صومعه‌سرا
صومعه سرا (گیلکی: سۊماسرأ) مرکز شهرستان صومعه‌سرا در استان گیلان ایران است. محصولات عمده این شهر برنج، چای، نیشکر، نخ ابریشم، توتون، توت فرنگی، زعفران، مرغ، چوب صنعتی صنوبر و قطعات الکترونیکی است.
| صومعه‌سرا سۊماسٚرأ[1] | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | گیلان |
| شهرستان | صومعه‌سرا |
| بخش | مرکزی |
| سال شهرشدن | ۱۳۳۷ خورشیدی |
| مردم | |
| جمعیت | ۴۷،۰۸۳ نفر (۱۳۹۵) |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع | کمتر از ۲۰ متر |
| آب‌وهوا | |
| میانگین دمای سالانه | ۱۵ درجه |
| میانگین بارش سالانه | ۱۳۶۰ میلی‌متر |
| روزهای یخبندان سالانه | ۲۰روز |
| اطلاعات شهری | |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | 013 |
  صومعه‌سرا | |
صومعه سرا در فاصلهٔ تقریبی بیست و سه کیلومتری مرکز استان قرار دارد و از شهر های توسعه یافته در غرب گیلان محسوب میشود، صومعه سرا طبق آمار بزرگترین قطب تولید مرغ ایران میباشد.
صومعه سرا در گذشته نسبت به‌آبادی‌های اطراف خود مثل کسما از اهمیت بیشتری برخوردار بوده لیکن امروزه به دلیل داشتن موقعیت بهتر از آبادی‌های دیگر پیشی گرفته و به صورت مرکز شهرستان از اعتبار برخوردار است. صومعه سرا شهر زیبائی است که میان کشتزارها و باغ‌های وسیع قرار گرفته‌است برنج و توتون از محصولات مهم صومعه سراست و در کنار آن پرورش کرم ابریشم و چایکاری رواج دارد. محله‌های صومعه سرا عبارتند از لیموده، چوبکیان، عربان، گلشهر، رونکیان، خاکیان، سیانگشته،فاطمه آباد ،کفتک بجار و واقعه دشت خراط محله و نفوت تا سیاه اسطلخ که هر کدام در گذشته قریه‌هایی جدا بوده‌اند که بخاطر نزدیکی به هم متصل شده و شهر صومعه سرا را به وجود آورده‌اند . البته در سال‌های اخیر محله‌های جدیدتری نظیر شهرک امام، گلسار و زیباشهر و پس از مدتی بلوار محله های اطراف بلوار شهید بهشتی و در قسمتی از ورودی صومعه سرا تا محله دوگور نیز به محله های شهر افزوده شده‌اند که بافتهای جدیدتری هستند و محله های عربان و لیموده و قسمتی از کسما محله های قدیمی تر شهر هستند، مرکز شهر نیز از حد فاصل میدان ولی عصر تا انقلاب(میدان اصلی) خیابان برشنورد، طالقانی، امام خینی و فرهنگ نیز دارای خیابانهایی تنگ و کوچک و کوچه های مختلف هستند. صومعه سرا دارای هنرمندان و اندیشمندان و ورزشکاران و ادیبان بزرگی و بعلت اینکه مردم خوب صومعه سرا به مهمان‌نوازی زبانزد هستند از اطراف علاقمند به مهاجرت به این شهر هستند.بعلت اینکه مردم این شهر صومعه‌نشین بودند و روزهای یکشنبه روزهای تعطیلی آن‌ها بود بازار سنتی این شهرستان در روزهای یکشنبه اتفاق می افتد.
شهرستان صومعه سرا دارای چهار شهر، تولم شهر، صومعه سرا، گوراب زرمیخ و طاهرگوراب است که شهر صومعه سرا مرکز شهرستان صومعه سرا محسوب میشود.
