باغ صخره‌ای ژاپنی

باغ صخره‌ای ژاپنی، باغ ذن یا باغ خشک (枯山水 ,karesansui) یک سبک طراحی چشم‌انداز با استفادهٔ دقیق از عناصری مانند سنگ، ماسه، عناصر آبی، خزه، درختان و بوته‌های هرس شده، و ماسه یا شن که به وسیله شن‌کش به شکل موج یا «رود شن» شانه شده‌اند. این باغ‌ها معمولاً با دیوار احاطه شده‌اند. باغ صخره‌ای ژاپنی جزو سبک باغ ژاپنی است.

ریوان-جی (انتهای سده ۱۵) در کیوتو، ژاپن، مثال معروفی از باغ ذن
یک باغ ذن، شامل کوه، آبشار، و «رود شن» در دایسن-این (۱۵۰۹–۱۵۱۳). رود شن، بازدیدکنندگان را به سفری استعاری در زندگی می‌برد.

یکی از زیباترین انواع باغ‌های فلسفی، باغ ذن است. در این نوع باغ، مکتب مینیمالیسم، (به معنی «کاهش دادن در حد امکان» و با کمترین عناصر بیشترین مفاهیم را انتقال دادن)، به اوج می‌رسد تا حدی که کوچکترین تغییر در این باغها یک اتفاق مهم تلقی می‌شود. این مینی مالیسم از ذن سرچشمه می‌گیرد و مشهورترین نمونهٔ آن باغ ریوان-جی (Ryoan-Ji) است.

باغ‌های اولیه ژاپنی متأثر از دین شین‌تو بودند و هدف از ساختن آن‌ها، ایجاد محل‌هایی زیبا بود که کامی‌ها (خدایان) به دیدن آن بیایند. در این باغ‌ها برای نشستن خدایان، تخته‌سنگ‌های بزرگ می‌گذاشتند و برای استراحت آنان، درختان زیبا می‌نشاندند. در دوران کاماکورا بود که آیین ذن، باغ‌آرایی ژاپنی را نیز تحت تسلط و تأثیر خود درآورد. ساختن باغ‌های صخره‌ای که با کنار هم قرار دادن صخره‌ها و تخته‌سنگ‌های بزرگ انجام می‌شد و به «کاره‌سان‌سویی» یا «مناظر خشک» موسوم بود، از دوران هِی‌آن، به تقلید از باغ‌های سنگی چینی در ژاپن رواج داشت. اما این باغ‌ها نیز از دوران کاماکورا و تکامل و گسترش آیین ذن و شکل‌گیری تفکر وابی‌سابی دچار تحول شد. در این دوران، راهبانی که «ایشی‌داته‌سو» به معنی «راهبان بر‌پاکننده سنگ» لقب گرفتند، با الهام از الگوی طبیعی کوه‌ها و رودخانه‌ها، به طراحی و ساختن باغ‌ برای حیاط معابد بودایی همت گماشتند. آنان می‌کوشیدند با صرف کمترین هزینه، جهانی کوچک خلق کنند که در آن، تخته‌سنگ‌های کوچک نقش کوه‌های مرتفع را داشته‌باشند. برخی افراد، سنگ‌های بزرگِ تنهایی را که سنگریزه‌های سفید احاطه‌اش کرده‌اند، استعاره‌ای از وجود انسان می‌دانند.[1]

تاریخچه

باغ ها معمولا در طول تاریخ توسط طبقه پیشرو جامعه _ اشراف، راهبان، جنگجویان، سیاستمداران و صنعتگران برای اهداف مختلفی ساخته اند، ماند تفریحات و مراسمات مذهبی. تکامل باغ های ژاپنی میتواند به شدت با دوره های تاریخی ژاپن که ویژگی ها فرهنگی و مذهبی آن در انواع باغ ها نمود کرده در ارتباط باشد. در حالی برخی از این باغ ها در طول تاریخ از بین رفتند، هنوز تعدادی باقی مانده اند.[2]

باغ های تُن در ژاپن حداقل از دوره هی‌آن (۷۹۸۵–۱۱۸۵) وجود داشته است. این باغهای اولیه در اولین کتابچه راهنمای باغهای ژاپن، Sakuteiki ("سوابق نگهداری باغ")، که در پایان قرن یازدهم توسط Tachibana no Toshitsuna (۱۰۲۸-۱۰۹۴) نوشته شده است، شرح داده شده است. آنها فلسفه باغ چینی سونگ سونگ (۹۶۰–۱۲۷۹) را اقتباس کردند، جایی که گروه هایی از صخره ها نماد کوه پنگلای، خانه افسانه ای جزیره کوهستانی هشت جاودانه در اساطیر چینی است که در ژاپنی به نام هورای شناخته می شود.[3]

اوایل تاریخ ژاپن (قبل از ۷۹۴)

یکی از نخستین اشکال باغ در ژاپن مکان های مقدس در طبیعت بود. با پیش بینی معرفی فرهنگ چینی از سرزمین اصلی، این شکل اولیه باغ را می توان در برخی از مقدسات باستانی شینتو، به عنوان مثال در عبادتگاههای ایسه، که ساختمانهای آنها با مناطق گسترده ای از سنگریزه احاطه شده است، شناخت.

