سمفونی شماره ۹ (بتهوون)

سمفونی شماره ۹ در رِ مینور، اپوس ۱۲۵ آخرین سمفونی تکمیل‌شدهٔ لودویگ فان بتهوون است، اما تِم‌ها و نغمه‌های موسیقایی آن سال‌ها قبل از تصنیفِ این اثر در ذهن آهنگساز شکل گرفته بود. این اثر نخستین بار در ۷ مه ۱۸۲۴ در وین اجرا شد. از این سمفونی گاهی به‌عنوان بهترین اثر بتهوون و یکی از بهترین‌های دوران قواعد مشترک یاد می‌کنند.[1] حتی برخی، به‌طور مطلق، این سمفونی را عظیم‌ترین و بهترین قطعهٔ موسیقی در دنیای غرب می‌دانند.[1][2] در دههٔ ۲۰۱۰، یکی از بیشترین سمفونی‌های اجرا شده در جهان بود.[3][4] این سمفونی از اولین سمفونی‌هایی است که در آن از صدای انسان استفاده شده‌است.[5] اشعار استفاده‌شده در موومان آخرِ این سمفونی (به نام «کورال» یا «کُرال»)، توسط چهار تک‌خوان (سولیست) و گروه کر خوانده می‌شود. اشعار این سمفونی از شعر سرود شادی (چکامهٔ شادی) سرودهٔ فریدریش شیلر (۱۷۵۹–۱۸۰۵)، شاعر، نمایش‌نامه‌نویس، و فیلسوف بزرگ آلمانی، اقتباس شده‌است. نسخهٔ دست‌نویس اصلیِ سمفونی ۹ بتهوون، که در کتابخانهٔ دولتیِ برلین نگهداری می‌شود، در سال ۲۰۰۱، در حافظهٔ جهانی یونسکو ثبت شد.

سمفونی شماره ۹
کورال
لودویگ فان بتهوون
برگه‌ای از سمفونی شماره ۹ به خط بتهوون
مایه‌نما	رِ مینور
شمارهٔ اثر	اُپوس ۱۲۵
ژانر	سمفونی کُرال
سبک	کلاسیک متأخر
سراینده شعر	فردریش شیلر «سرود شادی»
زبان	آلمانی
آفرینش	۱۸۲۲–۱۸۲۴: وین
اجرا	۷ مه ۱۸۲۴: وین
مدت زمان	حدود ۷۰ دقیقه
موومان‌ها	چهار
سازبندی	ارکسترال، گروه کر (سوپرانو، آلتو، تنور، باس) و سولیست‌ها
نخستین اجرا
مکان	سالن تئاترِ کِرْنْتْنِرتور، وین
رهبر ارکستر	مایکل اوملاوف[persian-alpha 1] و لودویک فان بتهوون

تاریخچه

پرترۀ لودویگ فان بتهوون در سال ۱۸۲۰. بتهوون وقتی نهمین سمفونی خود را ساخت، کاملاً ناشنوا بود.

آهنگسازی

سفارش ساخت این سمفونی از سوی «انجمن فیلارمونیک لندن» در سال ۱۸۱۷ صورت گرفت.[6] تصنیف این اثر بین سال‌های ۱۸۲۲ و ۱۸۲۴ پایان یافت.[7]

هر قسمت از تاریخچهٔ سمفونی نهم، بیانگر بخشی از زندگی بتهوون است. سرود شادی قبل از سمفونی شماره ۱ مورد نظر وی بود و از سال ۱۷۹۳ طرح‌هایی برای یک منظومهٔ کُرال تهیه کرده بود. موومان اول در سال ۱۸۱۲ ساخته شد. تم اسکرتسو در سال ۱۸۱۵ تصنیف شد و به همین خاطر بتهوون سالها در فکر ساخت سمفونی نهم بدون بخش آوازی بود. بتهوون تا یک سال قبل از اتمام این اثر، قصد داشت آن را با موسیقی سازی به پایان برساند، اما در سال ۱۸۲۳ هنگامی که طرحِ قطعهٔ میسا سولمنیس را آماده می‌کرد، تصمیم گرفت فینال سمفونی را با آواز به پایان برساند و بار دیگر سرود شادی مورد توجه وی قرار گرفت.[8] بتهوون پس از اولین اجرا نیز قصد داشت فینال سمفونی را تغییر دهد و با موسیقی سازی به پایان برساند. یادداشت‌هایی که از بتهوون به جای مانده نشان می‌دهد که وی به طرح‌های مختلفی برای ورود آواز در موومان‌های دیگر پرداخته‌است و نمی‌توانست تصمیم بگیرد که کجا نوازندگان ارکستر را رها کند و به آواز بپردازد. وی در این مورد می‌گوید:[9]

وقتی اندیشه‌ای در خاطرم می‌گذرد آن را به‌صورت صدای ساز می‌شنوم و نه به‌صورت صدای انسانها

افکار بتهوون با صدای ساز سازگارتر بود و ورود آواز را با تأخیر شروع می‌کرد. در فینال سمفونی نیز تم اصلی سرود شادی به ارکستر واگذار شده‌است و قبل از اینکه گروه کر سرود شادی را بخواند، این وظیفه را ابتدا به ارکستر داده‌است.[10]

بتهوون تلاش و زحمت بسیاری برای ساخت تِمِ «سرود شادی» کشید و در نهایت سمفونی نهم آماده شد، اما وقتی که قصد داشت آن را به اجرا بگذارد، دو سال از سفارش کار توسط «انجمن فیلارمونیک لندن» و پرداخت مبلغ ۵۰ لیره بابت نسخهٔ دست‌نویس گذشته بود. بتهوون به علت فقر شدید و جبران خسارت‌های مالی، تصمیم گرفت سمفونی نهم را نزد خود حفظ کند و به جای آن سمفونی دیگری برای انجمن بسازد. وی مصمم بود تا آخرین لحظهٔ عمرش تعهد خود را به انجمن به سرانجام برساند و طی نامه‌ای تصمیم خود را به اطلاع انجمن رساند که در حال ساخت سمفونی دهم است و به جای سمفونی نهم به لندن خواهد فرستاد. اما طرح‌هایی که بتهوون برای سمفونی دهم تهیه کرده بود، به سرانجام نرسید و در نهایتِ فقر و تنگدستی درگذشت. سمفونی نهم در سخت‌ترین روزهای زندگی بتهوون ساخته شد و هنگام تصنیف این اثر، قادر به شنیدن نبود و در ناشنوایی کامل به‌سر می‌برد.[11]

اولین اجرا

تئاترِ کِرْنْتْنِرتور (۱۸۳۰)

با آنکه بتهوون اغلب کارهای بزرگ خود را در وین اجرا می‌کرد، اما بلافاصله بعد از اتمام این سمفونی، تصمیم به اجرای آن در برلین گرفت، زیرا فکر می‌کرد که سلیقهٔ موسیقی در وین تحت تسلط آهنگسازان ایتالیایی مانند جواکینو روسینی است. دوستان و اطرافیان بتهوون که از اشراف وین بودند، با این امر مخالفت کردند و طی نامه‌ای از وی خواستند در وین بماند. محتوای ستایش‌برانگیز و محترمانهٔ نامه نشان از جایگاه والای هنری، روحی و اخلاقی بتهوون نزد طبقه اشراف آلمان داشت. متن این نامه، بتهوون را به شدت تحت تأثیر قرار دارد و تصمیم گرفت از مسافرت چشم‌پوشی کند و برخلاف میل باطنی‌اش، این سمفونی را در ۷ مهٔ ۱۸۲۴ در سالن «تئاترِ کِرْنْتْنِرتور»[persian-alpha 2] وین برای اولین بار به اجرا درآورد.[12][13]

این اولین حضور بتهوون در سالن اجرای موسیقی خود او از ۱۲ سال پیش تا آن زمان بود، که در آن، شخصیت‌ها و موسیقی‌دانان برجستهٔ وین نیز گرد هم آمده بودند.[14] از لحاظ بزرگی ارکستر، این سمفونی در میان آثار بتهوون به بیشترین تعداد نوازندگان نیاز داشت.[15] با آنکه فهرست جامعی از تعداد نوازندگان این سمفونی در دست نیست، اما اکثر نوازندگان آماتور ولی توانمندِ وین، در اجرای این سمفونی مشارکت کردند.[16] گرچه این اجرا به‌طور رسمی توسط «مایکل اوملاوف»[persian-alpha 3]، کاپل‌مایستر تئاتر انجام شد، ولی بتهوون رهبری را با وی سهیم شد. به همین دلیل اوملاوف، به خوانندگان و نوازندگان دستور داد که به‌طور کامل شنوایی بتهوون را نادیده بگیرند.

