قانون حداقل دستمزد
قانون حداقل دستمزد (به انگلیسی: Minimum wage law) قانونی است که کارفرمایان را از استخدام کارمندان یا کارگران دستمزد کمتر از حداقل ساعتی، روزانه یا ماهانه منع می کند. بیش از 90٪ از کل کشورها دارای نوعی قانون حداقل دستمزد هستند.[1] این قانون در مقاوله نامه 131 درج شده ،طبق معادات دفتر بین‌المللی کار در سال 1970 مصوب شده است .[2]
مفهوم
حداقل دستمزد از سوی سازمان بین‌المللی کار بدین گونه می‌باشد: «حداقل دستمزد مبلغی است که در ازای انجام خدمت یا کار در مدت معین به کارگر پرداخت می‌شود و هیچ فرد و قرارداد جمعی نمی‌تواند آن را کاهش دهد و پرداخت آن به وسیله قانون تضمین شده‌است و کفاف معاش کارگر و خانواده اش را با توجه به شرایط اقتصادی آن کشور میدهد.»
این بدین معناست که میزان حداقل دستمزد به عواملی مثل بهروری نیروی کار، قدرت چانه زنی اتحادیه‌ها و اصناف، میزان تقاضا و مذاکرات دسته جمعی تنها به شرایط معیشتی کارگر است. همین‌طور باید توجه داشت که در رعایت شرایط معشیتی جنبه‌های اجتماعی و اخلاقی مورد توجه است و تمرکز اهداف اجتماعی دولت بر حفظ و ارتقای رفاه کارگران است.[3]
عناصری که در تعیین سطح حداقل دستمزدها مورد توجه قرار می‌گیرد، حدالامکان مناسب با رویکردهای ملی است شامل:
الف) نیازهای کارگران و خانواده‌های آنها با در نظر گرفتن سطح عمومی دستمزدها در کشور، هزینه زندگی، مزایای تأمین اجتماعی و استانداردهای زندگی
نسبی سایر گروه‌های اجتماعی
ب) عوامل اقتصادی، از جمله الزامات توسعه اقتصادی، میزان بهره‌وری و مطلوبیت در دستیابی و حفظ سطح اشتغال[4]
تاریخچه
تا همین اواخر ، قوانین حداقل دستمزد معمولاً بسیار جدی دنبال می شدند . به عنوان مثال درایالات متحده و انگلیس ، فقط بر زنان و کودکان اعمال می شدند. تنها پس از رکود بزرگ ، در بخش اقتصاد صنعتی بر روی نیروی کار عمومی اعمال شد حتی در آن زمان ، قوانین اغلب مخصوص صنایع خاص بودند. به عنوان مثال ، در فرانسه ، قانون های موجود محصور در اتحادیه های کارگری بود. در ایالات متحده محدودیت های مربوط به دستمزد خاص در صنعت، غیرقانونی به نظر می رسید. قانون استاندارد کار عادلانه کشور در سال 1938 ، حداقل دستمزد یکنواخت ملی را برای کارگران غیررسی و بدون نطارت ایجاد کرد. بعداً نیروهای کار تحت پوشش قرار گرفتند.[5]
- در سال 1894 ، نیوزلند باچندین هیئت داوری توافقات صنعتی و عملکرد قانونی راتأسیس کرد.
- در سال 1896 ، استرالیا هیئت های مشابهی را تأسیس کرد
- در سال 1909 قانون هیئت های تجاری در انگلستان به تصویب رسید .
- در سال 1912 ، ایالت ماساچوست، ایالات متحده ، حداقل دستمزدها را برای زنان و کودکان تعیین کرد.
- در ایالات متحده ، حداقل دستمزدهای قانونی برای اولین بار در سال 1938 در سطح ملی تصویب شد. [6]
چه کسانی می‌توانند حداقل دستمزد را تعیین کنند؟
سازکارهای اساسی در تعیین حداقل دستمزد
۱) بصورت قانونی و توسط دولت
۲)بصورت توافق‌های بین اتحادیه‌های کارگری و کارفرمایی
۳)توافقات جمعی و سه جانبه گرایی[7]
دولت‌ها باید در تعیین حداقل دستمزدهای مصوب قانونی، مشاوره همه‌جانبه را تضمین کند و در تشکیل و اجرای سیستمی حداقل دستمزد مشارکت مستقیم و دوجانبه ای رانیز بین طرفین شغلی و کاری تدوین کند. متداول‌ترین روش در سیستم‌های قانون گذاری برای تضمین مشورت و مشارکت طرفین کاری از طریق موسسه‌هایی مثل کمیسیون های سه جانبه تعیین‌کننده دستمزد، هیأت های تعیین‌کننده آن و یا سایرنهادهای دارای صلاحیت عمومی برای تأمین منافع اقتصادی و اجتماعی است.[8]
چه کسانی می‌توانند حداقل دستمزد را دریافت کنند؟
سازمان جهانی کار می‌نویسد: «قانون حداقل دستمزد علی‌رغم توافقات قرارداد شده بین کارگر و کارفرما باید به منظور بیشترین بهره وری و کارآیی در یک رابطه کاری، توانایی حمایت یکسان و برابر از همه کارگران از جمله زنان، جوانان و کارگران مهاجر را داشته باشد.»[9]
مشاغلی که بطور معمول از سیستم‌های حداقل دستمزد حذف می شودعبارتند از :مشاغل خانگی یا کشاورزی ، کارگران دارای معلولیت، کارورزان ، کارآموزان و غیره ... اما واجدین شرایط دریافت حداقل دستمزد :
