طبقۀ کهکشان تبریز بلندترین برج ایران با ارتفاع 474 متر میباشد و هم‌اکنون در حال احداث است .
میدان آذربایجان بزرگترین میدان شهری ایران این میدان با وسعت ۱۲٬۵ هکتار و با یک و نیم برابر وسعت میدان آزادی تهران، یکی از بزرگترین میدان‌های شهری ایران به حساب می‌آید. در هر ساعت، ۱۱٫۰۰۰ خودرو، در این میدان تردد می‌کنند.
اتوبوس‌های گردشگری
تاکسی‌های از من بپرس
تلفن نخستین مرکز تلفن ایران در سال ۱۲۸۰ خورشیدی اولین مرکز تلفن به همت قاسم خان والی در تبریز ساخته شد.
برق امتیاز نخستین کارخانهٔ برق ایران در سال ۱۲۸۱ خورشیدی[25] امتیاز اولین کارخانه برق ایران را برای احداث در تبریز به دست آورد. وی در ابتدا توانست اطراف خیابان مجیدی را روشن نماید.
کارت اعتباری اتوبوس شهری استفادهٔ اتوبوس‌های شهری از «کارت‌های هوشمند بدون تماس» به‌جای بلیت‌های کاغذی[26][27][28]
آتش‌نشانی اولین آتش‌نشانی ایران در سال ۱۲۲۱ خورشیدی احداث در زمان استقرار نیروهای روسی در تبریز[29]
مؤسسهٔ خیریهٔ غیردولتی نخستین مؤسسهٔ خیریهٔ غیردولتی در سال ۱۳۳۱[30][31] اولین و قدیمی‌ترین موسسه خیریه غیردولتی در ایران. جمعیت خیریه نوبر است.
نخستین سینمای خودرویی کشور نخستین سینمای خودرویی کشور در تبریز[32][33] تکنولوژی ساخت این سینمای خودرویی متعلق به کشور انگلستان است.
سامانه بلیط الکترونیکی این سامانه برای اولین بار در ورزشگاه یادگار امام (ره) تبریز اجراشد.[34] این سامانه با صعود تیم تراکتورسازی تبریز به لیگ برتر در استادیوم تبریز به اجرا درآمد.
تاکسی هوایی نخستین پرواز تاکسی هوایی ایران از تبریز به منطقه آزاد ارس انجام گرفت.[35] این امکان برای تردد سرمایه‌گذاران و گردشگران به این منطقه در زمان ۴۰ دقیقه به وجود آمده که بر این اساس در باند تازه تأسیس منطقه آزاد ارس در جوار دشت گلفرج، دو فروند هلیکوپتر فراهم شده‌است.
شخصیت‌ها اولین‌ها.[35] حسین صدقیانی اولین فوتبالیست شاغل در اروپا - کلنل محمد تقی خان پسیان اولین خلبان ایرانی -قاسم میرزا اولین عکاس ایرانی - عظیم قیچی ساز اولین ایرانی فاتح ۱۴ قلۀ بالای هشت هزار متری جهان
قهرمان قهرمانان مسابقات جهانی ریاضی ذهنی آتیلا کارآفرین نابغه ۸ ساله تبریزی.[36] آتیلا کارآفرین نابغه ۸ ساله تبریزی تنها ایرانی که برای اولین بار به مقام قهرمان قهرمانان مسابقات جهانی ریاضی ذهنی دست یافت -.
پارک مینیاتوری اولین پارک مینیاتوری کشور در تبریز[37][38] اولین پارک مینیاتوری کشور در تبریز از تیرماه سال ۹۲ در دو فاز مورد بهره‌برداری قرار گرفته[37]
موزه فوتبال آذربایجان اولین موزه فوتبال در ایران[39] اولین موزه فوتبال ایران در تبریز در۴ام دی ماه ۱۳۹۳ مورد بهره‌برداری قرار گرفت. این موزه توسط ایوب نیکنام لاله طراحی شده و تمام وسایل موزه توسط ایشان به این مجموعه اهدا گردیده است.[40]

