شکنجههای دوره صفوی
شکنجههای دورهٔ صفوی به شکنجههایی گفته میشود که در دورهٔ صفوی اعمال میشده و بسیاری از آنها حتی در مقیاس زمان خود وحشتناک بودهاست.[1] تاریخنگاران به دستهای از خادمان شاهان صفوی اشاره میکنند که مجرمان را زندهزنده میخوردند، یا نمونههای دیگری از مجازاتها مانند انداختن مجرمین جلوی سگان آدمخوار. چنین آمدهاست که بسیاری از این مجازاتها ریشه در سنن اقوام چادرنشینی دارد که در رکاب شاهان صفوی درآمدهبودند.
مجازاتها و شکنجهها
شکنجههای دوران صفوی شامل انواع متفاوتی بود. در بعضی مواقع شکنجههای وحشیانهای در مورد مخالفین اعمال میشد.[2] تاریخنگاران به دستهای از خادمان شاهان صفوی اشاره میکنند که مجرمان را زندهزنده میخوردند، یا نمونههای دیگری از مجازاتها مانند انداختن مجرمین جلوی سگان آدمخوار. چنین آمدهاست که بسیاری از این شکنجهها و مجازاتها ریشه در رسوم قبایل چادرنشین ترک آسیایمیانهای داشت که از حامیان شاه اسماعیل صفوی بودند و او را در به قدرت رساندن یاری نمودند.[1] از جملهٔ این رسوم که این حامیان وارد نمودند، زندهخواری دشمنان و استفاده از جمجمهٔ دشمنان بهعنوان جام بود.[1] در دوران حکومت صفویان دستهٔ جلاد خامخوار وجود داشتهاست که به فرمان شاه، مقصرین را زندهزنده میخوردند.[2][3] گاهی شاهان صفوی آنان را احضار کرده و دستور میدادند تا مجرمان را در جلوی چشمانش بدرند.[2] این دسته از آدمخواران که در دربار شاه عباس نگهداری میشدند «چیک» قورچیها نام داشتند.[4] نقل است که لشکر چهلنفری آدمخواران شاه عباس همه جا او را همراهی میکردند و قربانیان را میخوردند.[5] کریم نجفی برزگر، استاد تاریخ صفوی، عنوان میکند که بسیاری از این اعمال تحت عنوان گسترش شیعه و اسلام توجیه میشد (بهطورکلی صفویان تمایل داشتند که مشروعیت فرمانروایی خود و جانشینانشان را با اسلام توجیه کنند.[2]
از دیگر شکنجهها و مجازاتهای دوران صفوی زندهزنده کندن پوست مجرمان و مخالفان و پُرکردن پوست آنان با کاه یا آویزان کردن مخالفان و انداختن آنان جلوی سگهای آدمخوار بود. همچنین کندن اعضای بدن مخالفین، ریختن سرب داغ در گلوی مجرمین، جوشاندن مجرمین در روغن جوشان، ریختن باروت در لباس مجرم و منفجرکردن آن از دیگر شکنجههای رایج در آن دوران بود.[2][2][6]
شاردَن،[7] جهانگرد فرانسوی، اینگونه نقل کردهاست: روزی چند نفر را در نزد شاه صفی شمشیر میزدند. محمدتقی، از اهالی گناباد، که منجم دربار بود، حضور داشت و برای اینکه وحشیگریها را نبیند چشمانش را بسته بود. شاه صفی متوجه این موضوع شد و بلافاصله دستور داد تا چشمان محمدتقی را از حدقه درآورند.[8]
پیرقلیبیگ، فرستادهٔ شاه عباس به روسیه، پس از بازگشت به ایران، به دستور شاه زبان از حلقش بیرون آورده شد و چشمانش از حدقه بیرون آمد.[9] نقل شدهاست که به فرمان شاه اسماعیل دوم، بیشتر کسانی که در مراسم مذهبیِ سَب شرکت داشتند، بهعنوان مجازات قطعهقطعه شدند.[10] همچنین، با رعیت بهمانند بردگان رفتار میشد و مطابق سیاستِ رسمی، آنها حق ترک زمینهای کشاورزی را نداشتند. زمینداران بزرگ شامل علما، افرادی معمولاً برای بازگرداندن کشاورزان فراری دست به دامان دولت میشدند و رعایایی که فرار میکردند مجازات میشدند.[11]
منابع
- Stewart R. Sutherland (1998). The World's Religions, Published by G.K. Hall, Original from the University of California, Digitized 8 Apr 2008, ISBN 0-8161-8978-1, 9780816189786, p. 362
- Karim Najafi Barzegar, Mughal-Iranian Relations: During Sixteenth Century, Published by Indian Bibliographies Bureau, 2000, p. 211
- The Crowned Cannibals: Writings on Repression in Iran, p. 22 by Reza Baraheni, Political Science, 1977, 279 pages
- A Persian Odyssey: Iran Revisited By Rami Yelda Edition: illustrated Published by A. Pankovich Publishers, 2005 Original from the University of Michigan Digitized Aug 29, 2008 ISBN 0-9672101-5-1, 9780967210155 , Page 325
- Behind Iranian Lines: Dispatches from Khomeini's Revolution, p. 309 by John Simpson, 1988
- William Spencer (1995) "Islamic Fundamentalism in the Modern World" Page" Twenty-First Century Books, Page 89
- Chardin
- تاریخ و جغرافیای گناباد، سلطان حسین تابندهٔ گنابادی، چاپ اول: ۱۳۴۸ شمسی، چاپ دوم: ۱۳۷۹ شمسی، انتشارات حقیقت، تهران. ص۲۵۴ تاریخ و جغرافیای گناباد
- Safavid Iran and Her Neighbors: an introductory essay / Michel Mazzaoui Naqshbandīs and Safavids: a contribution to the religious history of Iran and her neighbors / Hamid Algar The imagined embrace: gender, identity, and Iranian ethnicity in Jahangiri paintings / Juan R.I. Cole A Safavid poet... By Michel M. Mazzaoui Edition: illustrated Published by University of Utah Press, 2003 ISBN 0-87480-757-3, 9780874807578 p. 126
- Rula Jurdi Abisaab (2004)"Converting Persia: Religion and Power in the Safavid Empire", Edition: illustrated, I.B.Tauris, ISBN 1-86064-970-X, 9781860649707
- Rula Jurdi Abisaab, 2004, p. 91
hh