پذیرش گسترده فرهنگ چینی و آیین بودایی از قرن ۶ بر طراحی باغ ژاپن تأثیر زیادی گذاشت. در این دوره زمانی، باغ ها در مکان های امپراتوری برای تفریح و سرگرمی امپراطور و اشرافیان ساخته میشدند، آنها برکه و جریان های آب را به عنوان نقاط کانونی معرفی میکردند، که شامل بسیاری از عناصر بودایی و تائویی میشد و قصد باز سازی مناظر مشهور را داشتند.[2]

متاسفانه هیچ یک از این باغ های سلطنتی باقی نماده اند. اما، براساس یافته های باستان شناسان در نارا، باغ کاخ شرقی در کاخ هیجو در سال ۱۹۹۰ با دقت بازسازی شد و برای عموم بازگشایی شد و دیدگاه خوبی برای بازدید کنندگان از این دوره به وجود آورد.

دوره هی‌آن (۷۹۴-۱۱۸۵)

در طول دوره تقریبا آرام هی‌آن، پایتخت به کیوتو انتقال یافت جایی که اشرافیان بیشتر وقتشان را صرف هنر میکردند. آنها شروع به ساخت باغ های شیندن در کاخ ها و ویلاهایشان کردند، باغ های بزرگی که برا توسعه جشن ها و فعالیت های سرگرمی نظیر، قایقرانی، ماهیگیری و تفریحات کلی استفاده میشدند.

باغ های شیندن با جزئیات در رمان کلاسیک داستان گنجی توصیف شده اند. این باغ ها تحت تاثیر مفاهیم چینی طراحی شدند، این باغ ها برکه ها بزرگ وجزیره هایی داشتند که با پل های قوسی به هم وصل میشدند، و قایق های میتوانستند از زیر این پل های قوسی عبور کنند. یک میدان پوشیده از سنگریزه در جلوی ساختمان برای سرگرمی استفاده میشد. هیچ یک از باغ های شیندن باقی نمانده اند. اما برخی از حوضچه های بزرگ آنها در باغ های بعدی گنجانده شده است، به عنوان مثال حوض اوسوا در معبد دایکاکوجی در کیوتو.

در اواخر دوره هی‌آن، زمین های بکر بودایی بسیار مشهور شدند، که به مریدان خود وعده در بهشت غربی آمیدا بودا یا سرزمین بکر را میداد. در نتیجه، باغ ها برای تصویر کردن بهشت بودایی ساخته میشدند. مانند طراحی باغ های شیندن، دریاچه های بزرگ با گل های نیلوفر و جذیره داشتند، و همچنین ساختمان های کوچک زیبا. هیچ باغ بکری از آن دوران به جای نمانده است، با این حال، معابد بایودوین یوجی و معبد موتسوجی هیرایزومی بسیاری از عناصر اصلی این نوع باغ را حفظ می کنند.[2]

دوره های کاماکورا و موروماکی (۱۱۹۲-۱۵۷۳)

در اوایل دوره کاماکورا، قدرت از اشرافیان به نخبگان ارتش رسید. قانون گذاران ارتش سبک ذن بودایی که با تازگی معرفی شده بود را پذیرفتند، که تاثیر زیادی در طراحی باغ ها گذاشت. در این دوره باغ ها بیشتر نزدیک به معابد ساخته میشدند تا به راهبه ها برای مدیتیشن و مراسمات مذهبی کمک کنند تا اینکه برای سرگرمی استفاده شوند.

همچنین این باغ ها کوچک تر، ساده تر و مینیمالیست تر شدند، اما بسیاری از عناصر قبلی را در خود داشتند، مانند، برکه ها، جزایر، پل ها و آبشار ها. بزرگترین قدم به سمت مینیمالیسم را باغ کارسانسوی درای برداشت که برای نشان دادن تمام عناصر باغ از چیزی به جز سنگ و سنگریزه استفاده نمی کرد. بسیاری از باغ های این دوره هنوز در ژاپن وجود دارند. [2]