نام
معروفترین گمانه درباره نام صومعه سرا نام گذاری آن از روی نام عارف سده چهارم و پنجم عبدالله صومعه ای است.همچنین کهنترین نوشته‌ای که نام صومعه سرا در آمده است سده هفتم هجری و مجموعه رباعیات عارف آن سده سید شرف شاه بازمی‌گردد.[2][3]همچنین سوما در گیلکی به معنی زاهد و پرهیزکار دارد و این شهر در تلفظ گیلکی سوماسرا نیز خوانده میشود.[4]
مردم و زبان
مردم صومعه‌سرا گیلک هستند و به گویش بیه‌پس زبان گیلکی با لهجه گیلکی صومعه‌سرایی سخن می‌گویند.[5]
آداب و رسوم
آداب و رسوم رایج در شهرستان صومعه سرا که برخی به فراموشی سپرده شده را می‌توان به شرح زیر برشمرد: لافند بازی که بیشتر در جشن‌های عروسی، عید نوروز یا در بازارهای هفتگی اجرا می‌شد، کشتی گیله مردی که امروزه همچنان پا برجاست و یادگار قدرت و دلاوری مردم این خطه‌است و ریشه در تاریخ دارد، نوروز خوانی که از رسوم آخر هر سال است و هم‌اکنون کم و بیش رواج دارد و نماد ورود به بهار میباشد، عروس گوله از دیگر مراسم قبل از سال نو به‌شمار می‌رفت این نمایش همراه با آواز دارای مفاهیم اخلاقی و تزئینی خاصی بود. چهارشنبه سوری که از مراسم کهن ایرانیان که در گیلان و در صومعه سرا با عنوان گولی گولی چهارشنبه (چهارشنبهٔ گل گلی) رایج است در غروب سه شنبه آخر سال و در شب چهارشنبه انجام میشود و هنگام پریدن از آتش می‌خوانند: زردی بشه، سرخی بایه، نکبت بشه دولت بایه. سیزده به در به عنوان آخرین مراسم نوروز که مردم بیشتر به کنار رودخانه‌ها و در دل جنگل‌ها می‌روند و به صورت گروهی آخرین روز نوروز را گرامی می‌دارند. شب چله که از مراسم باستانی ایرانی است که معمولاً چنین شبی اهل خانواده و خویشان گردهم می‌آیند و معمولاً از تنقلات و آجیل استفاده می‌نمایند. گِشه بوری که یکی از مراسم مربوط ازدواج بوده که این مراسم با صدای ساز و نقاره و ترانه خوانی و شادمانی عروس و داماد و دیگر مهمانان همراه‌است. همچنین زیارت عتبات عالیات خصوصاً زیارت مشهد و اخیراً سوریه و کربلا پس از برداشت محصول برنج، عزاداری ماه محرم که همچون سایر مناطق ایران مردم شهرستان آداب و رسوم ویژه برای سوگواری حسین بن علی دارند. معمولاً مردم در روزهای نهم و دهم محرم به زادگاه خود می‌آیند و در جمع بستگان و آشنایان در مراسم عزاداری شرکت می‌کنند و مراسم سوم امام هر سال در طاهر گوراب با حضور هیئتهای زنجیرزنی و سینه زنی از نقاط مختلف گیلان با شکوه خاصی برگزار میشود و ده‌ها هزار نفر از نقاط مختلف گیلان و حتی ایران و روستاهای دور و نزدیک جهت شرکت در مراسم سوم امام به سوی طاهر گوراب روانه می‌شوند. بازارهای محلی و هفتگی در شهرستان از رونق فراوان برخوردار است که یکی از مراکز مراوده‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مردم به‌شمار می‌رود. مراسم تعزیه خوانی عاشورا در ضیابر بسیار باشکوه برگزار میشود و علاقه‌مندان سوگ حسینی را از سراسر نقاط ایران به این روستا می‌کشاند. همچنین دوشنبه بازار ضیابر به دلیل قرار گرفتن در مسیر ارتباطی به منطقه ییلاقی ماسال و شاندرمن همچنان از رونق بسیارو مخاطبین بی‌شماری از سراسر استان گیلان و سایر نقاط کشور برخوردار است.
