سازمان پیمان امنیت جمعی

پیمان امنیت دسته‌جمعی (به انگلیسی: Collective Security Treaty Organization) (به روسی: Организация Договора о Коллективной Безопасности) که به نام مخفف (CSTO) شناخته می‌شود.

سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی Collective Security Treaty Organization
Организация Договора о Коллективной Безопасности
بنیان‌گذاری۱۵ مه۱۹۹۲
(۲۵ اردیبهشت ۱۳۷۱)
ستادمسکو
منطقه
اورآسیا
از اعضای
 و ۶ متحد عمده
دبیرکل
یوری خاچاتوروف
وبگاه

سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی: یکی از سازمان‌های فعال نظامی و چندمنظوره در حوزهٔ آسیای میانه و قفقاز است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی توان سیاسی، اقتصادی و نظامی فدراسیون روسیه کاهش یافت. روسیه به منظور بالابردن ظرفیت‌ها و متحد نگه داشتنِ کشورهای عضو پیشین، چنین سازمانی را پایه‌گذاشت.

یکی از دیگر اهداف عمدهٔ سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی، محدود کردن زمینهٔ گسترش سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و نفوذ ایالات متحده آمریکا در حوزهٔ کشورهای همسایه و متحدان پیشینِ آن است. دولت روسیه می‌خواست با ایجاد ساختارهای جدید سیاسی، اقتصادی و نظامی بازیگرِ اصلی در منطقهٔ آسیای میانه و قفقاز باشد.

اعضا

اعضای کنونی
نام کشور نشان پرچم عضویت سال ورود
ارمنستان عضویت کامل ۱۹۹۴
بلاروس عضویت کامل ۱۹۹۴
قزاقستان عضویت کامل ۱۹۹۴
قرقیزستان عضویت کامل ۱۹۹۴
روسیه عضویت کامل ۱۹۹۴
تاجیکستان عضویت کامل ۱۹۹۴
افغانستان عضو ناظر ۲۰۱۳
صربستان عضو ناظر ۲۰۱۳

اعضای پیشین
نام کشور نشان پرچم عضویت سال ورود سال خروج
جمهوری آذربایجان عضویت پیشین ۱۹۹۴ ۱۹۹۹
گرجستان عضویت پیشین ۱۹۹۴ ۱۹۹۹
ازبکستان عضویت پیشین ۱۹۹۴ (بار نخست)

۲۰۰۶ (بار دوم)

 ۱۹۹۹ (بار نخست)

۲۰۱۲ (بار دوم)

این پیمان در ۱۵ مه ۱۹۹۲ در شهر تاشکند ازبکستان امضا شد. امضاکنندگان این پیمان کشورهای ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان روسیه بودند. جمهوری آذربایجان در ۲۴ سپتامبر ۱۹۹۳، گرجستان در ۹ دسامبر ۱۹۹۳ و بلاروس در ۳۱ دسامبر ۱۹۹۳ این پیمان را امضا نمودند و پیمان مذکور از ۲۰ آوریل ۱۹۹۴ رسماً فعالیتش را آغاز کرد. مدت فعالیت سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی در آغاز، در صورت عدم تمدید، پنج سال تعیین شده بود. در ۲ آوریل ۱۹۹۹ تنها شش کشور عضو، پروتکلی را مبنی بر تجدید پیمان برای پنج سال دیگر امضا نمودند. اما سه عضو دیگر (جمهوری آذربایجان، گرجستان و ازبکستان) از امضای این پروتکل خودداری نموده و از آن خارج شدند. ازبکستان پس از خروج از سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی عضویت سازمان توسعه اقتصادی و دموکراسی گوآم پیوست که در سال ۱۹۹۷ توسط گرجستان، اوکراین، جمهوری آذربایجان و مولداوی برای مقابله با تأثیر روسیه در منطقه تأسیس شده بود. این گروه در بسیاری از موارد نظر مخالف با روسیه داشت. یعنی هنوز ازبکستان مزهٔ جنگ داخلی و پیشروی طالبان را ندیده بود. پس از ۱۹۹۲ و پیشروی فعالیت تندروها در آسیای میانه، تشکیل چنین پیمانی خیلی ضروری پنداشته می‌شد. تاجکستان که پس از ۱۹۹۲ جنگ‌های خونین داخلی را پشت سرهم می‌گذاشت. بودنِ چنین پیمان نظامی‌ای برایش ارزش طلا داشت؛ بنابراین، جنگ کشوری بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان باعث ادامه درگیری‌ها در منطقه بود. زیرا حکومت جمهوری آذربایجان از گلبدین حکمتیار تقاضای همکاری نموده بود و عملاً افراد گلبدین حکمتیار در جمهوری آذربایجان با روسیه می‌جنگیدند. از مفاد عمدهٔ این پیمان این بود که تمامی دولت‌های شرکت‌کننده از تهدید و زور خودداری نمایند. امضاکنندگان این پیمان حق پیوستن به پیمان نظامی دیگری را ندارند و حمله نظامی به یکی از امضاکنندگان پیمان به منزلهٔ تعرّض به تمامی امضاکنندگان تلقی می‌شد و همه یکجا به دفاع برخیزند.