بودیسم ذن در اواخر قرن دوازدهم به ژاپن وارد شد و به سرعت به طرفداران گسترده ای دست یافت، به ویژه در میان طبقه سامورایی و جنگ سالاران، که آموزه خود نظم و انضباط خود را تحسین می کردند. باغ های معابد ذن اولیه در ژاپن شبیه باغ های چینی آن زمان، دارای دریاچه ها و جزایر بود. اما در کیوتو در قرن ۱۴ و ۱۵، نوع جدیدی از باغ در معابد مهم ذن ظاهر شد. این باغ های ذن برای تحریک مراقبه طراحی شده اند. میشل باریدون نوشت: "طبیعت، اگر آن را بیان كنید و آن را به قالب های انتزاعی آن كاهش دهید، می تواند عمیق ترین افكار را با حضور ساده اش انتقال دهد". "ترکیبات سنگ، که قبلاً در چین رایج بود، در ژاپن به مناظر متحجر واقعی تبدیل شدند، که به نظر می رسید در زمان معلق هستند، مانند برخی از زمان های تئاتر نو، که مربوط به همان دوره است.[4]

دوره آزوچی–مومویاما (۱۵۷۳-۱۶۰۳)

باغ های چای قبلاً برای برگزاری مراسم چای در دوره های قبلی ظاهر شده بودند، اما در دوره آزوچی–مومویاما وقتی استادان معاصر چای طراحی خود را اصلاح و کامل کردند و آنها را با روح وابی یا سادگی روستایی آغشته کردند، به اوج رشد خود رسیدند.

باغ های چای ساده و سودمند اند. یک سنگ راه از ورودی تا خانه چای کشیده میشود. فانوس های سنگی عناصر نور و دکوراسیون را فراهم میکنند، در حالی که لگن شست و شو برای آیین تمیزکاری استفاده میشود. خیلی از باغ های چای میتواند در ژاپن مشاهده شود، گرچه بسیاری از آنها با طراحی باغ های بزرگتر ادغام شده اند.

باغ های سنگی

در دوره ادو، باغ بزرگ تفرجگاه به سبک غالب باغ ژاپنی تبدیل شد، اما باغ های ذن در معابد ذن به حیات خود ادامه دادند. چند باغ صخره ای کوچک ساخته شده است، معمولاً به عنوان بخشی از باغی که یک جویبار یا برکه واقعی در آن عملی نبود.[5]

در دوران ادو، طراحی باغ ها از مینیمالیسم دوره موراماکی فاصله گرفتند، از آنجایی که طبقه رهبر بیشتر به اسراف و تفریحات علاقه داشت. محصول این دوره باغ ها گردان با برکه ها، جزایر و تپه های مصنوعی بود که از دیدگاه های مختلف در امتداد یک مسیر دایره ای می توانست لذت بخش باشد. بسیاری از باغ های گردان عناصر باغ ها چای را نیز داشتند.

رهبران فئودالی منطقه ای باغ های گردان را هم در شهر مادریشان و هم در ویلا های ثانوی خود ساختند، که باید به روش ادو نگه داری میشدند. بنابراین، باغ های گردان امروزه میتوانند در شهر ها قلعه ای سابق در سراسر توکیو دیده شوند. [2]

در مقابل، تسوبونیوا ها باغ های کوچکی هستند که در میان جمعیت شهری بسیار مشهورند. این باغ های کوچک در فضای کوچک حیاط، در کنار یا میان خانه های شهری قرار میگیرند و یک فضای طبیعی علاوه بر نور سرسبزی به محل میبخشند. به خاطر اندازه اشان، معمولا عناصر تزیینی کوچکتری دارند و برای اینکه وارد آن شوید طراحی نمیشوند.

باغ های مدرن (۱۸۶۸ تا امروز)

در زمان میژی، ژاپن سریعا به دوره مدرنیزاسیون و غربی سازی وارد شد. پارک ها به سبک غربی ساخته شدند، و بسیاری از باغ های گردانی که قبلا خصوصی بودند به روی عموم گشوده شدند. سیاستمداران و صنعتگران قدرت اصلی در پشت ساختار باغ های گردان خصوصی جدید بودند که معمولا عناصر باغبانی غربی را داشتند، مثل بوته های گل و چمنزار های باز. بسیاری از این باغ های در پایتخت جدید، توکیو ساخته شدند.[6]

برخی از طراحان باغ های مدرن تلاششان را کردند که باغ های ژاپنی سنتی تری ایجاد کنند، گرچه اکثر مواقع ایده های جدیدی به آن اضافه میکردند.