جاذبه‌های گردشگری و مکان‌های مذهبی
از آثار تاریخی این شهرستان نیز می‌توان به مناره گسکر روستای مناره بازار دهستان طاهرگوراب، آثار بجا ماندنی از پل خشتی در روستای پردسر، پل خشتی گازرودبار، سید خروسه در هفت دغنان ضیابر که بعضاً به وسیله سازمان میراث فرهنگی در حال مرمت و بازسازی است. مناره گسگر:این مناره در روستای مناره بازار دهستان طاهرگوراب از توابع شهرستان صومعه سرا و در ۳۶ کیلومتری غرب شهرستان رشت واقع شده‌است. مناره گسکر در سر راه یک جاده قدیمی معروف به جاده شاه عباسی واقع شده‌است و یادآور مناره‌های عظیم سلجوقی در دیگر مناطق ایران است. ارتفاع مناره گسکر ۲۹ متر و قطر آن در پایه ۷ متر و در بخش فوقانی ۳۵/۲ متر است و مناره شکل مخروطی دارد. یک ستون نگهدارنده در وسط به عنوان تکیه‌گاه به ابعاد ۵۵×۵۵ سانتیمتر به پلکان مارپیچ داخلی و جدارهٔ بیرونی مناره ایستائی داده‌است. هیچ کتیبه‌ای که تاریخ بنا و بانی آن را معرفی کند، وجود ندارد. مناره با آجرهای مربع شکل به ابعاد ۱۳×۱۳ سانتیمتر و قطر ۶ سانتیمتر بنا گردیده و جز در قسمت فوقانی که دو نوار آجرکاری تزئینی آن را زینت داده، در سایر قسمت‌ها کاملاً ساده و بدون آلایش است. با توجه به شکل مناره و مصالح بکار رفته در آن می‌توان مناره گسگر را در ردهٔ میل‌ها و مناره‌های دورهٔ سلجوقی قرار داد. این مناره در زلزله ۱۳۶۹ گیلان به شدت آسیب دید. همچنین ساختمانی واقع در کسما که مقر مبارزان جنگل و به نام عمارت معروف است اشاره کرد. از بازارهای عمده، بازار مرجقل، ضیابر، گوراب زرمیخ، صومعه سرا و پنجشنبه بازار طاهرگوراب که دیگر رونق ندارد را می‌توان نام برد. وجود بیش از ۱۸۰ مسجد و بقاع متبرکه در اقصی نقاط شهرستان معرف مذهبی بودن این دیار و علاقه آنان به ائمه اطهار است. شهرستان صومعه سرا از مناطق زیبا و دیدنی استان گیلان است که به دلیل ناشناخته بودن از دید مسافران و حتی مردم این شهرستان دور مانده‌است. ناشناخته ماندن این شهرستان موجب شده تا نتواند به عنوان یک منطقه گردشگری برای مسافران جاذبه داشته و دیدنی به نظر آید. شهرستان صومعه سرا به دلیل قرار گرفتن در حاشیه جنوبی تالاب انزلی سالانه پذیرای پرندگان مهاجری از قبیل کیلار، فیلوش، خوتکای پرسفید و معمولی است که برای هر مسافری زیبا و خاطره انگیز است. در مدخل ورودی این شهر یک هتل به نام ابریشم وجود دارد که از نظر پذیرایی و اقامتی تاحدزیادی می‌تواند در حل مشکلات مسافران نوروزی مثمر واقع شود. منطقه زیبا و کوهستانی «تنیان» واقع در بخش میرزاکوچک یا گوراب زرمیخ صومعه سرا از نقاط زیبای طبیعی به‌شمار می‌رود که به دلیل طبیعت فرح‌انگیز و نشاط آور، منحصربه‌فرد و از جاذبه‌های طبیعی این شهرستان است. از مکان‌های مذهبی این شهرستان می‌توان به بقعه آقا سیدجعفر آقا و سیده خدیجه و سیده نساء نام برد. در اکثر روستاهای صومعه سرا هم بقعه‌هایی وجود دارد که می‌توان آن‌ها را هم در فهرست مکان‌های مذهبی این شهرستان قرار داد مانند امامزاده آقا سید پیر عباس که در روستای سیاه تن و در جوار رودخانه واقع است.
در صومعه سرا هر ساله چهار جشنواره مهم - چشنواره توت فرنگی (بخش تولمات) -جشنواره سوغات رشته خشکار (بخش طاهرگوراب) -جشنواره غذاها و لباسهای محلی گیلان (بخش مرکزی) - جشنواره قیام جنگل (بخش میرزاکوچک) برگزار میشود.