در هفتم اکتبر ۲۰۰۲ شش عضو، منشوری را امضا نموده و نام پیمان را به سازمان پیمان امنیت دسته جمعی سی.آی. اس تغییر دادند. در سال ۲۰۰۵ چندین رزمایش نظامی با شرکت کشورهای عضو انجام شد. در این سال ازبکستان از سازمان توسعه اقتصادی و دموکراسی گوآم خارج شده و روابط نزدیکتری با روسیه برقرار ساخت. در ۲۳ ژانویه ۲۰۰۶ ولادیمیر پوتین اعلام کرد که ازبکستان عضو دائم این پیمان شده‌است. این پیمان در مجمع عمومی سازمان ملل متحد نقش ناظر را بر عهده دارد. سازمان پیمان امنیت دسته جمعی در ابتدا با اهداف کاملانظامی تأسیس شد؛ ولی پس از مدتی برای تعقیب اهداف متعددی شکل گرفت. اما توانست در چوکات سازمان ملل متحد رسمیت بین‌المللی را بخویش دهد. دفتر مرکزی سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی در شهر مسکو موقعیت داشته و زبان رسمی آن روسی است. در سال ۲۰۰۷ قرقیزستان و در سال ۲۰۰۸ ارمنستان ریاست دوره‌ای را برای سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی پیشنهاد نمودند.

موجودیت افغانستان در سازمان

در ماه اکتبر ۲۰۰۷، سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی موافقتنامه‌ای را با سازمان همکاری‌های شانگهای در مورد وسعت بخشیدن همکاری‌ها میان دو سازمان در حوزه مسائلی چون؛ تأمین امینت، مبارزه با جرائم و قاچاق مواد مخدر در شهر دوشنبه به امضا رسانیدن. در ۶ اکتبر ۲۰۰۷ اعضای سازمان مذکور، به توسعه بیشتر سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی موافقت کردند که زمینه شکل‌گیری یک نیروی حافظ صلح، تحت نظر سازمان ملل متحد یا در یکی از کشورهای عضو بدون نظارت سازمان ملل متحد مستقر شود. این موافقتنامه همچنین به همه کشورهای عضو فرصت می‌دهد تا جنگ‌افزارهای روسی را به قیمت برابر بازارهای داخلی روسیه خریداری نمایند. سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی تلاش دارد تا ایران را جذب نماید. درصورت موجودیت قوای خارجی درافغانستان و موجودیت ایران در سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی، توازن منطقه از بین می‌رود و سازمان به یک سازمان ضد آمریکائی تبدیل خواهدشد و جنگ در منطقه بوقوع خواهد پیوست. اما امریکایی‌ها در تقویت سازمان توسعه اقتصادی و دموکراسی گوآم که ضدیت با روسیه دارد همکاری دارد. در نا موجودیت قوای خارجی در افغانستان موجودیت ایران در سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی احتمالاً در مبارزه با تروریسم و قاچاق مواد مخدر کمکی به افغانستان نماید.

اهداف سازمان

با توجه به این که روسیه، یکی از مؤسسین و طراحان تأسیس سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی است و این کشور ا هداف مشخصی در بدو تأسیس سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی دارد. این اهداف درجنب سائر اهداف قبلاً به اعضا پیشنهاد و مورد تأیید قرار گرفته‌است.

خلاصه اهداف سازمان امنیت دسته جمعی
  1. حفظ و تأمین امنیت کشورهای عضو
  2. مبارزه با تروریسم و جنایات سازمان یافته
  3. مبارزه با قاچاق مواد مخدر و جنگ‌افزار و جابجایی آن در منطقه
  4. مبارزه با افراط گرایی و تجزیه‌طلبی
  5. ایجاد پایگاه نظامی در برخی کشورهای عضو به منظور افزایش امنیت اعضا
  6. پیگیری تحولات افغانستان و توصیه راهکارهای مناسب برای حل بحران‌های این کشور مثل جنگ و مواد مخدر.

چالش‌ها

سازمان پیمان امنیت دسته جمعی در مسیرتطبیق اهداف اش با یک سلسله چالش‌ها و مشکلاتی مواجه‌است. این چالش هاناشی از اختلافات، نا هماهنگی‌ها، جهت‌گیری‌های متفاوت و مسائل دیگری را در بر می‌گیرد، که سازمان را در رسیدن به اهداف اش با کندی مواجه می‌کند. عمده‌ترین چالش‌های موجود در این زمینه را می‌توان چنین برشمرد.