چاپ و چاپخانه

در مورد اینکه چه کسی ابتدا چاپخانه را در ایران دایر کرد اختلاف است[41] اما اولین چاپخانه سربی با حروف فارسی و عربی توسط میرزا زین العابدین تبریزی در تبریز دایر شد.[2] اولین کتاب منتشرشده توسط این چاپخانه رساله جهادیه میرزاعیسی خان قائم مقام بود. این چاپخانه در سال ۱۲۴۵ تعطیل شد. در آن زمان هنوز واژه چاپ متداول نشده بود و به این دلیل آن را باسمه‌خانه، بصمه‌خانه، مطبعه، دارالطباعه و دارالطبع می‌نامیدند.[42]

بعد از دایر شدن چاپخانه سربی در تبریز، اولین روزنامه شهرستان‌های ایران به نام «روزنامه ملتی» نیز در تبریز منتشر شد که خبری از آن در شماره‌های سال ۱۲۷۵ هجری قمری وقایع اتفاقیه دیده می‌شود.[43]

راجع‌به محل چاپ اولین قرآن در ایران اختلاف نظر وجود دارد. به عقیده برخی از مورخین در اواسط سال‌های ۱۱۹۹ هجری شمسی قرآنی توسط میرزاحسین خطاطی شده و توسط میرزا اسدالّله لیتوگرافی (چاپ سنگی) شد، در حالی که کمی قبل از آن میرزا عبدالوهاب به سال ۱۱۹۵/۱۱۹۶ هجری شمسی قرآنی را چاپ کرده بود. گزارش تاریخی دیگر حاکی از آن است که از بین چاپ‌های قرآن که با استفاده از روش لیتوگرافی انجام شده‌اند، اولین در سال ۱۲۱۲ هجری شمسی در تبریز انجام شد.[44]

کتابخانه
کتابخانه تربیت تبریز؛ نخستین کتابخانه عمومی ایران.
نوشتار‌های اصلی: کتابخانه تربیت، کتابخانه ملی تبریز و تاریخ کتابخانه در ایران

کتابخانهٔ عمومی تربیت، نخستین کتابخانهٔ دولتی ایران است که در سال ۱۳۰۰ به همت محمدعلی تربیت در شهر تبریز ایجاد شد. این کتابخانه در ابتدا «کتابخانه و قرائتخانهٔ عمومی معارف» نامیده می‌شد که بعدها به احترام بنیانگذار آن، تربیت نامیده‌شد.[45]

در سال ۱۳۳۵ به علت کمبود فضای مطالعه، کتابخانهٔ ملی تبریز تأسیس شد که نسخه‌های خطی کتابخانهٔ تربیت پس از انقلاب به آن منتقل شده‌است.[46] وقف‌نامه ربع رشیدی که اولین اثر ثبت‌شدهٔ ایران در حافظهٔ جهانی است، در این کتابخانه نگهداری می‌شود.[47]

سینما
نوشتار اصلی: سینمای ایران

اولین سینمای عمومی ایران، به نام سینما سولی (خورشید) در سال ۱۲۷۹ (۵ سال پس از اختراع جهانی سینما توسط برادران لومیر) در سالن نسبتاً بزرگی در طبقه دوم آموزشگاه کاتولیک فرانسوی در جنب کلیسای کاتولیک‌ها توسط آنان در تبریز تأسیس شد.[11][48] تأسیس نخستین سالن سینمای عمومی تهران توسط میرزا ابراهیم خان صحاف باشی در سال ۱۲۸۴ به چهار سال بعد مربوط است.[49]

دیپلم ولیقلی دیلفانیان از مدرسه مموریال تبریز

مدرسه
نوشتار اصلی: مدرسه رشدیه

نخستین مدرسه تحصیلات ابتدایی به شیوه نوین در ایران توسط میرزا حسن رشدیه در ششگلان تبریز بنیاد نهاده شد.[14]

میرزا حسن رشدیه در جوانی به بیروت رفت و در آنجا روش آموزش در دبستان‌ها را بررسی کرد پس از آن عازم استانبول شد آنگاه به مصر سفر کرد و پس از بازگشت به تبریز دبستانی به شیوهٔ آن‌ها تأسیس کرد.[50]

مدرسه مموریال نیز از مدارس قدیم شهر تبریز است که توسط آمریکایی‌ها اداره می‌شد.