این اجرا با موفقیت و پیروزی، همراه با آشوب بود، زیرا با آمدن بتهوون بر روی صحنه، تماشاگران با تشویق ایستاده پنج بار برای او کف زدند و این در حالی بود که طبق تشریفات رسمی در اتریش، برای ورود خاندان سلطنتی، سه بار کف می‌زدند. این امر موجب دخالت پلیس شد و جمعیت را کنترل کردند. سمفونی با ذوق و شوق عظیمی روبرو شد. بسیاری از شنوندگان اشک می‌ریختند، خود بتهوون در پایان کنسرت، از شدت هیجان بیهوش شد و او را به منزل دوستش آنتون شیندلر منتقل کردند.[17]

کارولینه اونگر که در اولین اجرای سمفونی آواز خواند و مورد تحسین و استقبال مخاطبان قرار گرفت.

قسمت سوپرانو و آلتو توسط دو خوانندهٔ مشهور و جوان هنریته زونتاگ و کارولینه اونگر خوانده شد. هنریته زونتاگ، سوپرانوی آلمانی (۱۸۰۶–۱۸۵۴)، هجده‌ساله بود که پیشنهاد مشارکت در اولین اجرای سمفونی نهم را ارائه کرد.[18][19] همچنین کارولینه اونگر، کنترآلتوی ۲۰ ساله از اهالی وین در سال ۱۸۲۱ با حضور در اپرایی از روسینی، ستایشی انتقادآمیز بدست آورده بود و پس از اجرای بتهوون، در شهرهای ایتالیا و پاریس به شهرت رسید و آهنگسازانی چون گائتانو دونیزتی و وینچنتزو بلینی، نقش‌هایی به‌طور خاص برای صدای او نوشتند.[20] همچنین «آنتون هایزینگر»[persian-alpha 4] و «یوزف سیپلت»[persian-alpha 5] به ترتیب قطعات تنور و باس/باریتون را خواندند.

نسخه‌ها

اولین نسخهٔ آلمانی این اثر توسط «انتشارات شات»[persian-alpha 6] در سال ۱۸۲۶ به چاپ رسید و نسخهٔ انتشارات برایتکپف و هرتل به تاریخ ۱۸۶۴، توسط ارکسترها مورد استفاده قرار می‌گیرد.[21] در سال ۱۹۹۷، «انتشارات بیریناتر»[persian-alpha 7] نسخه‌ای از «جاناتان دل مار»[persian-alpha 8] (ویراستار موسیقی و رهبر ارکستر انگلیسی) منتشر کرد.[22] به گفته «دل مار»، این نسخه نزدیک به ۳۰۰۰ اشتباه در نسخه «انتشارات برایتکومپف» را تصحیح کرده‌است که برخی از آنها «قابل توجه» بودند.[23] اما «دیوید بنجامین لِوی»[persian-alpha 9] (موسیقی‌شناس و بتهوون‌شناس آمریکایی) با انتقاد از این نسخه، اظهار می‌دارد که گفتن این امر می‌تواند سنت‌های «کاملاً نادرست» ایجاد کند.[24] همچنین در سال ۲۰۰۵، «انتشارات برایتکومپف» نسخهٔ جدیدی از «پیتر هاوشیلد»[persian-alpha 10] (ویراستار موسیقی) منتشر کرد.[25]

نسخهٔ دست‌نویس اصلیِ سمفونی ۹ بتهوون، که در کتابخانهٔ دولتیِ برلین نگهداری می‌شود، در سال ۲۰۰۱، در حافظهٔ جهانی یونسکو ثبت شد.[26]

سازها

این اثر دارای بزرگترین پارتیتور از بین سمفونی‌های بتهوون است، در اولین اجرا، بتهوون با اختصاص دو نوازندهٔ دیگر در هر بخش بادی، به تقویت ارکستر پرداخت. حداکثر سازهای لازم برای اجرای این سمفونی عبارتند از:[27]

سازهای بادی چوبی: پیکولو (فقط در موومان چهارم) ۲ فلوت ۲ اُبوا ۲ کلارینت در «سی بِمُل» و «دو» کنترفاگوت (فقط در موومان چهارم)

سازهای بادی برنجی: ۴ هورن (کُر) در «رِ»، «سی بمل» و «می بمل» ۲ ترومپت در «ر» و «سی بمل» ۳ ترومبون آلتو، تِنور، باس (فقط موومان دوم و چهارم) سازهای کوبه‌ای: تیمپانی طبل بزرگ (موومان چهارم) مثلث (موومان چهارم) سنج (موومان چهارم)

صداها: (موومان چهارم) سوپرانو، سولو آلتو، سولو تِنور، سولو باریتون، سولو گروه کر[28] سازهای زهی: ویولن (۱ و ۲) ویولا ویولنسل کنترباس

فرم

نامه‌ای از دست‌خط بتهوون در تاریخ ۲۲ ژانویه ۱۸۲۵، که انتشار انحصاری «سمفونی نهم» و «میسا سولمنیس» را به ناشر آثارش واگذار می‌کند.

نسخهٔ دست‌نویس از «موومان چهارم»

سمفونی در چهار موومان است که ساختار آن به شرح زیر است:[29]

موومان‌ها	نمادهای سرعت	تمپو	میزان	گام
اول	آلگرو	88 =	2 4	ر مینور
دوم	مولتو ویواچه	116 = .	3 4	ر مینور
	پِرِستو	116 =	2 2	ر ماژور
	مولتو ویواچه	116 = .	3 4	ر مینور
	پِرِستو	116 =	2 2	ر ماژور
سوم	آداجیو	60 =	4 4	سی بمل ماژور
	آندانته مُدراتو	63 =	3 4	ر ماژور
	تمپو اولیه	60 =	4 4	سی بمل ماژور
	آندانته مُدراتو	63 =	3 4	سل ماژور
	آداجیو	60 =	4 4	می بمل ماژور
	لو اِستِسو تمپو	60 =	12 8	سی بمل ماژور
چهارم	پِرِستو	96 = .	3 4	ر مینور
	آلگرو آسای	80 =	4 4	ر ماژور
	پِرِستو	96 = .	3 4	ر مینور
	آلگرو آسای	80 =	4 4	ر ماژور
	آلا مارشیا، آلگرو آسای	84 = .	6 8	سی بمل ماژور
	آندانته مااِستِسو	72 =	3 2	سل ماژور
	آلگرو اِنِرجیکو، سِمپِره بِن مارکاتو	84 = .	6 4	ر ماژور
	آلگرو ما نون تانتو	120 =	2 2	ر ماژور
	پِرِستیسیمو	132=	2 2	ر ماژور

بتهوون برخلاف الگوی موسیقی کلاسیک، موومان اسکرتسو را قبل از موومان آهسته قرار می‌دهد (در سمفونی‌ها معمولاً موومان آهسته قبل از اسکرتسو قرار می‌گیرند).[30] این اولین بار بود که وی این کار را در یک سمفونی انجام می‌داد، گر چه در بعضی از کارهای قبلی خود مانند: «کوارتت زهی اپوس ۱۸ شماره ۵» و سونات شماره ۲۹ پیانو نیز صورت گرفته بود.

موومان اول

• آلگرو (2
  4) در ر مینور

موومان اول در فرم سونات، و بدون تکرارِ «اکسپوزیسیون» (گشایش) است. موومان با پنجم درست و پیانیسیمو آغاز می‌شود. حرکت پیوسته و ترمولوی ارکستر زهی، زمینه را برای ورودِ «تم اول» در میزان ۱۷ آماده می‌کند.[31]

این مقدمه که با «پنجم درست» در حال ظهور است، شبیه صدای ارکستری است که در حال تنظیم کوک است.[32]

در برگشت یا بازگشایی، که تم‌های اصلی و ملودیک را تکرار می‌کند، در میزان ۳۰۱ مجدداً به «تم اول» بر می‌گردد، اما این بار به جای «ر مینور»، در ر ماژور و فورتیسیمو اجرا می‌شود. موومان با یک کدای طولانی که تقریباً یک چهارم موومان را در بر می‌گیرد، به پایان می‌رسد، همان‌طور که بتهوون سمفونی شماره ۳ و شماره ۵ را بدین صورت به پایان رساند.[33] موومان اول به عقیدهٔ واگنر: «مبارزه روح انسان را با غم و اندوه بیان می کند».[34]

یک اجرای معمولی از این قطعه حدود ۱۵ دقیقه طول می‌کشد.

