برنامه فضایی آپولو
پروژه فضایی آپولو (به انگلیسی: Apollo Program) یکی از پروژه‌های فضایی ناسا در زمان مسابقۀ فضایی میان شوروی و آمریکا بود که کوشش می‌کرد تا نخستین انسان را بر روی سطح کره ماه فرود بیاورد. پروژه در دورۀ ریاست جمهوری دوایت آیزنهاور آغاز به کار کرد؛ آپولو پس از ریاست جمهوری بعدی آمریکا جان اف. کندی با جدیت ادامه پیدا کرد. جان اف. کندی پشتیبانی خود از طرح فرود انسان بر روی کرۀ ماه را طی یک سخنرانی ویژه خطاب به کنگره در ماه مۀ ۱۹۶۱ بدین گونه اعلام کرد: ... من اعتقاد دارم کشورم می‌بایست برای دستیابی به هدف فرود انسان بر روی کره ماه و به سلامت بازگشتن به زمین پیش از خروج از این دهه متعهد شود. در این دوره هیچ برنامۀ فضایی دیگری نمی‌تواند برای بشر تأثیرگذارتر از اکتشاف مسیرهای با برد طولانی در فضا باشد؛ و انجام هیچکدام نمی‌تواند تا این حد سخت و گران باشد.
 | |
| کشور مبدأ | ایالات متحده |
|---|---|
| سازمان مسئول | ناسا |
| وضعیت | کامل‌شده |
| تاریخچهٔ برنامه | |
| مدت برنامه | ۱۹۶۱ - ۱۹۷۲ |
| نخستین پرواز | AS-201, ۲۶ فوریۀ ۱۹۶۶ |
| نخستین پرواز با سرنشین | آپولو ۷, اکتبر ۱۱-۲۲ ۱۹۶۸ |
| واپسین پرواز | آپولو ۱۷, دسامبر ۷-۱۹ ۱۹۷۲ |
| موفقیت‌ها | ۱۶ |
| شکست‌ها | 2: آپولو ۱، آپولو ۱۳ |
| شکست‌های جزئی | 1: آپولو ۶ |
| محوطه(های) پرتاب |
|
| اطلاعات حامل | |
| نوع حامل | Capsule/سطح‌نشین |
| خدمهٔ حامل | |
| ظرفیت خدمه | 3 |
| حامل(های) پرتاب |
|
هدف کندی در طی مدت مأموریت آپولو ۱۱ در تاریخ ۲ ژوئیۀ ۱۹۶۹ با فرود فضانوردانی مانند نیل آرمسترانگ، باز آلدرین بر روی کرۀ ماه در حالی که مایکل کالینز بر روی مدار ماه بود، برآورده شد. ۵ پروژۀ متعاقب آپولو همچنین برای فرود فضانوردان روی کرۀ ماه بود که آخرین آن‌ها در دسامبر سال ۱۹۷۲ انجام شد. در این ۶ پرواز فضائی آپولو ۱۲ نفر روی کره ماه قدم زدند. آن‌ها نخستین انسان‌هایی بودند که موفق به فرود بر روی یک جرم آسمانی دیگر شدند.
پروژۀ آپولو از سال ۱۹۶۱ تا ۱۹۷۵ اجرا میشد و سومین برنامۀ پرواز فضایی انسان پس از مرکوری و پروژه جمینای توسط آژانس فضایی بین‌المللی آمریکا ناسا بود. آپولو از فضاپیماهای آپولو و سکوهای پرتاب ساترن استفاده می‌کرد، که پساتر برای برنامۀ اسکای‌لب و برنامۀ آزمایشی مشترک بین آمریکا و روسیه پروژه آزمایشی آپولو-سایوز مورد استفاده قرار گرفتند؛ بنابراین پروژه‌های پسین اغلب به‌عنوان قسمتی از کل پروژۀ آپولو مدنظر قرار می‌گرفت.
پروژه با تنها ۲ مانع عمده پایان یافت، نخستین آن‌ها آتش‌سوزی در سکوی پرتاب آپولو ۱ بود که منجر به مرگ هر سه فضانورد گاس کریسون، اد وایت، راجر چافی شد، دومین آن‌ها مربوط به انفجار در آپولو ۱۳ به هنگام رسیدن به کره ماه بود که فضاپیما به صورت جدی مورد آسیب قرار داد. که به لطف تلاش‌های کنترل‌کننده‌های پرواز، مهندسان پروژه، اکیپ پشتیبان و مهارت خودشان، ۳ فضانورد توانستند جان خودشان را نجات دهند.