کافه رستوران

نخستین کافه رستوران به شکل نوین در ایران توسط آقابیک ایستگاهی (شفیع فرهور) در محلۀ پاساژ تبریز بنیاد نهاده شد.[7]

آقابیک فرزند رشید بیک، از مبارزان مشروطه بود که نظر به سفرهایی که به آذربایجان شوروی داشت، باالگو برداری از آن‌ها اولین کافه رستوران را در تبریز با نام خورشید در محلۀ پاساژ شهر تبریز تأسیس نمود که یکی از مکان‌های مورد توجه مرفّهین ، رجال شهر و به خصوص مسافرین خارجی یا مقیم در تبریز بود . امروزه به عنوان قهوه خانۀ خورشید هنوز فعال می‌باشد.[50]

کودکستان و مدرسه کر و لال‌ها
نوشتار اصلی: جبار باغچه‌بان
جبار باغچه‌بان

نخستین کودکستان و نخستین مدرسه کر و لال‌های ایران نیز در تبریز بنیاد گذاشته شد. جبار باغچه‌بان ابتدا در تبریز کودکستانی را تحت عنوان «باغچه اطفال» دایر کرد و به این دلیل خود را باغچه‌بان نامید. صمد سرداری‌نیا در کتاب «مشاهیر آذربایجان» در شرح زندگانی جبار باغچه‌بان می‌نویسد:[15]

مدرسه کر و لال‌ها را جبار باغچه‌بان در سال ۱۳۰۳ با وجود مخالفت‌های زیاد از جمله رئیس فرهنگ وقت دکتر محسنی در تبریز دایر کرد. این کلاس جنب باغچه اطفال باغچه‌بان در کوچه انجمن در ساختمان معروف به عمارت انجمن تأسیس شد.

جبار باغچه‌بان اولین مؤلف و ناشر کتاب کودک در ایران است. او از سال ۱۳۰۷ خورشیدی علی‌رغم دشواری‌های وسیع چاپ و کلیشه، چاپ کتاب‌های ویژه کودکان را با نقاشی‌هایی که خود می‌کشید آغاز کرد. یکی از کتاب‌های وی با عنوان «بابا برفی» توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به چاپ رسیده و شورای جهانی کتاب کودک آن را به عنوان بهترین کتاب کودک انتخاب کرد.[51]

ادبیات نوین
میرزا فتحعلی آخوندزاده

میرزا عبدالرحیم نجارزاده تبریزی معروف به «طالبوف» بنیانگذار انشای جدید نامیده شده‌است. وی با کنار گذاشتن نوشتار ثقیل آن زمان، مطالب خود را با زبانی ساده و بی تکلف نشر داد و بدین ترتیب تأثیر زیادی بر متون فارسی گذاشت. وی به همراه میرزا زین‌العابدین مراغه‌ای در نثر و داستان نویسی و میرزا جعفر خامنه‌ای در شعر نخستین کسان بودند که تحول شگرفی را موجب شدند.

میرزا فتحعلی آخوندزاده بنیانگذار نمایشنامه‌نویسی ایران محسوب می‌شود. آخوندزاده نخستین ایرانی‌الاصلی بود که نمایشنامه‌نویسی را آغاز کرد. وی به دلیل اقامت در تفلیس از طریق سنت تئاتری آنجا با جهان تئاتر آشنا شده و آن را بهترین وسیله برای ترویج افکار نو یافته بود. آخوندزاده با شیوه‌ای متاثر از مولیر، پنج نمایشنامه به زبان ترکی نوشت.[17] همچنین وی با نوشتن نخستین رمان ایرانی با عنوان ستارگان فریب خورده - حکایت یوسف شاه سراج در سال ۱۸۵۷ میلادی پیشکسوت نویسندگان این رشته ادبی نیز به‌شمار می‌آید.[52]

همچنین میرزا آقا تبریزی اولین نمایش‌نامه‌نویس ایرانی است که نمایش‌نامه‌های فارسی نگاشته‌است.[19][53]

پول کاغذی
نوشتار اصلی: چاو

در سال ۶۹۳ هجری قمری در دوره گیخاتوخان مغول اولین پول کاغذی به نام چاو در تبریز چاپ شد.[20] اما مردم آن را نپذیرفتند و پس از مدتی چاپ آن متوقف شد.[21]