موومان دوم

• آلگرو (3
  4) در ر مینور

موومان دوم یک اسکرتسو و تریو است و مانند موومان اول در «ر مینور» است، با شباهت زیادی که به تم اصلیِ موومان اول دارد. الگویی نیز از سونات شماره ۲۹ در این اثر یافت می‌شود که بتهوون چند سال قبل از آن نوشته بود. در طولِ قطعه، بتهوون ریتم سه‌ضربی را مشخص کرده است اما شاید به دلیل سرعت زیاد و «تاکید» روی نت در هر چهار ضربه، این‌طور به نظر می‌رسد که میزان چهارضربی است. (پیش از آن بتهوون به دلیل عدم پایبندی به فرم استانداردِ کلاسیک برای آهنگسازی، مورد انتقاد قرار گرفته بود). یک «اسکرتسو»، در میزان سه‌ضربی است، اما بتهوون با اینکه این قطعه را در میزان سه‌ضربی نوشته بود (او از این موومان برای پاسخ دادن به منتقدین خود استفاده کرد )، ولی آن را به گونه‌ای ساخت که چهارضربی به نظر برسد.

در حالی که پایبندی به «اسکرتسو» از یک جنبش رقص و دارای طراحی استانداردِ سه‌بخشیِ ترکیبی (اسکرتسو-تریو-اسکرتسو) یا (منوئه-تریو-منوئه) و دارای ساختاری پیچیده است، این موومان در فرم کاملِ سونات است. اکسپوزیسیون (گشایش) با یک فوگ در «ر مینور» با تم زیر شروع می‌شود:

برای تم دوم، به گام غیر معمول دو ماژور مدولاسیون می‌شود، سپس بخش «ری‌اکسپوزیسیون» (بازگشایش) قبل از بسط و گسترشِ بخش دوم، به صورت کوتاه تکرار می‌شود. جایی که بتهوون ایده‌های دیگری را کشف می‌کند. «بازگشایش» مضامینِ ملودیکِ «تم اول» را بسط و گسترش می‌دهد، همچنین دارای تیمپانی سولو است. با بسط و گسترش یک بخشِ جدید که منجر به تکرار «اکسپوزیسیون» می‌شود، بخش اسکرتسو با یک کودا به نتیجه می‌رسد.

بخش متضاد (تریو) در ر ماژور، با ترومبون آغاز می‌شود و دارای زمانی مضاعف است. به دنبال تریو، دومین بخش از اسکرتسو، بدون تکرار اجرا می‌شود و سپس در یک تکرارِ کوتاه از «تریو»، موومان با یک «کودای» ناگهانی به پایان می‌رسد.

موومان دوم دارای تم کوتاهی است که در سراسر قطعه بسط و گسترش می‌یابد. این قسمت با اینکه اسکرتسو است ولی بتهوون تنها به ذکر تمپوی آن اکتفا کرده‌است. این موومان دارای روح شاد و مستانه است و به رقص‌های روسی شباهت دارد.[35]

مدت زمان موومان حدود ۱۲ دقیقه است، اما با توجه به وجودِ دو تکرار (که اغلب حذف می‌شوند)، ممکن است متفاوت باشد.

موومان سوم

• آداجیو (4
  4) در سی بمل ماژور

موومان سوم یک ششم کوچک دورتر از گام اصلی سمفونی، و در سی بمل ماژور است. موومان، حرکتی آهسته و شاعرانه دارد و در فرم واریاسیون مضاعف است. هر یک از این واریاسیون‌ها به تدریج، تغییرات ملودیک و ریتمیک را ارایه می‌دهند. اولین واریاسیون (شبیه تم) در میزان 4
4، دومین در 12
8 است. واریاسیون‌ها در یک پاساژ 3
4 از هم جدا می‌شوند: ابتدا در ر ماژور، دوم در سل ماژور، سوم در می بمل ماژور، چهارم در فا دیز ماژور و پنجم در سی ماژور است. واریاسیونِ فینال، دوبار قطع می‌شود که در آن صدای بلند و فانفار، با ارکستر کامل، توسط ویولن‌اول‌ها و در اکتاوها پاسخ داده می‌شود. اجرای یک سولوی درخشان نیز به نوازندهٔ چهارمِ هورن واگذار شده‌است.

این موومان بیانگر عشق، امید و احساس انسان است. در این موومان لحظاتی از غم و اندوه شنیده می‌شود اما هر چقدر به پایانِ قطعه نزدیکتر می‌شود نواهای غمگین دورتر می‌شوند.[36]

یک اجرا از این قطعه، حدود ۱۶ دقیقه طول می‌کشد.

موومان چهارم

• پرستو (2
  4) در ر مینور

موومان چهارم یا فینالِ کُرال، بر اساس سرود شادی در فرم تم و واریاسیون است.

ملودی سرود شادی:

موومان چهارم یک موسیقی آوازی است و در ابتدا از موسیقی سازی شروع شده و تم‌های اصلی موومان‌های قبلی در فواصلِ این قطعه به گوش می‌رسد.[37] سپس تم «سرود شادی» توسط ویلنسل و کنترباس معرفی می‌شود. در شروعِ آواز، ارکستر سکوت کرده و صدای خوانندهٔ باریتون به عنوان تک‌خوان شروع می‌شود که آوازگونه با متنی از بتهوون می‌خواند:

ای یاران و ای دوستان، این سروده‌ها را چاره‌ای کنید!

و بگذارید نغمه و نوایی هر دم رساتر ساز کنیم

پس از آن ترانۀ شادی به وسیلۀ گروه کر خوانده می‌شود. در ادامه ارکستر با همراهی سازهای فلوت پیکولو، فاگوت، طبل و سنج، مارش با شکوهی را اجرا می‌کنند. پس از آن آواز مجدداً شروع شده و سپس «سرود شادی» تکرار می‌شود. در انتها با شور و هیجانِ ارکستر و آواز، سمفونی به پایان می‌رسد.[38]

زمان اجرای موومان حدود ۲۴ دقیقه است که طولانی‌ترین موومان سمفونی است و حتی طولانی‌تر از برخی سمفونی‌های کاملِ دوره کلاسیک است. «نیکلاس کوک»[persian-alpha 11] (موسیقی‌دان و نویسنده انگلیسی) توضیح می‌دهد که فرم آن توسط موسیقی‌دانان مورد اختلاف قرار گرفته‌است:

بتهوون خودش در توصیف فینال مشکل داشت. او در نامه‌هایی به ناشران گفت که «این فینال در مقیاسی کوچکتر مانند «فانتزی کرال» (اپوس، ۸۰) خودش است». ما ممکن است آن را یک کانتات به‌نام روندو از یک سری واریاسیون‌ها در تم «سرودشادی» بنامیم. اما این یک قاعدهٔ ضعیف است، حداقل در مقایسه با روشی که بسیاری از منتقدین قرن بیستم سعی در رمزگذاری فرم این موومان کرده‌اند؛ بنابراین استدلال‌های قابل تردید وجود دارد که آیا باید آن را به عنوان نوعی فرم سونات (با «مارش ترک»[persian-alpha 12] میزان ۳۳۱، که در گام «سی بمل ماژور» است، مشاهده کرد) یا نوعی از فرم کنسرتو (در میزان‌های ۱ تا ۲۰۷ و ۲۰۸ تا ۳۳۰ که در کنار هم، نقش گروه دوم را تشکیل می‌دهند)، یا حتی ترکیبِ فرمِ یک سمفونی در یک موومان است (مانند: میزان‌های ۳۳۱ تا ۵۹۴، نمایانگر یک اسکرتسو و میزان‌های ۵۹۵ تا ۶۵۴، نشان از یک موومان آهسته دارد). تمام این تفسیرها که دارای استدلال هستند، به درک بهترِ موومان کمک می‌کنند اما کل داستان را آشکار نمی‌کند.[39]

در راستای اظهارات «کوک»، «چارلز روزن»[persian-alpha 13] (پیانیست و نویسنده آمریکایی) موومان چهارم را به عنوان یک سمفونی، درونِ سمفونی می‌داند که بدون سکوت در بین موومان‌ها اجرا می‌شود.[40] این «سمفونی داخلی» از همان الگوی کلی مانند سمفونی نهم به عنوان یک کل، پیروی می‌کند:

• موومان اول: معرفی آرامِ تم و واریاسیون، ابتدا در ویلنسل‌ها و کنترباس‌ها، سپس توسط آواز تکرار می‌شود.
• موومان دوم: اسکرتسو در 6
  8 به سبک نظامی با مارش (میزان ۳۳۱)، و با یک واریاسیون 6
  8 روی تم اصلی در گروه کر، خاتمه می‌یابد.
• موومان سوم: آهسته و آرام با تم جدید روی متنِ (!Seid umschlungen, Millionen) شروع می‌شود.
• موومان چهارم: فینال در فرم فوگ، با تم‌های موومان اول و سوم شروع می‌شود (میزان ۷۶۳).