آپولو نقطۀ عطفی در پرواز فضائی انسان ایجاد کرد و تنها پروژه‌های فرستادن انسان به فراتر از مدار زمین تا آن زمان باقی‌ماند؛ آپولو ۸ نخستین فضاپیمای دارای سرنشین بود که در مدار اجرام آسمانی دیگر قرار گرفت، در حالی که آپولو ۱۷ به عنوان آخرین ماهنوردی و آخرین مأموریت با سرنشین در خارج از مدار زمین شناخته شده‌است. پروژه فوق باعث حاصل شدن پیشرفت‌های فراوانی در زمینه‌های فناوری‌های محیطی گرفته تا فن پرتاب موشک و پرواز انسان در فضا که شامل دستگاه‌های خودکار هواپیما، مخابرات و کامپیوتر‌ها است، شد. آپولو همچنین باعث برانگیخته شدن علاقۀ بسیاری در زمینه‌های فراوان مهندسی شد و پیشرفت فراوانی به عنوان نشانه‌های برنامه برجای گذارد. بسیاری از اشیاء و آثار مکشوفه پروژه در حال نمایش در مکان‌های مختلف در سرتاسر جهان می‌باشند که قابل ذکرترین آن‌ها موزۀ هوا و فضای اسمیتسونین می‌باشد.
تاریخچه
برنامه فضایی آپولو در اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی آغاز به کار کرد و جایگزین برنامه فضایی مرکوری شد. در حالیکه کپسول مرکوری می‌توانست تنها یکنفر را درخود جای داده و در مدار محدودی از زمین قرار دهد، کپسول آپولو قادر بود سه نفر را در خود جای داده و به مسافت بیشتری تا فرود روی سطح ماه ببرد. نام آپولو الهام گرفته از خدای روشنایی (خورشید) و موسیقی در اسطوره‌های یونان و رومی است. یکی از مدیران ناسا که این نام را برگزیده بود، بعدها گفت که من سفینه آپولو را طوری نامگذاری کردم گویی که میخواهم برای فرزند خودم نام انتخاب کنم. در نوامبر سال ۱۹۶۰ جان اف کندی به ریاست جمهوری ایالات متحده برگزیده شد. او در کمپین انتخاباتی خود وعده داد که آمریکاییها در برنامه فضایی و دفاع موشکی بر شوروی برتری پیدا خواهند کرد. او از برنامه فضایی به عنوان سمبلی برای غرور ملی یاد کرد و گفت که آمریکا در این راه اول خواهد شد. هیچ اما و اگری هم در کار نخواهد بود. اول. برخلاف شعارهای تبلیغاتی که کندی داده بود، پس از انتخاب به سمت ریاست جمهوری مدتی طول کشید تا در مورد برنامه فضایی آپولو تصمیم‌گیری کند. او در مورد جزئیات فنی برنامه آپولو اطلاعات محدودی داشت. تعهد مالی بسیار سنگینی که برای پروژه فرود انسان بر روی ماه بهمراه داشت تا حد زیادی او را دلسرد کرد. وقتی که مدیر جدید ناسا ۳۰٪ افزایش بودجه درخواست کرد، کندی از ایده استقبال کرد ولی در عمل آن را به تعویق انداخت. در جلسه‌ای که با حضور نمایندگان کنگره برگزار شد بسیاری از آن‌ها پشیبانی خود را از برنامه فضایی آمریکا اعلام کردند. برنامه فضایی که برتری آمریکا را بهمراه داشته باشد.
در روز ۱۲ آوریل سال ۱۹۶۱ فضانورد روسی بنام یوری گاگارین، به عنوان اولین انسان در مدرا زمین قرار گرفت. این موضوع ترسی زیادی در آمریکاییها ایجاد کرد. آن‌ها احساس کردند که از رقیب عقب افتاده‌اند.