سکه ماشینی

از سال ۱۲۹۸ هجری قمری ضرابخانه ماشینی به‌طور رسمی در ایران برقرار و تمام ضرابخانه‌های شهرهای معتبر برچیده شد. فکر ایجاد چنین ضرابخانه، سال‌ها قبل از این تاریخ، یعنی به سال ۱۲۲۲ هجری قمری در زمان ولیعهدی عباس‌میرزا نایب‌السلطنه در تبریز مورد توجه بوده و اقدام به تهیه مسکوک رسمی یا چرخی گردیده ولی به علت گرانی هزینه در حدود ۲۰۰ قطعه سکه سیمین تهیه و ضرابخانه تعطیل شد.

اتاق تجارت

نخستین اتاق بازرگانی ایران نیز در تبریز بنیاد نهاده شده‌است. تاریخ تأسیس اتاق تجارت در تبریز به سال ۱۲۸۵ هجری خورشیدی بر می‌گردد و اولین اتاق تجارت در سطح کشور بوده‌است. اتاق تجارت تهران بعد از اتاق تجارت تبریز بنیاد یافته‌است.[54][55]

شهربانی

اولین نظمیه یا شهربانی به مفهوم امروزی توسط انجمن ایالتی آذربایجان در سال ۱۳۲۵ هجری قمری در تبریز به وجود آمد. اجلال‌الملک که نماینده انجمن ایالتی آذربایجان بود به سمت نخستین رئیس شهربانی انتخاب شد. از جمله کارهای این سازمان انتشار نشریه‌ای بود که به نام «نظمیه تبریز» منتشر شد.

شهرداری
کاخ شهرداری تبریز

شهرداری تبریز نخستین شهرداری - یا به اصطلاح آن روز، بلدیه - ایران بود که در سال ۱۲۸۷ بنیاد یافت[56] و قاسم خان والی تحصیل کرده دانشگاه سن سیر (saint cyr) فرانسه به عنوان اولین شهردار تبریز انتخاب شد.[57]

سازمان توسعه گردشگری شهرداری تبریز
لوگوی سازمان توسعه گردشگری شهرداری تبریز

سازمان توسعه گردشگری برای اولین بار با ایجاد تعامل و همکاری با سازمان میراث فرهنگی کشور و به همت آقای دکتر صادق نجفی شهردار تبریز و شورای شهر تبریز و آقای دکتر رضا خلیلی مدیر عامل این سازمان در سال 1394 پس از کسب موفقیت‌های بسیار در زمینه گردشگری و هم‌زمان با انتخاب تبریز به عنوان پایتخت نمونه گردشگری اسلامی دنیا در سال 2018 میلادی و شهر جهانی بافت فرش و با حضور قدرتمند در نمایشگاه‌های سرنوشت ساز گردشگری بین‌المللی ، تأسیس یافت.[58] سایت سازمان توسعه گردشگری شهرداری تبریز بایگانی‌شده در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine

تلفن

اولین مرکز تلفن ایران در سال ۱۲۸۰ به همت قاسم خان والی در تبریز ساخته شد که وی چند سال بعد به عنوان اولین شهردار تبریز انتخاب شد.[59][60]

برق

قاسم خان والی در سال ۱۲۸۱، امتیاز اولین کارخانه برق ایران را برای احداث در تبریز به‌دست آورد.[25] وی در ابتدا توانست اطراف خیابان مجیدی (مجدالملک) را روشن نماید.

کارت اعتباری اتوبوس شهری

اولین شهری در ایران است که اتوبوس‌های شهری آن از کارت‌های هوشمند بدون تماس به جای بلیت‌های کاغذی استفاده می‌کنند.[61][62][63]

کارت هوشمند مسابقات فوتبال

اولین شهری در ایران است که برای تماشای مسابقات فوتبال، به جای بلیط کاغذی، از کارت هوشمند غیر تماسی استفاده می‌شود.[64]