این موومان دارای وحدت موضوعی است که در آن هر بخش بر اساس تم اصلی یا تمِ (Seid umschlungen) یا ترکیبی از این دو بنا شده‌است. موومان همچنین می‌تواند به عنوان مجموعه‌ای از واریاسیون‌ها، و همزمان به عنوان یک فرم سونات کنسرتو، که دارای اکسپوزیسیون (گشایش) دوبل است، مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.[40]

متن سرود شادی

متنِ انگلیسی «سرود شادی»[persian-alpha 14]، ترجمه شده از آلمانی و بدون تکرار (با دو ترجمۀ فارسی)، که از شاعر آلمانی فریدریش شیلر گرفته شده‌است،[41] با مقدمه‌ای اضافی که به‌طور خاص توسط بتهوون (در متن به صورت ایتالیک) نوشته شده‌است.[42] پارتیتور، شامل تکرارهای زیادی از شعر است که در این متن گنجانده نشده است، برای مشاهدۀ لیبرتوی کامل، از جمله همۀ تکرارها، به ویکی‌نبشته آلمانی مراجعه کنید:[43]

پرترۀ فریدریش شیلر اثر: «لودوویکه سیمانوویز»[persian-alpha 15] (۱۷۹۴).

پرترۀ بتهوون (۱۸۲۴) اثر نقاش فرانسوی «یوهان استفان دککِر»[persian-alpha 16]

ترجمه اول	ترجمه دوم	متن انگلیسی
ای یاران و ای دوستان، این سروده‌ها را چاره‌ای کنید! و بگذارید نغمه و نوایی هر دم رساتر ساز کنیم نغمه و نوایی بس طرب انگیزتر و شادمانه‌تر. شادمانی! شادمانی! شادمانی ای بارقهٔ زیبای الهی ای دُخت پاکیزهٔ عالم قدس و خُرم بهشت ما آتش سوزان شوق تو در دل داریم و مسرور و پرشور به بارگاه آسمانی تو ورود می‌کنیم و تو با افسونت اتحاد این جمع جدا داشته با آداب و آیین‌ها هستی و چندان که بال های لطیفت را بگشایی برادری و مهر بگستری. آن را که دوستی صادق یافت و رضای دوست نگاه داشت، آن را که همسری درخور یافت و کام و ناز داشت، و آن که جانش را در این جهان مرده زنده و جاودان شمرد آری آنان را بگذار تا از سرِ جان و شادمانه با ما زبان به ثنا و ستایش بگشایند و آنان که دل و لب، پر از آه سرد یافتند و کمترین شادمانی را نیارستند بگذار تا از این جمع و اشک شوقش کناره گیرند. شادمانی و سرور را مخلوقات عالم وجود از سینهٔ مام طبیعت نوشند و آنان که دل از طمع پاک داشته‌اند و آنان که ناپاکند و بی وفا بوده‌اند در گذرگاهی از گل های سرخ در پی شادمانی راه پویند. شادمانی بساط بوسه را شکرریز کند و دختر رز را به نزد ما نشاند. شادمانی یکی دوست مهربان و یار و همراه ما تا دم مرگ است و هم او است که در نهاد کرم خاکی شوق وصال را نهاده است و کروبیان عالم قدس را به درگاه پروردگار به سجده برده‌است. پس شاد و شادمان از آن گونه که خورشیدها و آفتاب‌ها سامان خود را در پهنهٔ پر شکوه آسمان شتاب گرفته‌اند شما نیز، ای دوستان، باشد که از این پس خرم و خوش نغمه سرایید و در مسیر و مدار خویش بسان فاتحان دلیر راه پویید. پس شما ای میلیون‌ها و ای بی‌شماران که در یگانگی چون شما نیافتم، گرد هم آیید یکدیگر را در آغوش پر خواهش خود احساس کنید و این بوسه که جانم را میان آن نهان ساخته‌ام ای یاران جهانی، برای تمامی شما گسیل می‌دارم ای دوستان! در آن سوی آبی بی‌انتها و ظلماتِ شب آن خالق یگانه و دوستدار شما حضور دارد. و شما ای میلیون‌ها و ای بی‌شماران آیا پیش او زانو بر زمین نهاده‌اید؟ ای ساکنان این جهان شگرف مگر خالق خود را باز نمی‌شناسید؟ باشد که او را به شادی و شادمانی طلب کنید و اندوه از دست بگذارید که او در آنسوی آبی بی‌انتها و ظلماتِ شب به لطف و مهر قدم بر سر آفتاب و ستاره‌های بی‌شمار دارد.	یاران من! این‌سان ــ غمین ــ نسرایید! بگذارید تا نغمه‌ای دیگر ساز کنیم نغمه‌ای شادی‌افزاتر شادی! شادی! شادی ای زیبا اخگرانِ خدایان ای دختِ حریم قدسیان مدهوش، از آذر تو ره می‌یابیم به بارگاه اهوراییِ تو ای بارقهٔ افلاکی جادوی تو پیوند می‌دهد آنچه را که روزگار از هم گسیخته‌است آدمیان به برادری خواهند رسید آنجا که شهپر لطیفت سایه می‌گسترانَد. آن‌که را به او موهبتی پیشکش شد تا به یاری دستِ یاری دهد یا دُختی از حریم عفاف را دلدار گشت اوست شوریدهٔ ذوق و واصل به دیار شوق نیز هرکس که خود را زنده‌جانی در دایرهٔ گیتی می‌نامد آن‌کس که این کمترین را نیارد گریان گلیم خویش از این حلقه برکَند. شادی را تمامی ساکنان مُلکِ وجود از پستان طبیعت می‌نوشند همگان، چه پاکان و چه ناپاکان ردپای گل سرخ را می‌پوید شادی به ما و دخترِ رَز بوسه‌ها فشاند دوستی که تا پرتگاه مرگ نیز آزموده شده هم اوست که شوق وصال از این سوی در حشره آفرید و کرّوبیان را از آن سوی بر آستان پروردگار به‌پا داشت. سرخوش آن‌گونه که خورشیدها در پهنهٔ شکوهمند آسمان شناورند شما نیز، ای برادران، در مدار خویش ره پویید شادان، آن‌سان که شاهد فتح در آغوش پیروزی می‌جهد. اینک ای آدمیان، گرد هم آیید به خود و به اهل جهان کمال خویش را بوسه دهید هان ای برادران، بر بام خیمهٔ اختران پدری مهربان مأوی گزیده‌است. ای آدمیان، به سجده درمی‌آیید؟ ای جهانیان، آیا از پروردگار خود آگاهی ندارید؟ او را برفراز خیمهٔ ستارگان بجویید که او بر بام اختران منزل گرفته‌است.	Oh friends, not these sounds! Let us instead strike up more pleasing and more joyful ones! Joy! Joy! Joy, beautiful spark of divinity, Daughter from Elysium, We enter, burning with fervour, heavenly being, your sanctuary! Your magic brings together what custom has sternly divided. All men shall become brothers, wherever your gentle wings hover. Whoever has been lucky enough to become a friend to a friend, Whoever has found a beloved wife, let him join our songs of praise! Yes, and anyone who can call one soul his own on this earth! Any who cannot, let them slink away from this gathering in tears! Every creature drinks in joy at nature's breast; Good and Evil alike follow her trail of roses. She gives us kisses and wine, a true friend, even in death; Even the worm was given desire, and the cherub stands before God. Gladly, just as His suns hurtle through the glorious universe, So you, brothers, should run your course, joyfully, like a conquering hero. Be embraced, you millions! This kiss is for the whole world! Brothers, above the canopy of stars must dwell a loving father. Do you bow down before Him, you millions? Do you sense your Creator, O world? Seek Him above the canopy of stars! He must dwell beyond the stars.

نقد

تقریباً اکثر منتقدان موسیقی درجهان، سمفونی نهم را یکی از بزرگترین آثار بتهوون و از بهترین آثار موسیقی تا‌کنون می‌دانند.[1][2] با این حال فینالِ سمفونی مخالفانی نیز دارد، منتقدین اولیه و سرسختِ موسیقی، پنهان و غیرمستقیم، فینالِ سمفونی را به عنوان محصولی از یک آهنگسازِ ناشنوا و پیر، رد کردند.[1]

جوزپه وردی سه موومان اول را تحسین کرد، اما از ساختار اشتباه و نوشتارِ بد برای آوازها در آخرین موومان، ابراز تاسف کرد.[44]

«مجله موسیقی بی‌بی‌سی» در یک تحقیقات گسترده از ۱۵۱ موسیقیدان و رهبر ارکستر در سراسر جهان، برای انتخاب ده سمفونی برترِ تاریخ موسیقی، سمفونی شماره ۳ و سمفونی نهم اثر بتهوون، به ترتیب مقام اول و دوم را کسب کردند.[45]

چالش‌های اجرا

ساختمان شماره ۵، خیابان «اونگارگاس»[persian-alpha 17] در وین، جایی که بتهوون سمفونی شماره ۹ را به پایان رساند.