کتابخانه‌های عمومی
در سال ۱۳۴۹ عده‌ای از دوست داران کتاب در شهر صومعه سرا اقدام به تشکیل انجمن کتابخانه‌ها نمودند. در اواخر این سال، شهرداری شهر صومعه سرا ۱۵۰ متر مربع زمین جهت احداث کتابخانه در اختیار انجمن گذاشت. در بهمن سال ۱۳۵۱، این کتابخانه با زیر بنای ۱۳۰ متر و با صرف مبلغ ۴۰۰ هزار ریال هزینه و ۲۱۰ جلد کتاب اهدایی فعالیت خود را آغاز نموده غیر از کتابخانه مزبور چند کتابخانه دیگر در سطح این منطقه قرار دارد که به قرار ذیل است: کتابخانه عمومی گوراب زرمیخ، کتابخانه عمومی طاهرگوراب، کتابخانه عمومی شهید مجیدی لیف شاگردو… کتابخانه جامع شهر صومعه سرا تحت عنوان کتابخانه باقرالعلوم در سال جاری احداث و هم‌اکنون در حال خدمت‌رسانی میباشد. کتابخانه پروفسور مریم میرزاخانی که جز کتابخانه جدید این شهر است. صومعه سرا همچنین با داشتن ۹۶ درصد باسواد در رده باسوادترین شهرستان‌های ایران نیز به‌شمار می‌رود.
صنایع و صنایع دستی
صومعه سرا در سه بخش تولید مرغ، تولید ابریشم و تولید چوب صنعتی صنوبر مقام نخست در کشور را داراست. منبع
صنایع دستی استان گیلان شامل: «گلیم بافی، سرامیک سازی، بامبوبافی، مرواریدبافی (سبدبافی) قلاب دوزی، نازک کاری چوب، چموش دوزی، تولیدات دست بافت، معرق و مینیاتور، فرش بافی و… میباشد که از میان آن‌ها ۱- حصیربافی که با ساقه گیاه لی (گیاه مرداب) و صوف انجام میشود، سرامیک سازی، تولیدات دست باف و… خاص صومعه سرا است.
ابریشم
شهرستان صومعه‌سرا را در واقع می‌توان خاستگاه ابریشم ایران دانست، ابریشم در واقع مهم‌ترین و شاخص‌ترین صنعت و سوغات صومعه سرا محسوب میشود که مطمئناً در کل کشور ایران بی‌همتاست. هرچند گیلان از نظر تعداد کارخانه‌های مربوط به صنعت ابریشم محدود است ولی صومعه سرا از این نظر بسیار غنی است والبته جای پیشرفت فراوان نیز دارد. همچنین این چند کارخانه موجود در صومعه سرا در کل کشور نیز از اهمیت بسزایی در صنعت نوغان کشور محسوب می‌شوند.
کارخانه‌هایی که در گیلان به جمع‌آوری پیله کرم ابریشم و خشک کردن و انبار کردن و عرضه آن به بازار هستند بسیار محدودند و در محدوده صومعه سرا قرار دارند، شامل:
- کارخانه پیله خشک کنی کسماء که به‌وسیله شرکت پیله ور ساخته شد ولی دستگاه آن که ژاپنی است به‌وسیله شرکت ایران نصب شده‌است.
- کارخانه پیله خشک‌کنی طاهرگوراب که دستگاه آن از نوع ژاپنی جدید است. در حال حاضر تنها شرکت ابریشم کشی شرکت (صنایع ابریشم گیلان) میباشد که سرمایه آن ۵۰۰ میلیون ریال بود. این کارخانه در روستای «شارم» از بخش‌های اباتر صومعه سرا در فاصله ۸ کیلومتری این شهر است طبق آمار بدست آمده صومعه سرا فاقد زمین زیر کشت بار و پیله نوغان و تولید تعداد نوغاندار است و دارای ۲ شعب تعداد تخم (جعبه‌است)
- در ایران ۴ کارخانه ابریشم کشی وجود دارد اولین واحد در شهرستان صومعه سرا دومین واحد در رشت که تعطیل میباشد و سومین واحد شرکت صنایع ابریشم شرق گیلان واقع در شهرستان لنگرود که با تولید سالیانه ۱۲۵ تن نخ ابریشم بزرگترین واحد تولیدی کشور میباشد و چهرمین واحد ابریشم طوس که در مشهد واقع شده‌است.
جغرافیا
موقعیت
صومعه سرا از شهرستان‌هایی است که در غرب گیلان واقع شده و از شمال به بندرانزلی و از جنوب شهرستان فومن و از شرق به شهرستان‌های رشت و شفت و از غرب به شهرستان‌های ماسال ورضوانشهر محدود است که قرارگیری بر روی شاهراه ارتباطی و جاده بین‌الملل به ویژه در منطقه ضیابر سبب شده سال‌ها به عنوان قطب حمل و نقل غرب گیلان محسوب شود که همچون یک بندر کوچک روزانه محل مراجعه و بارگیری ده‌ها کامیون از اقصی نقاط کشور میباشد.