  • باغ توفوکو-جی (۱۹۴۰). پنج تپه نماد پنج معبد بزرگ کیوتو است.
  • باغ ذن مدرن در توفوکو-جی (۱۹۴۰).
  • باغ ذن با طرح شطرنجی در توفوکو-جی (۱۹۴۰).
  • باغ ذن حیاط توفوکو-جی (۱۹۴۰).
  • بخشی از باغ ذن مدرن در توفوکو-جی (۱۹۴۰). «جزیره‌ها»ی نامیرا.
  • بخشی از باغ ذن مدرن در توفوکو-جی (۱۹۴۰).
  • باغ هونبو شیتنو-جی
  • باغچه کوچکی در باغ چای ژاپنی هاگیوارا، در سان فرانسیسکو
  • باغ شن و سنگ در باغ ژاپنی پورتلند.
  • باغ آن‌یو-این تایسان-جی در [[کوبه (شهر)|]]، استان هیوگو، ژاپن.
  • باغ رزان-جی
  • شیتنو-جی در اساکا
  • موزه هنر آداچی
  • تایزو-این، میوشین-جی در کیوتو
  • کومیوذن-جی
  • جیسو-این، در کیوتو
  • باغ ذن در هلند
  • یک باغ ذن مینیاتوری
  • باغ ژاپنی در همیلتون گرندز، نیوزلند

باغ ریوان-جی

باغ ۱۵ صخره دارد که در مستطیلی مملو از شن قرار دارند و چند درخت نیز در انتهای باغ وجود دارد. شن نماد آب است وصخره‌ها نماد کوه. این باغ یک منظرهٔ ذهنی است که سادگی آن انسان را به سوی تزکیه نفس می‌کشاند.

یک پیشوای ذن به نام Tesreu Soki درباره باغ می‌نویسد: «در اینجا تقلیل دادن سی هزار فرسنگ به یک پا کاملاً محسوس است.» به گفتهٔ برخی خود او طراح این باغ بوده است. تفاسیر گوناگونی از این باغ وجود دارد. به عنوان مثال این صخره‌ها را به ببر ماده و توله‌هایش در حال عبور از رود خانه تشبیه کردند، یا دیاگرام نقطه‌های مشخصی در کهکشان را با نقاط قرارگیری صخره‌ها مقایسه کردند. ولی بهترین تفسیر این است که در فضای این باغ قدرتی است که به انسان نوعی آرامش مطلق را تلقین می‌کند و در این فضا، رازی است که با هیچ واژه‌ای نمی‌توان توصیف کرد[7]

باغ‌های قدیمی‌تر
  • سایهو-جی، یا باغ خزه، یک باغ ذن ابتدایی از میانه سده ۱۴. خزه‌ها بعداً اضافه شدند.
  • باغ گینکاکو-جی، کوه فوجی را نشان می‌دهد.
  • بخشی از باغی در ریوان-جی (انتهای سده ۱۵)، انتزاعی‌ترین باغ ژاپنی
  • ترکیب‌بندی سنتی سه‌گانه سنگ‌ها در ریوان-جی.
  • در باغ دایسن-این، یک رود شن بازدیدکنندگان را به سفری استعاری در زندگی می‌برد.
  • «اقیانوس» شن سفید در باغ دایسن-جی، که رود شن به آن می‌ریزد.
  • باغ کوه سعادت در زویهو-این، یک معبد زیرمجموعهٔ دایتوکو-جی.
  • باغ زویهو-این
  • توفوکو-جی

انتخاب و آرایش سنگها

انتخاب و قرارگیری سنگها مهمترین قسمت ساخت باغ صخره ای ژاپنی است. در اولین کتابچه راهنمای شناخته شده باغبانی ژاپن، Sakuteiki ("سوابق ساخت باغ") به عنوان "سنگ تنظیم" بیان شده است، به معنای واقعی کلمه، "عمل سنگ قائم قرار دادن". قوانین بسیار مشخصی برای انتخاب و قرار دادن سنگها وضع کرده و هشدار داده است که در صورت عدم رعایت این قوانین، صاحب باغ دچار بدبختی خواهد شد.[8] در باغبانی ژاپن، سنگها به دو صورت عمودی بلند، عمودی کم، قوسی، درازکش یا صاف طبقه بندی می شوند.[9]

لیست زیارتگاه ها و معابد دارای باغ های صخره ای

منابع
  1. حسینی، سید آیت (۱۳۹۷). وابی و ‌سابی، کلیدهایی برای فهم هنر و ادبیات ژاپن. تهران: نشر پرنده. صص. صفحات ۱۲۴ تا ۱۲۶.
  2. >«باغ ژاپنی». ایران سیب. ۲۰۲۱-۰۵-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۸.
  3. Michel Baridon, Les Jardins- Paysagistes, Jardinieres, Poetes, pp. 485–87.
  4. Baridon, Les Jardins p. 472.
  5. Nitschke, Le jardin Japonais, pp. 217–18
  6. Nitschke, Le jardin Japonais, pp. 217–18
  7. جین، (کوپر (۱۳۸۰). فرهنگ مصورنمادهای سنتی. نشرفرشاد-تهران مترجم:ملیحه کرباسیان.
  8. Michel Baridon, Les Jardins, pp. 485–90.
  9. Young and Young, The Art of the Japanese Garden. p. 22.

جستارهای وابسته

پانویس

    پیوند به بیرون
    در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ باغ صخره‌ای ژاپنی موجود است.
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.