نشان‌های مترونوم

در اطلاعات تاریخیِ اجراهای رهبران ارکستر، به‌ویژه رهبر ارکستر انگلیسی «راجر نورینگتون»[persian-alpha 18]،[46] از معیارهای پیشنهادی بتهوون برای تمپو استفاده کرده‌اند. «بنجامین زندر»[persian-alpha 19] رهبر ارکستر انگلیسی، برای پیروی ازعلائم «مترونوم» بتهوون، هم به صورت کتبی، هم در اجراهای ارکستر فیلارمونیک بوستون و ارکستر فیلارمونیای لندن، پرونده‌ای ساخته‌است.[47][48] مترونومِ بتهوون هنوز هم وجود دارد و مورد بررسی و آزمایش دقیق قرار گرفت،[49] اما علایم اصلی که برای دقت آن اهمیت دارد، از بین رفته‌است و بسیاری از موسیقی‌دانان علامت‌های مترونمِ «بنجامین زندر» را غیرقابل قبول می‌دانند.[50]

ارکستراسیون و تغییرات مجدد

تعدادی از رهبران ارکستر در ارکستراسیون سمفونی تغییراتی ایجاد کرده‌اند. به‌خصوص ریشارد واگنر، که بسیاری از پاساژها در بادی‌های چوبی را دوبل کرد، اصلاحاتی که توسط گوستاو مالر تمدید شد،[51] کسی که در سمفونی نهم تجدید نظر کرد تا آن را مانند آنچه که او معتقد بود بتهوون اگر می‌خواست اجرای سمفونی به یک ارکستر مدرن داده شود، اینگونه تبدیل می‌شد.[52] واگنر در اجرای درسدن در سال ۱۸۶۴، اولین کسی بود که گروه کر و «خوانندگان سلو» را در پشت ارکستر قرار داد و از آن زمان استاندارد شد. رهبران قبلی آنها را بین ارکستر و مخاطب قرار می‌دادند.[51]

دوبله دو فاگوت در باس‌های فینال

علامت بتهوون در فینال، مبنی بر اینکه فاگوت‌ها در میزان‌های ۱۱۵ تا ۱۶۴ در باس دوبله شوند، در بخش نوازندگان از انتشارات «انتشارات برایتکومپف و هرتل» وجود ندارد، گرچه در پارتیتور اصلی وجود دارد.[53]

اجراها و ضبط‌های قابل توجه

در جهان

«اینو ساوینی»[persian-alpha 20] در حال رهبری سمفونی نهم در «تئاتر ریولی»[persian-alpha 21]، پورتو، پرتغال (۱۹۵۵)

نخستین اجرای سمفونی در بریتانیا به تاریخ ۲۱ مارس ۱۸۲۵، توسط اعضای انجمن فیلارمونیک لندن، در «اتاق‌های آرگایل»[persian-alpha 22] به رهبری سِر «جورج اسمارت»[persian-alpha 23] و بخش گروه کر به زبان ایتالیایی سروده شد. اولین اجرای آمریکایی در ۲۰ مه ۱۸۴۶ توسط فیلارمونیِ تازه تأسیسِ نیویورک در «قلعهٔ گاردن»[persian-alpha 24] (در تلاش برای جمع‌آوری بودجهٔ یک سالن کنسرت جدید) ارائه شد که توسط «جورج لودر»[persian-alpha 25] انگلیسی‌تبار و با گروه کر انجام شد، بخشی از کُرال برای اولین بار به انگلیسی ترجمه شد.

ریشارد واگنر در طول فعالیت‌های خود بارها سمفونی نهم را اجرا کرد. آخرین اجرای او در سال ۱۸۷۲ در یک کنسرت، برای نشان‌دادن سنگ بنای تالار اپرای بایرویت برگزار شد. بعداً واگنر مقاله‌ای را با عنوان «تفسیر سمفونی نهم بتهوون» منتشر کرد و تغییراتی که در «ارکستراسیون» آن برای اجرای ۱۸۷۲ اعمال کرده بود، شرح داد.[54]

گروه کر فیلارمونیک لندن در ۱۵ مه ۱۹۴۷، با اجرای سمفونی نهم و نوازندگان ارکستر فیلارمونیک لندن به رهبری «ویکتور دِ ساباتا»[persian-alpha 26] در رویال آلبرت هال لندن آغاز به کار کرد.[55] ویلهلم فورت‌ونگلر در سال ۱۹۵۱ با رهبری ارکستر، «جشنواره بایرویت» را با اجرای سمفونی نهم دوباره گشودند، (پس از آنکه متفقین جشنواره را پس از جنگ جهانی دوم، به‌طور موقت به حالت تعلیق درآورده بودند).[56][57]

در سال ۱۹۶۴، رهبر ارکستر آمریکایی لئونارد برنستاین، اولین ضبط خود از سه ضبط سمفونی نهم را به همراه ارکستر فیلارمونیک نیویورک، سولیست‌های آواز و گروه کر مدرسه جولیارد برای کمپانی «مستروُرکس کلمبیا»[persian-alpha 27] انجام داد که بعداً دوباره روی لوح فشرده منتشر شد. وی در سال ۱۹۷۹، دومین اثر ضبط شده را با ارکستر فیلارمونیک وین و گروه کر اپرای ملی وین برای کمپانی دویچه گرامافون به سرانجام رساند.[58]

برنستاین نسخه‌ای دیگر از سمفونی نهم را در سالن «کنزرتهاوس»[persian-alpha 28]، در شرق برلین انجام داد که از کلمهٔ «آزادی» به جای «شادی» استفاده شد تا سقوط دیوار برلین را در کریسمس ۱۹۸۹ جشن بگیرند.[59] این کنسرت توسط یک ارکستر و گروه کر که از ملیت‌های مختلفی متشکل از هر دو آلمان، اعضایی از گروه کر و ارکستر سمفونیک لندن، گروه کر و ارکستر سمفونیک رادیو باواریا، اعضای ارکستر تئاتر کیروف، فیلارمونیک نیویورک، ارکستر پاریس و نوازندگانی از اتحاد جماهیر شوروی با سولیست‌هایی چون جون آندرسون، اجرا شده‌است.[60]

گئورگ شولتی در دو نوبت سمفونی شماره ۹ را با گروه کر و «ارکستر سمفونیک شیکاگو» ضبط کرد، بار اول در سال ۱۹۷۲ و بار دوم در سال ۱۹۸۶ تهیه شد، در هر دو اجرا «مارگارت هیلیس»[persian-alpha 29] رهبری گروه کر را به عهده داشت، ضبط دوم برندهٔ جایزهٔ گرمی در سال ۱۹۸۷، برای بهترین اجرای ارکسترال شد.[61]

این سمفونی در سال ۲۰۱۸، با «ارکستر جهانی صلح یونسکو» و «گروه کر جوان بی‌بی‌سی پرامز» به رهبری گئورگ شولتی، با عنوان «جنگ و صلح» برای بزرگداشت یکصدمین سالِ پایانِ جنگ جهانی اول، در رویال آلبرت هال به اجرا درآمد.[62]

تلاش‌های مختلفی برای ضبط سمفونی نهم به منظور نزدیک‌شدن با سازهایی که معاصران بتهوون شنیده‌اند، وجود دارد:

• «راجر نوریتون»[persian-alpha 30] (رهبر ارکستر انگلیسی) با رهبری «نوازندگان کلاسیک لندن»، سمفونی نهم را با استفاده از سازهای آن دوره، برای کمپانی ئی‌ام‌آی رکوردز (که در سال ۱۹۹۷ تحت برچسب «نسخهٔ کلاسیک» منتشر شد) ضبط کرد.
• «بنجامین زندر» در سال ۱۹۹۲ با علائم مترونوم خودِ بتهوون و همراهی «ارکستر فیلارمونیک بوستون» سمفونی نهم را ضبط کرد. وی پس از تحقیقات بیشتر، ضبط دوم را در سال ۲۰۱۸ با «ارکستر فیلارمونیای لندن»، به همراه یک سخنرانی صوتی ۳ ساعته برای دفاع از تعبیر جدیدش از «مترونومِ» بتهوون، منتشر کرد.
• «فیلیپ هرروگی»[persian-alpha 31] رهبر ارکستر بلژیکی در سال ۱۹۹۹، سمفونی نهم را با «ارکستر شانزه‌لیزه»[persian-alpha 32] و گروه کر «کالِجیوم وٌکال جِنت»[persian-alpha 33] (گروه و ارکستری که در اجرای آثار با سازهای دوران قبل تخصص دارند)، برای کمپانی هارمونیا ماندی ضبط کرد.
• «جان الیوت گاردینر» در سال ۱۹۹۲ نسخه‌ای از سمفونی را با «ارکستر انقلابی و رمانتیک»[persian-alpha 34]، «گروه کر مونته وردی»[persian-alpha 35] و سازهای همان دوران ضبط کرد،[63] که در سال ۱۹۹۴ توسط دویچه گرامافون با برچسب «آرشیو تولید» به عنوان بخشی از چرخهٔ کامل سمفونی‌های بتهوون، منتشر شد.
• در سال ۱۹۹۷، ضبط دیگری با سازهای آن دوران، با ارکستر «آکادمی موسیقی باستان»[persian-alpha 36] به رهبری کریستوفر هاگ‌وود توسط یک ناشر موسیقی فرانسوی[persian-alpha 37]، که در اجرای موسیقی اولیه و باروک تخصص دارد، منتشر شد.