پوشش جنگلی
در قسمت کرانه‌های تالاب انزلی، جنگل‌ها خاص نواحی مردابی به مقادیر زیادی دیده میشود. در جنگل‌های منطقه انواع درختان، راش، توسکا، افرا نمدار، ممرز، سپیدار، اوجا، خرمالو، ارس، گردو و انجیل، و از همه مهم‌تر صنوبر وجود دارد. در صومعه سرا مناطق ییلاقی وجود ندارد ولی در قسمت دشت آن به مساحت ۱۱۵/۱۷ هکتار غنی میباشد بیشتر گیاهان مراتع از انواع: مارجنگ، پونه، پیرگیاه، شبدر، هویچ وحشی، شاه پسند، گزنه و… تشکیل شده‌است.
کوه‌ها
شهرستان صومعه سرا کلاً در ناحیه جلگه‌ای قرار گرفته و به غیر از تعدادی کوه کم ارتفاع فاقد کوه و قلل است. کوه خمباراجی (خمبارژی) با ارتفاع ۹۴۶ متر در محدوده دهستان گوراب زرمیخ (تنیان) در ۲۰ کیلومتری غرب شهرستان صومعه سرا و کوه‌های سیاهکوه، سفیدلنگان کوه و پلنگ دره کوه حداکثر ارتفاعشان به (۱۲۰۰) متر می‌رسد
رودخانه‌ها
رودخانه‌های مهم شهرستان صومعه سرا عبارت‌اند از:
- پیش رود: این رودخانه از اتصال رودخانه‌های قلعه رودخانه و گشت رودخان شهرستان فومن تشکیل شده که از روستاهای صیقلان گوراب، ماتک، لیف شاگرد عبور نموده و از کنار روستای سیاه درویشان به تالاب انزلی می‌ریزد که آن رودخانه در روستای سیاه درویشان که می‌رسد به نام رودخانه جمعه بازار نامیده میشود.
- شاندری: این رودخانه از کوه‌های توالش سرچشمه می‌گیرد و از کناره صومعه سرا به سمت شرق انحراف یافته و به رودخانه مرغک ملحق میشود و وارد تالاب میشود.
- پلنگ رود: این رودخانه از سیاه کوه صومعه سرا سرچشمه گرفته و وقتی به دهستان صومعه سرا رسیده معروف به «ماسوله رودخان» میشود این رود بعد از گوراب به سمت شمال شـ\رق و بعد از فتمه سر وارد تالاب میشود و از دیگر رودخانه‌ها رودخانه پسیخان و گازروبار است.
یکی از روستاهای سرسبز صومعه سرا نوخاله‌است در فاصله کمی از این روستا و در ساحل رودخانه عریض و بسیار زیبای نوخالیه مرتع سبز وسیعی خود نمایی می‌کند که محل نگهداری و قرق اسب‌ها و گاوها است. این صحنه بسیار زیبا و دیدنی است. این رودخانه با گذشتن از چند روستااز روستای سرسبز و توریستی سیاهدرویشان گذشته و به تالاب انزلی می‌رسد. صوفیان ده یکی از دهات بسیار زیبای این منطقه صوفیان ده میباشد این ده طبیعت بسیار زیبایی دارد در این ده مجموعه تفریحی توریستی قشنگی به نام گلبانگ دادو احداث شده‌است.