در ۲۰ آوریل همان سال، کندی معاون اول خود (جانسون) را مأمور کرد که برنامه فضایی آمریکا را مورد بررسی قرار دهد و اطمینان حاصل کند که آن‌ها از شوروی عقب نمانده‌اند. یک هفته بعد جانسون پاسخ داد که : "ما در حال حاضر با حداکثر توان تلاش نمی‌کنیم و نتایجی هم که باعث برتری ما شود را بدست نمی‌آوریم." در عین حال پاسخ او حاوی این مطلب نیز بود که فرود انسان بر روی ماه آنقدر دور از دسترس هست که اگر ایالات متحده برای آن برنامه‌ریزی کند می‌تواند اول شود. ( به این مفهوم که هنوز وقت کافی داریم به روسها برسیم و از آن‌ها جلو بزنیم)
در ۲۵ مه سال ۱۹۶۱ یعنی بیست روز پس از آنکه اولین سفینه آمریکایی حاوی سرنشین به فضا پرتاب شد (عطارد-ریدستون ۳) ، کندی برنامه فضایی آپولو را به کنگره آمریکا اعلام کرد:
"من باور دارم که ملت آمریکا تا قبل از پایان دهه ۶۰ میلادی می‌تواند به هدف خود در زمینه برنامه فضایی یعنی فرود انسان بر روی ماه و بازگشت سالم او به زمین دست یابد. هیچ پروژه فضایی دیگری در این مدت به این اندازه برای بشر اهمیت نخواهد داشت و هیچکدام نیز به لحاظ پیچیدگی و هزینه به پای این پروژه نمی‌رسند."
توسعه ناسا
زمانی که کندی برنامه خود را اعلام کرد، فقط بیست روز قبل از آن یک فضانورد آمریکایی توانسته بود به فضا سفر کند و هنوز هیچ فضانورد آمریکایی حتی در مدار زمین قرار نگرفته بود. حتی برخی از کارمندان ناسا نیز شک داشتند که کندی بتواند آرزوی خود را عملی کند. کندی حتی به منظور اینکه تلاشها همسو شوند، نزدیک بود که با روسها در یک برنامه مشترک سفر به ماه به توافق برسد.
فرود بشر بر روی ماه تا پایان دهه ۶۰ میلادی نیازمند انفجاری ناگهانی از خلاقیت در تکنولوژی و بزرگترین تعهد مالی (حدود ۲۴ بیلیون دلار) بود. در نقطه اوج این برنامه فضایی، چیزی بیش از ۴۰۰ هزار نفر برای ناسا کار به خدمت گرفته شدند و ۲۰ هزار دانشگاه و گروه صنعتی نیز از برنامه پشتیبانی کردند.
مرکز عملیات پرتاب
خیلی زود مشخص شد که تجهیزات مرکز فلوریدا برای برنامه آپولو کافی نخواهد بود. ناسا شروع به ساخت دو مرکز عملیات پرتاب دیگر کرده بود. و یک مرکز بزرگتر نیز برای موشک مأموریت ماه نیاز بود. طراحی، توسعه و ساخت مرکز توسط شخصی بنام کرت دبوس از اعضای تیم مهندسین راکت وی-۲ نظارت میشد.
فضانوردان
در ابتدا تعداد ۳۲ نفر فضانورد به برنامه فضایی آپولو اختصاص داده شدند. تعداد ۲۴ نفر از این افراد زمین را ترک کرده و بین دسامبر ۱۹۶۸ تا دسامبر ۱۹۷۲ به دور ماه پرواز کردند. نیمی از این ۲۴ نفر به روی سطح ماه قدم گذاشتند ولی هیچکدام از آن‌ها برای بار دوم به ماه بازنگشت. فضانوردان برنامه آپولو از پروژه مرکوری انتخاب شده بودند.
نمونه‌های آورده شده از ماه
برنامه فضایی آپولو ۳۸۱.۷ کیلوگرم سنگ و خاک به لابراتوار هیوستون آورد. عمر سنگ‌های یافت شده در ماه در مقایسه با تکنیک رادیومتری اندازه‌گیری شده‌اند. عمر آن‌ها بسیار بیشتر از عمر سنگ‌های روی زمین است. عمر آن‌ها بین ۳.۲ بیلیون تا ۴.۶ بیلیون سال تخمین زده می‌شود. در نتیجه این سنگ‌ها نمونه‌های خوبی از اولین روزهای تشکیل منظومه شمسی هستند.