طولانی‌ترین ضبطِ سمفونی نهم در سال ۱۹۸۱، به مدت ۷۹ دقیقه، توسط ارکستر فیلارمونیک وین به رهبری کارل بوم با خوانندگی سولیست‌هایی چون جسی نورمن و پلاسیدو دومینگو، اجرا شده‌است.[64]

در ایران

در سال ۱۳۸۴، اولین اجرای سمفونی نهم پس از انقلاب اسلامی، به مدت پنج شب توسط گروه کر و ارکستر سمفونیک تهران به رهبری علی رهبری در تالار وحدت به اجرا درآمد. تک‌خوانی این اثر را پری زنگنه، شقایق الله‌یاری، گیتی خسروی، میرهادی قضات و خسرو محصوری به عهده داشتند.[65][66] دومین اجرا در سال ۱۳۹۴ مجدداً در تالار وحدت به مدت دو شب با هدایت علی رهبری اجرا شد،[67] سومین اجرا در سال ۱۳۹۷، به رهبری شهرداد روحانی به مناسبت دویست و پنجاهمین سال تولد بتهوون با همکاری مشترک «گروه کر ارکستر سمفونیک تهران» به رهبری رازمیک اوهانیان و گروه کر شهر تهران به رهبری مهدی قاسمی با تک‌خوانی گلاره وزیری‌زاده، آزاده رضایی، محمدرضا قره‌تپه و هادی قضات، در تالار وحدت به مدت یک شب اجرا شد.[68]

تأثیر

لوح نصب شده در ساختمان شماره ۵ «اونگارگاس»، اینگونه نوشته‌است: «در این خانه لودویگ فان بتهوون سمفونی شماره ۹ خود را در زمستان ۱۸۲۳/۲۴ به پایان رسانده‌است».

بسیاری از آهنگسازان دوره رمانتیک و بعد از آن تحت تأثیر سمفونی نهم قرار گرفتند. ریشارد واگنر ۲۲ سال بعد از اولین اجرا، تفسیری بر روی سمفونی نهم بر اساس «سرود شادی» (به خاطر اهمیت این سرود در فینالِ سمفونی) و نمایشنامهٔ فاوست اثر گوته نوشت که بهترین شرح از شناختِ این سمفونی قلمداد شد.[69]

تم اصلی در فینالِ سمفونی شماره ۱ در دو مینور اثرِ یوهانس برامس با موضوعِ «سرود شادی»، با آخرین موومان سمفونی نهم بتهوون مرتبط است. هنگامی که این موضوع با برامس در میان گذاشته شد، وی متقابلاً پاسخ می‌دهد که «هر آدم ساده‌لوحی می‌تواند این را تشخیص دهد». در بعضی مواقع از سمفونی اول برامس و سمفونی نهم بتهوون، یکجا ستایش می‌شد و سمفونی برامس را به عنوان «دهمین سمفونی بتهوون» تحسین می‌کردند.[70]

سمفونی نهم روی فرم‌هایی تأثیر گذاشت که آنتون بروکنر برای موومان‌ها و سمفونی‌های خود به کار برد. «سمفونی شماره ۳» او در همان گام ر مینور مانند سمفونی نهم بتهوون است و از تم‌های آن ایده‌های قابل توجهی گرفته‌است. موومان آهسته و عظیم سمفونی شماره ۷ بروکنر، طبق معمول، همان فرم (A-B-A-B-A) را به مانند سومین موومان سمفونی بتهوون در نظر می‌گیرد و از برخی تصویرسازی‌های آن استفاده می‌کند.[71]

آنتونین دورژاک در نت‌های آغازین موومان سومِ سمفونی شماره ۹ با حرکت چهارم به پایین و ضربه‌های تیمپانی، به اسکرتسوی سمفونی نهم ادای احترام می‌کند.[72]

به همین ترتیب بلا بارتوک در چهار قطعهٔ ارکسترال، اپوس ۱۲، در ابتدای موومان دوم، موتیفی از اسکرتسوی سمفونی نهم اقتباس می‌کند.[73][74]

یک افسانه این است که یک لوح فشرده‌ای به عمد ساخته شد تا بتواند ۷۴ دقیقه زمانِ اجرای نهمین سمفونی بتهوون را در خود جای دهد. کیس ایمینک، مهندس ارشد فیلیپس که «سی‌دی» را تهیه کرده بود، یادآوری می‌کند که جنگ تجاری بین شرکای توسعهٔ سونی و فیلیپس، سرانجام منجر به حل و فصل موضوع در قالب یک «سی‌دی» به قطرِ دایرهٔ ۱۲ سانتی‌متری شد. اجرای سمفونی نهم به رهبری ویلهلم فورت‌ونگلر در سال ۱۹۵۱، به عنوان بهانه‌ای مناسب توسط فیلیپس برای تغییر اعلام شد،[75][76] و در جشن ۲۵ سالگی فیلیپس خبر آن را اعلام و نسخهٔ ۷۴ دقیقه‌ای از سمفونی را ارایه کرد.[77]

اسلاوی ژیژک فیلسوف و روان‌کاو اسلوونیایی در فیلم مستندِ «راهنمای انحراف به ایدئولوژی»[persian-alpha 38]، به استفاده از «سرود شادی» توسط نازیسم، بلشویسم، انقلاب فرهنگی چین، تیم‌های المپیک آلمان شرقی و غربی، رودزیای جنوبی، آبیمائل گوسمان (رهبر چریک‌های راه درخشان)، شورای اروپا و اتحادیه اروپا اشاره می‌کند.[78]

به عنوان سرود (ملی)

نخست‌وزیر زیمبابوه آن را به‌عنوان سرود ملی کشورش انتخاب کرد. واتیکان از این سمفونی دفاع کرد، و بالاخره سرود شادی، از موومان چهارم این سمفونی، به‌عنوان سرود رسمی اتحادیهٔ اروپا انتخاب شد.[79]

به عنوان ملودی

در سال ۱۹۰۷، کشیش هنری ون دایک، با اقامت در کالج ویلیامز سرود «شاد، شاد، شما را می‌پرستیم» را نوشت.[80] این سرود معمولاً در کلیساهای انگلیسی زبان با ملودی «سرود شادی» از سمفونی نهم خوانده می‌شود.[81]

سنت پایان سال

جنبش کارگری آلمان، سُنتِ اجرای نهمین سمفونی در شب سال نو را در سال ۱۹۱۸ آغاز کرد. اجرا را از ساعت ۱۱:۰۰ شروع کردند تا فینالِ سمفونی، در ابتدای سال جدید شنیده شود. این سنت در دوره آلمان نازی نیز ادامه یافت و پس از جنگ نیز در آلمان شرقی مشاهده شد.[82]

سمفونی نهم به‌طور سنتی در پایان هر سال در سراسر ژاپن اجرا می‌شود. به عنوان مثال، در دسامبر ۲۰۰۹، ۵۵ اجرا از این سمفونی توسط ارکسترها و گروه‌های مختلف در ژاپن برگزار شد.[83]

سیاست

این سمفونی یکی از آثاری است که در تاریخ سیاست از آن استفاده شده‌است و در میان هر دسته و هر نوع ایدئولوژی، طرفداران بسیاری دارد. فریدریش انگلس می‌گوید:

روزی که بشر سمفونی نهم را آیین رفتاریِ خود قرار دهد، آن روز بتهوون جایگاه حقیقی خود را یافته‌است.

و اتو فون بیسمارک اعتقاد داشت که:

اگر من سمفونی نهم را بیشتر گوش کرده بودم امروز بسیار شجاع‌تر بودم.

به گفتهٔ پاول فون هیندنبورگ:

امروز اشک‌های زیادی در خانواده‌های آلمانی می‌ریزد، ولی بتهوون به ما می‌آموزد که اگر کسی خود را در اختیار موسیقی او بگذارد نمی‌تواند نگون‌بخت بشود. او تسکین‌دهندهٔ رنج‌های ماست.

در زمان جنگ جهانی دوم آلمانی‌ها هر جا را اشغال می‌کردند، این سمفونی را می‌نواختند. این سمفونی برای سالگرد تولد آدولف هیتلر نیز نواخته شد.