آتش‌نشانی
آتش‌نشانی تبریز در ۲۱ آذر ۱۳۲۸

تبریز نخستین شهر ایران است که دارای آتش‌نشانی است. اولین آتش‌نشانی در تبریز در سال ۱۲۲۱ هجری شمسی هنگامی که نیروهای روسی در تبریز مستقر بودند، ساخته شد.[65] این شهر در حال حاضر دارای ۱۵ ایستگاه آتش‌نشانی است که بر اساس استاندارد جهانی (یک ایستگاه برای هر ۵۰٬۰۰۰ نفر)، شهر تبریز باید ۳۰ ایستگاه داشته باشد

مؤسسه خیریه غیردولتی

اولین و قدیمی‌ترین مؤسسه خیریه غیردولتی در ایران، جمعیت خیریه نوبر تبریز است. این تشکل در سال ۱۳۲۶ توسط عده‌ای از خیرین محله نوبر تبریز با هدف مبارزه با فقر و کمک به مستمندان تأسیس شد و در سال ۱۳۳۱ رسماً به ثبت رسید.[66][67]

منابع
  2. یحیی آرین پور (۱۳۷۴)، از صبا تا نیما، تهران: انتشارات زوار
  3. «تبریز شهر اولین‌هاست». خبرگزاری فارس. ۸ فروردین ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۹ فروردین ۱۳۹۲.
  4. Printing of the Qurʾān, Encyclopaedia of the Qurʾān
  5. فریدون آزاده (۵ دسامبر ۲۰۰۷). «کتابخانهٔ عمومی تربیت تبریز». دائرةالمعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ نوامبر ۲۰۰۸.
  6. [www.webcitation.org/687VozjXZ «وقف‌نامه «ربع رشیدی» در حافظه جهانی ثبت شد»] مقدار |نشانی بایگانی= را بررسی کنید (کمک). خبرگزاری فارس. ۳۰ خرداد ۱۳۸۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ نوامبر ۲۰۰۸.
  7. «مهمانخانه نظافت، اولین رستوران ایرانی چگونه ایجاد شد». گویا. ۲۰۱۲/01/۱۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئن ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۲ اکتبر ۲۰۱۵. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  8. «تحول از نخستین تراموای اسبی ایران تا مترو در تبریز». خبرگزاری تسنیم. ۲۶ فروردین ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۵.
  9. «از «تراموای باستانی مشروطه» تا «متروی مدرن تبریز با 5 واگن»». خبرگزاری فارس. ۱۶ مهر ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۵.
  10. «تبریز، آرمان شهر گردشگران تابستانی ایران زمین». ایرنا. ۳ شهریور ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۱ اکتبر ۲۰۱۵.
  11. «گاهشمار سینمای ایران - اولین‌ها». موزهٔ سینمای ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۵ نوامبر ۲۰۰۸.
  12. یحیی ذکاء(۱۳۷۶)، ص. ۱۱۱
  13. «گاهشمار سینمای ایران». وبگاه موزه سینمای ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۹ فروردین ۱۳۹۲.
  14. «یاد بعضی نفرات روشن‌ام می‌دارد». روزنامهٔ ایران. ۱۴ تیر ۱۳۸۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ سپتامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۵ نوامبر ۲۰۰۸.
  15. صمد سرداری‌نیا (۱۳۷۹)، «جبار باغچه‌بان»، مشاهیر آذربایجان، تبریز: انتشارات شایسته
  16. «کودک و فرهنگ کتابخوانی». Deutsche Welle. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲ آوریل ۲۰۰۸.
  17. محسن صانعی دره‌بیدی (۱۳۸۱)، تاریخ طراحی صحنه تئاتر در ایران، تهران: انتشارات نمایش
  18. Martin (1995), p.734
  19. «میرزا آقا تبریزی». روزنامه ایران. ۱۸ اسفند ۱۳۸۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ اوت ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۵ نوامبر ۲۰۰۸.
  20. فرزانه فرجامی. «چاپ و چاپخانه». دائرةالمعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۷ نوامبر ۲۰۰۸.
  21. محسن جعفری‌مذهب. «چاو». دائرةالمعارف اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۷ نوامبر ۲۰۰۸.
  22. «تاریخچه اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تبریز». اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تبریز. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲ آوریل ۲۰۰۸.
  23. «پس از گذشت ۱۰۰ سال زنان تاجر در اتاق بازرگانی تبریز گردهم آمدند». اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲ آوریل ۲۰۰۸.