گروه اول:مشاغل خانگی[10]
گروه دوم: کارگران با مشاغل غیر استاندارد[11]
گروه سوم: مشاغل غیررسمی
گروه چهارم :مشاغل دولتی[12]
حداقل دستمزد در ایران
براساس ماده ۴۱و ۴۲ قانون کار، شورای عالی کار موظف به تعیین حداقل مزد برای نقاط مختلف کشور و صنایع براساس درصد تورمی که بانک مرکزی در همان سال اعلام می‌کند، می‌باشد و میزان آن باید بدون توجه به مشخصات روحی و جسمی کارگران و ویژگی‌های کار محول شده، معاش یک خانواده را تأمین کند. حداقل مزد باید بصورت نقدی پرداخت شود و پرداخت‌های غیر نقدی به عنوان مازاد بر حداقل تلقی می‌شود.[13]
باوجود آنکه در ایران یک نوع حداقل مزد تعیین می‌گردد امابرای کارگاه‌های با بیش از پنجاه نفر کارگر طرح طبقه‌بندی مشاغل وجود دارد و کارگران دارای جدول مزدی می‌باشند و باید توجه داشت نرخ‌های این جدول از میزان سالانهٔ حداقل دستمزد بالاتر است. [14]
اثرات قانون حداقل دستمزد
همان‌طور که اشتغال مورد بحث ترین موضوع در بررسی اثربخشی حداقل دستمزد است نمی‌توان از تأثیر میزان حداقل دستمزد بر ساعات کارو تعداد کارمندان چشم پوشی کرد.درست همانطورکه بلمن و ولفسان بیان کرده‌اند «اساس حمایت از حداقل دستمزد بر تأثیر آن در بهبود زندگی کسانی است که بیشترین آسیب پذیری را در بازار کار دارند. اگر حداقل دستمزد منجر شود افراد زیادی کار خود را ازدست بدهند، سؤالات جدی در مورد به مزایا و هزینه‌های مرتبط با آن پیش می‌آید».[15]
منابع
- Minimum wages policy (Report). Archived from the original on 28 October 2006. https://web.archive.org/web/20061028002046/http://www.ilo.org/public/english/protection/condtrav/pdf/infosheets/w-1.pdf.
- http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO:12100:P12100_ILO_CODE:C131
- |تعین حداقل دستمزد، سال 1393 |اکرم جعفری |url=http://ensani.ir/fa/article/export-ris/356419
- https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO:12100:P12100_ILO_CODE:C131%7C |C131 - Minimum Wage Fixing Convention, 1970
- Eatwell, John, Ed.; Murray Milgate; Peter Newman (1987). The New Palgrave: A Dictionary of Economics. London: The Macmillan Press Limited. pp. 476–478. ISBN 0-333-37235-2.
- Sanjiv Sachdev (2003). "Raising the rate: An evaluation of the uprating mechanism for the minimum wage". Employee Relations.
- url=http://ensani.ir/fa/article/export-ris/356419
- http://nazreeshteghal.com/مقاله-ترجمه-شده-سازمان-جهانی-کار-ilo/
- http://nazreeshteghal.com/مقاله-ترجمه-شده-سازمان-جهانی-کار-ilo/
- ILO : کارگران خانگی سرتاسر دنیا: آمار جهانی و محلی و گسترش حمایت قانونی )ژنو، 2013 ( ، صفحات 76 - 75
- ILO : نتایج نشست متخصصین در مورد اشکال غیر استاندارد اشتغال، بدنهی حکومتی، 323 امین جلسه، ژنو، 27 - 12 مارس 2015 )ژنو، 2015 (. همچنین ILO : اشتغال غیر استاندارد در سراسر جهان: شناخت چالشها، تعیین چشماندازها )ژنو، 2016
- http://nazreeshteghal.com/مقاله-ترجمه-شده-سازمان-جهانی-کار-ilo/
- قانون کار جمهوری اسلامی ایران|تاریخ تصویب : 29/8/1369
- |تعین حداقل دستمزد، سال 1393 |اکرم جعفری |url=http://ensani.ir/fa/article/export-ris/356419
- دی.بلمن و پی. ولفسان: حداقل دستمزد چه کاری انجام میدهد؟ )مؤسسه تحقیقات اشتغال دبلیو. ای. آپجان، کالامازو، ام آی، 2014 ،) صفحه 21
پیوند به بیرون
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ قانون حداقل دستمزد موجود است. |
https://rkj.mcls.gov.ir/fa/moghararaat/ghavanin/ghanoonkar
|
| موضوعات اصلی |
|  |
|---|---|---|
| سایر موضوعات |
| |
| خاستگاه حقوق | ||
| وضع قانون |
| |
| نظام‌های حقوقی |
| |
| نظریه‌های حقوقی |
| |
| نظریه‌پردازی حقوق |
| |
| نهادهای قانونی |
| |
| ||
| بخشی از یک مجموعه درباره |
| علم اقتصاد |
|---|
|
|