ادبیات

بتهوون در این سمفونیِ باکلام، از اشعار جاودانه و بشردوستانهٔ یوهان فریدریش فون شیلر استفاده کرده‌است، که این اشعار به‌نوعی بازگویی مضمون شعر بلندِ سعدی، «بنی‌آدم اعضای یکدیگرند» است.

یادداشت

1. Michael Umlauf
2. Theater am Kärntnertor
3. Michael Umlauf
4. Anton Haizinger Music
5. Joseph Seipelt
6. Schott Music
7. Bärenreiter
8. Jonathan Del Mar
9. David Benjamin Levy
10. Peter Hauschild
11. Nicholas Cook
12. Turkish march
13. TCharles Rosen
14. Ode to Joy
15. Ludovike Simanowiz
16. Johann Stephan Decker
17. Ungargasse
18. Roger Norrington
19. Benjamin Zander
20. Ino Savini
21. Rivoli Theatre
22. Argyll Rooms
23. George Smart
24. Castle Garden
25. George Loder
26. Victor de Sabata Smart
27. Columbia Masterworks
28. Schauspielhaus
29. Margaret Hillis
30. Roger Norrington
31. Philippe Herreweghe
32. Orchestre des Champs-Élysées
33. Collegium Vocale
34. Orchestre Révolutionnaire et Romantique
35. Monteverdi Choir
36. Academy of Ancient Music
37. Éditions de l'Oiseau-Lyre
38. The Pervert's Guide to Ideology

پانویس

1. Cook 1993
2. Service, Tom (9 September 2014). "Symphony guide: Beethoven's Ninth ('Choral')". The Guardian. the central artwork of Western music, the symphony to end all symphonies
3. "Lansing Symphony Orchestra to perform joyful Beethoven’s 9th" by Ken Glickman, Lansing State Journal, 2 November 2016
4. "Beethoven's Ninth: 'Ode to Joy'" بایگانی‌شده در ۱ دسامبر ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine, Great Falls Symphony, 2017/18 announcement
5. Bonds, Mark Evan, "Symphony: II. The 19th century", The New Grove Dictionary of Music and Musicians, Second Edition (London: Macmillan, 2001), 29 vols. شابک ‎۰−۳۳۳−۶۰۸۰۰−۳ , 24:837.
6. Solomon, Maynard. Beethoven. New York: Schirmer Books, 1997, p. 251.
7. Breitkopf Urtext, Beethoven: Symphonie Nr. 9 d-moll, op. 125, pbl. : Hauschild, Peter, p. VIII
8. حسنی، تفسیر موسیقی، ۱۶۷.
9. رولان، زندگانی بتهوون، ۸۷.
10. رولان، زندگانی بتهوون، ۸۸–۸۷.
11. حسنی، تفسیر موسیقی، ۱۶۸-۱۶۷.
12. Sachs, Harvey (2010), The Ninth: Beethoven and the World in 1824, Faber
13. رولان، زندگانی بتهوون، ۹۲–۹۱.
14. Levy, David Benjamin. Beethoven: The Ninth Symphony. Yale University Press 2003
15. Levy, David Benjamin. Beethoven: The Ninth Symphony. Yale University Press 2003.
16. Kelly, Thomas Forrest (2000). First Nights: Five Musical Premiers (Chapter 3). Yale University Press, 2001.
17. رولان، زندگانی بتهوون، ۹۳.
18. Elson, Louis, Chief Editor. University Musical Encyclopedia of Vocal Music. University Society, New York, 1912
19. Life of Henriette Sontag, Countess de Rossi. (Various Authors) Stringer & Townsend, publishers. New York, 1852.
20. Kennedy, Michael and Bourne, Joyce (1996). The Concise Oxford Dictionary of Music. Oxford University Press, 2007.
21. Del Mar, Jonathan (July–December 1999). "Jonathan Del Mar, New Urtext Edition: Beethoven Symphonies 1–9". British Academy Review. Archived from the original on 23 October 2007. Retrieved 13 November 2007.
22. "Ludwig van Beethoven The Nine Symphonies The New Bärenreiter Urtext Edition". Archived from the original on 17 October 2007. Retrieved 13 November 2007.
23. Zander, Benjamin. "Beethoven 9 The fundamental reappraisal of a classic". Archived from the original on 19 April 2012. Retrieved 13 November 2007.
24. "Concerning the Review of the Urtext Edition of Beethoven's Ninth Symphony". Archived from the original on 28 June 2007. Retrieved 13 November 2007.
25. "Beethoven The Nine Symphonies" (PDF). Archived from the original (PDF) on 27 June 2008.
26. Memory of the World (2001) – Ludwig van Beethoven: Symphony No 9, D minor, Op. 125
27. Alexander Wheelock Thayer. Thayer's Life of Beethoven. Revised and edited by Elliott Forbes. (Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1973), p. 905.
28. Life of Henriette Sontag, Countess de Rossi. (Various Authors) Stringer & Townsend, publishers. New York, 1852
29. IMSLP score.
30. Jackson 1999, 26; Stein 1979, 106
31. Cook 1993, p. 28
32. Young, John Bell (2008). Beethoven's Symphonies: A Guided Tour. New York: Amadeus Press. ISBN 1574671693. OCLC 180757068.
33. Cook 1993, p. 30
34. حسنی، تفسیر موسیقی، ۱۷۰.
35. حسنی، تفسیر موسیقی، ۱۷۰.
36. حسنی، تفسیر موسیقی، ۱۷۱-۱۷۰.
37. Cook 1993, p. 36
38. حسنی، تفسیر موسیقی، ۱۷۲-۱۷۱.
39. Cook 1993, p. 34
40. Rosen, Charles. The Classical Style: Haydn, Mozart, Beethoven. p. 440. New York: Norton, 1997.
41. "Beethoven Foundation – Schiller's "An die Freude" and Authoritative Translation". Archived from the original on 23 September 2008. Retrieved 11 November 2019.
42. "Beethoven Foundation – Schiller's "An die Freude" and Authoritative Translation". Archived from the original on 23 September 2008. Retrieved 11 November 2019.
43. "An die Freude" (Beethoven), German Wikisource
44. Letter of April 1878 in Giuseppe Verdi: Autobiografia delle Lettere, Aldo Oberdorfer ed., Milano, 1941, p. 325.
45. «شاهکار بتهوون برترین سمفونی تاریخ موسیقی شد». همشهری آنلاین. دریافت‌شده در ۳۰ نوامبر ۲۰۱۹.
46. Norrington, Roger (14 March 2009). "In tune with the time". The Guardian. London. Retrieved 15 May 2013.
47. "Concert: Beethoven 9th, Benjamin Zander and the Boston Philharmonic at Carnegie Hall" by Bernhard Holland, The New York Times, 11 October 1983
48. Recording of the Beethoven 9th with Benjamin Zander, Dominique Labelle, D'Anna Fortunato, Brad Cresswell, David Arnold, the Boston Philharmonic Orchestra, and Chorus Pro Musica
49. Gunther Schuller, The Compleat Conductor
50. Sture Forsén, Harry B. Gray, L. K. Olof Lindgren, and Shirley B. Gray. October 2013. "Was Something Wrong with Beethoven’s Metronome?", Notices of the American Mathematical Society 60(9):1146–53.
51. Raymond Holden, "The iconic symphony: performing Beethoven's Ninth Wagner's Way" The Musical Times, Winter 2011
52. Bauer-Lechner, Natalie: Erinnerungen an Gustav Mahler, p. 131. E.P. Tal & Co. Verlag, 1923
53. Del Mar, Jonathan (1981) Orchestral Variations: Confusion and Error in the Orchestral Repertoire London: Eulenburg Books, p. 43
54. Cook 1993, pp. 51–52
55. Anon. (April 1947). "London Concerts". The Musical Times. Musical Times Publications Ltd. 88 (1250): 139. doi:10.2307/933316. JSTOR 933316.
56. Philips. "Beethoven's Ninth Symphony of greater importance than technology". Archived from the original on 2 February 2009. Retrieved 9 February 2007.
57. AES. "AES Oral History Project: Kees A.Schouhamer Immink". Retrieved 29 July 2008.
58. http://www.leonardbernstein.com/disc_other.php?disc_other_php=&disc_other.php=&page=8
59. Makell 2002, p. ۹۸.
60. Naxos (2006). "Ode To Freedom – Beethoven: Symphony No. 9". Naxos.com Classical Music Catalogue. Retrieved 26 November 2006.
61. Grammy.com. "Past Winners Search". Retrieved 5 April 2011.
62. "Prom 9: War & Peace". BBC Music Events. Retrieved 2019-04-28.
63. Makell 2002, p. 99.
64. Beethoven: Symphony No. 9, Karl Böhm conducting the Vienna Philharmonic; Jessye Norman, Plácido Domingo, Brigitte Fassbaender, Walter Berry (1981)
65. «برای نخستین بار سمفونی شماره 9 بتهوون به‌طور کامل در تالار وحدت اجرا شد». خبرگزاری مهر. دریافت‌شده در ۳۰ نوامبر ۲۰۱۹.
66. «اجرای ایرانی سمفونی نهم بتهوون در هفته موسیقی». سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی. دریافت‌شده در ۳۰ نوامبر ۲۰۱۹.
67. «سمفونی شماره 9 برای مردم اجرا می‌شود». خبرگزاری میزان. دریافت‌شده در ۳۰ نوامبر ۲۰۱۹.
68. «سمفونی شماره ۹ بتهوون در تالار وحدت روی صحنه می‌رود». خبرگزاری کار ایران. دریافت‌شده در ۳۰ نوامبر ۲۰۱۹.
69. حسنی، تفسیر موسیقی، ۱۷۰.
70. Symphony No. 1 in C minor, Op. 68. The Kennedy Center, 2006
71. Taruskin, Richard (2010). Music in the Nineteenth Century. The Oxford History of Western Music. 3. New York: Oxford University Press. pp. 747–751. ISBN 978-0-19-538483-3.
72. Steinberg, Michael. The Symphony: a listeners guide. p. 153. Oxford University Press, 1995.
73. Howard, Orrin. "About the Piece | Four Orchestral Pieces, Op. 12". Los Angeles Philharmonic. Archived from the original on 8 June 2015. Retrieved 27 December 2012.
74. Bartók, Béla (1912). 4 Pieces, Op. 12 – Violin I – (Musical Score) (PDF). Universal Edition. p. 3. Archived from the original (PDF) on 25 December 2017. Retrieved 25 December 2017.
75. K.A. Schouhamer Immink (2007). "Shannon, Beethoven, and the Compact Disc". IEEE Information Theory Society Newsletter. 57: 42–46. Retrieved 2018-02-06.
76. K.A. Schouhamer Immink (2018). "How we made the compact disc". Nature Electronics. 1. Retrieved 2018-04-16. An international collaboration between Philips and the Sony Corporation lead to the creation of the compact disc. The author explains how it came about
77. "Philips celebrates 25th anniversary of the Compact Disc"
78. Slavoj Žižek (7 September 2012). The Pervert's Guide to Ideology (Motion picture). Zeitgeist Films. Lay summary – openculture.com (26 November 2013).
79. "Rhodesia picks Ode to Joy", The Vancouver Sun, 30 August 1974
80. Rev. Corey F. O'Brien, "November 9, 2008 sermon بایگانی‌شده در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine" at North Prospect Union United Church of Christ in Medford.
81. van Dyke, Henry (2004). The poems of Henry van Dyke. Netherlands: Fredonia Books. ISBN 1410105741.
82. "Beethovens 9. Sinfonie – Musik für alle Zwecke – Die Neunte und Europa: "Die Marseillaise der Menschheit" بایگانی‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine, by Niels Kaiser, hr2, 26 January
83. Brasor, Philip, "Japan makes Beethoven's Ninth No. 1 for the holidays", The Japan Times, 24 December 2010, p. 20, retrieved on 24 December 2010; بایگانی‌شده در ۹ ژوئن ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine
    Uranaka, Taiga, "Beethoven concert to fete students' wartime sendoff", The Japan Times, 1 December 1999, retrieved on 24 December 2010. بایگانی‌شده در ۹ ژوئن ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Symphony No. 9 (Beethoven)». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۹ نوامبر ۲۰۱۹.
• حسنی، سعدی (۱۳۶۳). تفسیر موسیقی. ۱ و ۲. تهران: انتشارات صفی‌علیشاه.
• رولان، رومن (۱۳۵۸). زندگانی بتهوون. ترجمهٔ محمود تفضلی. انتشارات امیرکبیر.
• جعفری‌نژاد، کامبیز (۶ اردیبهشت ۱۳۹۷). «فریدریش شیلر (چکامه‌ای برای شادمانی)». مجلهٔ ادبیِ پیاده‌رو. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۸.