  24. «بلدیه تبریز صدساله شد». روزنامهٔ اعتماد. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ آوریل ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲ آوریل ۲۰۰۸.
  25. «سرگذشتی از ورود صنعت برق به ایران». روزنامهٔ همشهری. ۵ اردیبهشت ۱۳۸۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۵ دسامبر ۲۰۰۸.
  26. «بلیط کارت برای اولین بار در تبریز». خبرگزاری شهریار. دریافت‌شده در ۳۱ مارس ۲۰۰۸.
  27. «۷۰هزار کارت هوشمند پایا توسط بانک سامان در شهر تبریز عرضه شد». مرکز خبری امید. دریافت‌شده در ۳۱ مارس ۲۰۰۸.
  28. «بلیط الکترونیکی اتوبوس در تبریز». IRIB News Network. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳۱ مارس ۲۰۰۸.
  29. «کاهش ۵۸ ثانیه‌ای حضور مأموران آتش‌نشانی تبریز در محل حادثه». خبرگزاری فارس. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۳۱ مارس ۲۰۰۸.
  30. مهرداد خوشکار مقدم (۲۱ فروردین ۱۳۸۴). «تبریز، شهر بنیادهای خیریه مردمی». روزنامهٔ ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۲ نوامبر ۲۰۰۸.
  31. غلامرضا درکتانیان (زمستان ۱۳۸۵)، «جمعیت خیریه محله نوبر»، فصلنامه گنجینه اسناد (۶۴)، ص. ۱۱۴
  32. «نخستین سینمای خودرویی کشور». bilgipolis. مه۲۰۱۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ مه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۱. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید=،|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  33. «سینمای خودرویی». نصر نیوز. ۲۰۱۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ مه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در مه۲۰۱۱. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
  34. . الکاپرداز. ۲۰۱۱ https://web.archive.org/web/20100620192536/http://elkapardaz.ir/Products/STS.aspx. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژوئن ۲۰۱۰. دریافت‌شده در مه۲۰۱۱. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک); پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  35. «پرواز نخستین تاکسی هوایی کشور/ نخستین تاکسی هوایی کشور مسافران خود را پیاده کرد». خبرگزاری فارس. ۶ آبان ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۸ آبان ۱۳۹۱.
  36. «بی‌توجهی مسولان به نابغه کوچک تبریزی / در خواست کانادا برای جذب اتیلای 8 ساله». خبرگزاری مهر. ۸ بهمن ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۸ بهمن ۱۳۹۲.
  37. «اولین پارک مینیاتوری کشور در تبریز». سایت خبری آناج. : 1392/12/15 - 20:0. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ مارس ۲۰۱۴. دریافت‌شده در 1392/12/16. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی=،|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  38. «اولین پارک مینیاتوری کشور در تبریز». خبرگزاری ایسنا. ۱۵ فروردین ۱۳۹۰–۱۱:۵۹. دریافت‌شده در جمعه ۱۶ اسفند ۱۳۹۲. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی=،|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  39. «موزه فوتبال آذربایجان در تبریز افتتاح شد». ایرنا. ۵ دی ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۵ دی ۱۳۹۳.
  40. «تاریخ یک قرن فوتبال آذربایجان ورق خورد/افتخارات و خاطرات فوتبال تبریز پشت ویترین موزه». وبگاه مهر نیوز. ۵ دی ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۵ دی ۱۳۹۳.
  41. آشنایی با شهر تبریز، آداب و سنن و مشاهیر آذربایجان شرقی بایگانی‌شده در ۱۳ فوریه ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine، وبگاه دانشگاه تبریز، بازدید در تاریخ ۲۰ ژانویه ۲۰۰۹
  42. فرحناز علی‌نژاد (۱۱ شهریور ۱۳۸۵). «تاریخ چاپ و چاپخانه». روزنامهٔ همشهری. دریافت‌شده در ۲۷ نوامبر ۲۰۰۸.