اقلیم
آب و هوا
آب و هوای شهرستان صومعه سرا در مجموع مرطوب جلگه‌ای و فصل‌های مختلف سال دارای شرایط مطلوب میباشد. از این نظر این منطقه با آب و هوای ویژه خود در اقلیم مرطوب و معتدل قرار داشته، دارای باران فراوان با ۹۷۲/۳ میلی‌متر در سال و متوسط ۸۱ میلی‌متر و میانگین رطوبت ۸۹ درصد، متوسط درجه حرارت سالیانه ۱۶/۶ درجه سانتیگراد و حداکثر حرارت مطلق متوسط ۲۹/۱ درجه سانتی گراد و حداقل حرارت مطلق متوسط ۸/۹ درجه سانتیگراد در فصول مختلف سال که کلاً ویژگی‌های شهرستان‌های ساحل غربی دریای خزر دارد. این شهرستان همانند سایر شهرستان‌های گیلان در مقابل رطوبت زیاد از گرمای متوسط و جریان هوای مطبوع برخوردار بوده و بادهای مختلف الجهت در آن جریان دارند که شدیدترین شان باد گرم زمستانی است که از غرب می‌وزد و ظرف یکی، دو روز رطوبت منطقه را خشک و موجب خسارت شدید کشاورزی و آتش‌سوزی‌های مهیب در شهر و روستاها یا جنگل‌ها می‌گردد. در فصل بهار و پاییز، وزش باد از جانب دریا بوده که موجب افزایش تراکم بخار در دامنه ارتفاعات غربی و ریزش باران می‌گردد متوسط گرمترین ماه سال تیر و مرداد با (۳۶/۸ و ۳۶/۴) درجه سانتیگراد و متوسط سردترین ماه سال بهمن و اسفند با ۵ و ۷ درجه سانتیگراد است و متوسط پرباران‌ترین ماه سال مهر و شهریور با ۱۶۱/۱ و ۱۴۳/۵ میلی‌متر و کم باران‌ترین ماه سال فروردین و دی با ۶/۴ و ۲۶/۸ میلی‌متر و میزان بارندگی سالانه ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی‌متر میباشد. بادهایی که در منطقه می‌بارند عبارت‌اند از: باد جنوب شرقی، باد جنوب، باد ژیروس، باد غرب، باد شرق، بادنورد از شمال شرقی و پر بادترین ماه سال آبان با ۷ متر سرعت و کم بادترین ماه سال تیرماه با ۳ متر سرعت میباشد.
خاک
خاک شهرستان صومعه سرا به سه تیپ «فیزیوگرافیک» تقسیم می‌گردد که وضعیت آن‌ها از نظر مساحت و درصد بدین قرار خواهد بود: جلگه‌ای به مساحت ۵۷۲۰۰ مترمربع با ۶/۹۲ درصد کوهپایه‌ای با مساحت ۲۹۰۰ مترمربع با ۱۷/۴ درصد کوهستانی با مساحت ۱۷۰۰ مترمربع ۱۷/۲ درصد. در این ناحیه با توجه به نوع آب و هوا و نوع کشت می‌توان به خاک قهوه‌ای و خاکستری پودر رزولیک اشاره نمود که مخصوص مناطق جنگلی بوده و در کشت چای بسیار مفید میباشد. اکثر جنگل‌های تراشیده شده یا به صورت پراکنده دیده میشود. شیب بسیار تند فرسایش و آب روی متوسط از محدودیت‌های اساسی این اراضی میباشد. در مجاورت کوه‌های جنگلی کم ارتفاع به سمت غرب شهرستان کوه‌های مرتفع و جنگل به وسعت نه چندان زیاد که در برخی قسمت‌ها، خاک‌های سنگلاخی کم عمق دیده میشود که شیب بسیار تند و تیز در این نقاط با آب روی متوسط از ویژگی‌های آن میباشد.
مراکز آموزشی
- دانشگاه‌ها
- دانشکده فنی و مهندسی صومعه سرا (میرزا کوچک خان)
- داشکده منابع طبیعی صومعه سرا (دانشگاه گیلان)
- دانشکده پیراپزشکی صومعه سرا
- دانشگاه جامع علمی - کاربردی مرکز صومعه سرا
- دانشگاه پیام نور صومعه سرا
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد صومعه سرا
- دانشکده فنی حرفه‌ای صومعه سرا
منابع
- http://guilan.irib.ir/-/نام-واژه-صومعه-س-1
- «معرفی شهر صومعه سرا». فرمانداری صومعه سرا. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ ژوئن ۲۰۱۹.
- «هفت دغنان صومعه سرا نمادی از تمدن و تاریخ کهن گیلان است». ایسنا.
- «صومعه‌سرا شهر ابریشم و نگین پهنه بهشتی گیلان+ تصاویر و فیلم». تسنیم.
- https://www.ethnologue.com/language/glk
پیوند به بیرون
 |
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای صومعه‌سرا دارد. |
- <Pazuki, Arman & Sohani, Mehdi (2013). "Phenotypic evaluation of scutellum-derived calluses in 'Indica' rice cultivars" (PDF). Acta Agriculturae Slovenica. 101 (2): 239–247. doi:10.2478/acas-2013-0020. Retrieved February 2, 2014.
- https://web.archive.org/web/20190605021708/http://somesara.gilan.ir/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B5%D9%88%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B3%D8%B1%D8%A7