• Cook, Nicholas (1993). Beethoven: Symphony No. 9. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-39039-7.
• Hopkins, Antony (1981). The Nine Symphonies of Beethoven. London: Heinemann.
• Levy, David Benjamin (2003). Beethoven: the Ninth Symphony (revised ed.). Yale University Press.
• Makell, Talli (2002). "Ludwig van Beethoven". In Alexander J. Morin. Classical Music: The Listener's Companion. San Francisco: Backbeat Books.
• Sachs, Harvey (2010). The Ninth: Beethoven and the World in 1824. Faber and Faber (Review by Philip Hensher, The Daily Telegraph, 5 July 2010)
• Wegner, Sascha (2018). Symphonien aus dem Geiste der Vokalmusik : Zur Finalgestaltung in der Symphonik im 18. und frühen 19. Jahrhundert. Stuttgart: J. B. Metzler.

پیوند به بیرون

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ سمفونی شماره ۹ (بتهوون) موجود است.

نت‌ها، نسخه‌های خطی و متن

• نت‌های سمفونی نهم: نُت‌نوشت‌ها در پروژه بین‌المللی کتابخانه نت‌های موسیقی (IMSLP)
• نسخۀ خطی اصلی بایگانی‌شده در ۳ دسامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine (وبگاه در آلمان)
• پارتیتور، کتابخانه موسیقی «ویلیام و گیل کوک»، دانشکده موسیقی دانشگاه ایندیانا
• متن/لیبرتو، با ترجمه به انگلیسی و آلمانی.
• سمفونی نهم با فرمت پی‌دی‌اف is available in PDF format created from MuseData.

تحلیل

• سمفونی نهم، تجزیه و تحلیل از همه چیز در مورد بتهوون.
• تحلیل موومان چهارم برای دانشجویان (با زمان‌بندی)، در دانشگاه ایالتی واشینگتن
• "«استفن هینتون» (موسیقی‌شناس انگلیسی): «کدام صدا نیست؟ معمای سمفونی نهم بتهوون» (تابستان ۱۹۹۸)". موسیقی قرن نوزدهم. 22 (1): 61–77. doi:10.1525/ncm.1998.22.1.02a00040. JSTOR 746792.
• کارل سیگنل، معمای مارش بتهوون در سمفونی نهم، (منتشر شده است).
• سمفونی نهم، «بنیامین زندر» با استناد به تحقیقات «جاناتان دل مار» (قبل از انتشار نسخۀ «انتشارات بیریناتر») و با تایید استراوینسکی در مورد شرایط استفادۀ صحیح در موومان سوم، از روش سختگیرانه‌تری نسبت به نشانه‌های مترونوم بتهوون، تبعیت و دفاع می‌کند.

صوتی

• ارکستر فیلادلفیا به رهبری کریستوف اشنباخ، از ان‌پی‌آر.
• ارکستر فیلارمونیک وین به رهبری فلیکس وینگارتنر (ضبط شده ۱۹۳۵)، از بایگانی اینترنت.
• اجرای ارکستر کنسرتهبوو به رهبری اوتو کلمپایر (ضبط زنده ۱۹۵۶)، از بایگانی اینترنت.

تصویری

• اجرای سمفونی نهم در یوتیوب، توسط ارکستر فیلارمونیک برلین به رهبری ویلهلم فورت‌ونگلر در آستانهٔ تولد ۵۳ سالگی هیتلر.
• اجرای «ارکستر فیلارمونیای باروک» به رهبری «نیکلاس مک گگان»، با پارتیتور گرافیکی. موومان اول در یوتیوب، موومان دوم در یوتیوب، موومان سوم در یوتیوب، موومان چهارم در یوتیوب.
• سمفونی ۹ بتهوون در یوتیوب، اجرای کنسرت آزادی در برلین، به رهبری لئونارد برنستاین (کریسمس ۱۹۸۹).
• سمفونی نهم – موومان چهارم در یوتیوب، «لئونارد اسلاتکین» موومان چهارم را در برنامهٔ «آخرین شب از پرامز» در رویال آلبرت هال لندن، چند روز پس از حملات ۱۱ سپتامبر اجرا کرد (۲۰۰۱).

دیگر موارد

• صفحه رسمی اتحادیه اروپا دربارۀ سرود.
• برنامه نت از مرکز هنرهای نمایشی جان اف کندی با اطلاعات مربوط به فینالِ سمفونی، همانطور که هست و ممکن است بوده باشد.
• به دنبال نهم: در قدمگاهِ فینال سمفونی بتهوون، فیلم مستندی از «کری کاندلای» (۲۰۱۳) در بارۀ سمفونی نهم.