  43. یحیی آرین پور (۱۳۷۴)، از صبا تا نیما، تهران: انتشارات زوار
    • Albin, Michael W، «Printing of the Qurʾān»، Encyclopaedia of the Qurʾān، Brill Academic Publishers
  45. فریدون آزاده (۵ دسامبر ۲۰۰۷). «کتابخانهٔ عمومی تربیت تبریز». دائرةالمعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی. دریافت‌شده در ۲۳ نوامبر ۲۰۰۸.
  46. «تاریخچه کتابخانه مرکزی تبریز». مدیریت امور کتابخانه‌های عمومی استان آذربایجان شرقی. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ دسامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۳ نوامبر ۲۰۰۸.
  47. «وقف‌نامه «ربع رشیدی» در حافظه جهانی ثبت شد». خبرگزاری فارس. ۳۰ خرداد ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۲۳ نوامبر ۲۰۰۸.
  48. یحیی ذکاء (۱۳۷۶)، تاریخ عکاسی و عکاسان پیشگام در ایران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ص. ۱۱۱، شابک ۹۶۴-۴۴۵-۵۰۴-۵
  49. «پیشینهٔ سالن‌های سینما». موزهٔ سینمای ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۵ نوامبر ۲۰۰۸.
  50. احمد کسروی (۱۳۵۵)، تاریخ مشروطه ایران، امیرکبیر
  51. «کودک و فرهنگ کتابخوانی». Deutsche Welle. دریافت‌شده در ۲ آوریل ۲۰۰۸.
  52. صمد سرداری‌نیا. «تبریز شهر اولین‌ها». روزنامهٔ ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲ آوریل ۲۰۰۸.
  53. *Martin Banham (۱۹۹۵)، «Middle East»، The Cambridge Guide to Theatre، Cambridge University Press، ص. ۷۳۴، شابک ۹۷۸-۰-۵۲۱-۴۳۴۳۷-۹
  54. «تاریخچه اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تبریز». اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تبریز. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲ آوریل ۲۰۰۸.
  55. «پس از گذشت ۱۰۰ سال زنان تاجر در اتاق بازرگانی تبریز گردهم آمدند». اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲ آوریل ۲۰۰۸.
  56. «بلدیه تبریز صدساله شد». روزنامهٔ اعتماد. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ آوریل ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲ آوریل ۲۰۰۸.
  57. صمد سرداری‌نیا. «تبریز شهر اولین‌ها». روزنامهٔ ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲ آوریل ۲۰۰۸.
  58. «ایجاد اولین « سازمان توسعه خدمات گردشگری» توسط شهرداری تبریز». خبرگزاری افکار. ۱۱ فروردین ۱۳۹۵.
  59. «پایتخت زنگ خورد». روزنامهٔ همشهری. ۳۱ فروردین ۱۳۸۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ آوریل ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۵ دسامبر ۲۰۰۸.
  60. «اولین شهری که صاحب تلفن شد- تبریز بود». شرکت سهامی مخابرات آذربایجان شرقی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ دسامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۵ دسامبر ۲۰۰۸.
  61. «بلیط کارت برای اولین بار در تبریز». خبرگزاری شهریار. دریافت‌شده در ۳۱ مارس ۲۰۰۸.
  62. «۷۰هزار کارت هوشمند پایا توسط بانک سامان در شهر تبریز عرضه شد». مرکز خبری امید. دریافت‌شده در ۳۱ مارس ۲۰۰۸.
  63. «بلیط الکترونیکی اتوبوس در تبریز». IRIB News Network. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳۱ مارس ۲۰۰۸.
  64. «سامانه هوشمند بلیط الکترونیکی استادیوم». الکا پرداز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژوئن ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱ آوریل ۲۰۱۰.
  65. «کاهش ۵۸ ثانیه‌ای حضور مأموران آتش‌نشانی تبریز در محل حادثه». خبرگزاری فارس. دریافت‌شده در ۳۱ مارس ۲۰۰۸.
  66. مهرداد خوشکار مقدم (۲۱ فروردین ۱۳۸۴). «تبریز، شهر بنیادهای خیریه مردمی». روزنامهٔ ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۲ نوامبر ۲۰۰۸.
  67. غلامرضا درکتانیان (زمستان ۱۳۸۵)، «جمعیت خیریه محله نوبر»، فصلنامه گنجینه اسناد (۶۴)، ص. ۱۱۴

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.