اختلافات و منازعات میان کشورهای عضو روی مسائل مختلفی از قبیل تعیین حدود مرزی، استفاده از منابع آب، چگونگی روابط و همکاری‌های تجارتی با هم دیگر اختلافات عمیقی دارند. این مسئله نه تنها مشکل بزرگی فرا راه سازمان برای رسیدن به اهداف اش پنداشته می‌شود، بلکه باعث تزلزل سازمان و بی‌ثباتی آن نیز می‌شود. این مسئله یک جا با سیاستهای بی‌ثبات روسیه، حتی می‌تواند سبب فروپاشی سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی شود. رویکردهای متفاوت برخی از کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی در حوزه روابط خارجی شان

گرایش‌های جمهوری آذربایجان و گرجستان برای پیوستن به ناتو، نمونه‌های برجسته رویکردهای متفاوت کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی در سیاست خارجی شان است، این درخواست سرانجام موجب خروج دو کشور مزبور از سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی شد. جهت‌گیری ازبکستان نسبت به آمریکا و روسیه نیز از این دست رویکردها است. این کشور در تلاش است، سیاستی را در پیش گیرد تا از وابستگی بیش از حد به هر دو قدرت بزرگ جهان (آمریکا و روسیه) خود را دور نگه دارد.

تأسیس پایگاه‌های نظامی در خاک کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی، که با اجازه برخی کشورهای عضو پیمان و در راستای اهداف آمریکا صورت گرفته‌است، نیز موجب فاصله گرفتن پیمان از اهداف اولیه خود شده‌است.

عدم ثبات بعضی اعضای سازمان در زمینه همکاری و عضویت شان در سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی.

گرجستان و جمهوری آذربایجان از جمله کشورهای است که علی‌رغم امضای موافقتنامه اولی در مورد تأسیس سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی، بعداً از عضویت سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی خارج شدند. ازبکستان نیز در سال ۱۹۹۹ از عضویت سازمان مذکور خارج شد، اما بخاطر تحولات درمسائل سیاسی منطقه و بخصوص پس از وقوع حوادث اندیجان، دوباره عضویت سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی را حاصل کرد؛ ولی درین اواخر دوباره از سازمان دور رفته‌است این مسائل نشاندهنده این واقعیت است که اعضای سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی به صورت جدی روی سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی حساب ننموده و در صورت که فرصت بهتری برای پیوستن به سازمان دیگری مساعد شود، از سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی خارج می‌شوند. رفتار این چنین کشورهای عضو نسبت به سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی، زمینه رشد و توسعه سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی را در سطح یک سازمان مؤثر منطقه‌ای از بین می‌برد.

نتیجه‌گیری

سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی هرچند با عضویت کشورهای متعددی شکل گرفته‌است، اما نقش روسیه در تأسیس و مدیریت پس از تأسیس آن برجسته تر از سایر کشورهای عضو است. روسیه نمی‌تواند اهداف سایر کشورهای عضو را نادیده گیرد. موجودیت سازمان بدون شرکت سایر کشورها مفهوم ندارد و سازمان باید توسعه یابد؛ ولی سازمان در طول چندین سال در محور چند کشور می‌چرخد قبلاً ۹ کشور بود فعلاً ۶ کشور عضو دارد. تغییر زمامدار کشورها نیز نقش عمده را بازی می‌کند. رهبر سابق اوکراین طرف دار روسیه بود ولی رهبر فعلی آن با آمریکا روابط دارد. گسترش ناتو درکشورهای همجوار روسیه می‌تواند تأثیرات منفی به سازمان وارد کند. یکی از اهداف آمریکا رسیدن به منابع طبیعی حوزه قفقاز و آسیای میانه است. یعنی در هم‌پاشی چنین سازمان دشمن خطرناک با قوی‌ترین اقتصاد را در انتظار دارد. سازمان درتامین امنیت کشوری نقش خوبی را بازی نموده‌است. با موجودیت چنین سازمان کشورها نمی‌تواند بالای سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی حمله کند. سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی توانست تاجکستان و چیچین را امن سازد. کشورهای آسیای میانه را از شر تروریسم و افراط‌گری نجات دهد. یکی از اهداف سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی جلوگیری از قاچاق مواد مخدر است. سازمان تا حدودی توانسته‌است سد شود.

جستارهای وابسته

پانویس

    منابع

    پیوند به بیرون

    الگو:قدرت بین‌المللی

    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.