هزینه برنامه فضایی آپولو
هنگامیکه پرزیدنت کندی برنامه را اعلام کرد، بودجه‌ای بالغ بر ۷ بیلیون دلار برای آن پیش‌بینی و اختصاص داده شد، ولی خیلی زود مشخص شد که این مقدار بودجه چقدر غیر واقع بینانه بوده. جیمز وبر هزینه پروژه را قبل از اینکه به معاون اول کندی اعلام کند، چیزی حدود ۲۰ بیلیون دلار تخمین زد. این مبلغ خیلی‌ها از جمله پرزیدنت را شگفت زده کرد ولی در نهایت معلوم شد که چقدر به واقعیت نزدیک و دقیق بوده.
در نهایت و در سال ۱۹۷۳ هزینه برنامه فضایی آپولو حدود ۲۵.۴ بیلیون دلار به کنگره اعلام شد. در واقع بیشتر بودجه ناسا در طول مدت به پروژه آپولو اختصاص داده شده بود. به‌طور مثال در سال ۱۹۶۶ حدود ۶۰٪ از بودجه ۵.۲ بیلیون دلاری ناسا صرف پروژه آپولو شد.
مشاهدات اخیر
در سال ۲۰۰۸ میلادی کاوشگر آژانس کاوش‌های هوافضای ژاپن در حالیکه در مدار ماه مه چرخید، هاله اطراف محل فرود آپولو ۱۵ را تصویربرداری کرد. در سال ۲۰۰۹ نیز کاوشگر ناسا در حالیکه در فاصله پنجاه کیلومتری سطح ماه در حال گردش بود از بقایای آپولو در سطح ماه و همچنین تمام محل‌های فرود انسان بر روی سطح ماه عکسبرداری کرد. این تصاویر همچنان نشان داد که همه پرچم‌های آمریکا که در فرودهای مختلف برنامه آپولو روی سطح ماه برافراشته شده بودند (بجز پرچم عملیات آپولو ۱۱) همچنان در محل خود باقی هستند. البته هنوز معلوم نیست تا چه اندازه کیفیت رنگ خود را حفظ کرده‌اند.
نگارخانه
جستارهای وابسته
منابع
Wikipedia contributors, «Apollo Program,» Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Project_Apollo (accessed February 4, 2008).
| |||||||||
| موشک های پرتاب |
| | |||||||
| فضاپیماها | |||||||||
| پیماینده فضایی | |||||||||
| پروازهای آپولو |
| ||||||||
| |||||||||
| عوارض طبیعی |  | |
|---|---|---|
| مدار | ||
| سطح ماه | ماه‌نگاری • سمت پیدا • سمت پنهان • آبگیروارها • دهانه‌های ماه • دهانه برخوردی • حوضه قطب جنوب – آیتکن • دهانه شَکِلتون • آب‌ماه • قله همیشه‌روشن • فرسایش فضایی • پدیده‌های موقت قمری • چهارگوش‌نگاری | |
| ماه‌شناسی | زمین‌شناسی ماه (زمان‌بندی) • فرضیه برخورد بزرگ • سنگ‌های ماه • شهاب‌سنگ‌های ماه • کریپ • اَلسِپ • فاصله‌سنجی لیزری ماه • آخرین بمباران سنگین | |
| اکتشاف | ||
| جستارهای وابسته | گاه‌شماری قمری • ماه‌های سال • گاه‌شماری هـ ق • (ماه‌ها و روزهای هـ ق) در هنر و ادبیات • ماه در اساطیر • بزرگ دیدن ماه • ماه‌زدگی • ماه آبی • بدر پاییزی | |
برنامه‌های فضایی سرنشین‌دار ایالات متحده آمریکا | ||
|---|---|---|
| فعال |
|  |
| پیشین | ||
| منتفی شده |
| |
| سیاستها و پیشینه |
|  | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| برنامه‌های فضاپیمای رباتیک |
| ||||||
| برنامه‌های پرواز فضایی سرنشین‌دار |
| ||||||
| ماموریتهای مستقل برجسته (انسانی و رباتیک) |
| ||||||
| ارتباطات و ناوبری |
| ||||||
| فهرستهای ناسا |
| ||||||
| |||||||
| کلیات |
|  | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| کاربردها |
| ||||||
| پروازهای فضایی انسان |
| ||||||
| فضاپیما |
| ||||||
| مقصدها | |||||||
| پرتاب فضایی |
| ||||||
| سازمانهای فضایی | |||||||
 رده ·  درگاه ·  ویکیپروژه | |||||||