قانون بینالمللی حقوق بشر
قانون بینالمللی حقوق بشر (انگلیسی: International human rights law) یا (IHRL) بخشی از قانون بینالملل است که برای ارتقای حقوق بشر در زمینههای اجتماعی، منطقه ای و داخلی وضع شدهاست. بهطور عمده به لحاظ حقوق بینالملل، قانون بینالمللی حقوق بشر، حاصل معاهده هاو توافقنامههایی است که بین دولتهای مستقل انجام شده و قصد دارند روی سایر دولتهایی که با هم به توافق رسیدهاند اثر گذاری قانونی داشته باشند.[1]
نقش قانون بینالمللی حقوق بشر
به لحاظ قانونی حقوق بینالمللی عرفی و سایر اسناد بینالمللی حقوق بشر هرچند از نظر قانونی نیازی به اجرای آن نیست، اما نیازبه کمک، اجرا، فهم و ارتقای قانون بینالمللی حقوق بشر هست و به عنوان منبعی تأثیرگذار در معاهدات سیاسی شناخته میشود.[2][3]
تعریف
قانون بینالمللی حقوق بشر برای حفظ حقوق بشر و حفظ کرامت ذاتی انسان وضع شدهاست، اصولی را که بیان میکند از دو ماده اصلی تشکیل یافتهاست.[4]
- اصول حقوق بشر که در دوران صلح و امنیت قابل اجرا باشد. (مانند کنوانسیون مربوط به وضعیت پناهندگان ۱۹۵۱) و (کنوانسیون سوم ژنو ۱۹۴۹).
- اصول حقوق بشر که در دوران منازعات مسلحانه بین کشورها قابل اجرا باشد. به این اصل، قانون حقوق بینالملل بشردوستانه نیز گفته میشود. بین این دو قانون حقوق بشر، نکتههای مشترکی وجود دارد. (یعنی IHL)
اما عده ای از محققان تکثرگرایی سیاسی حقوق بینالمللی، حقوق بشر انسان دوستانه را بخشی از قانون حقوق بشر نمیدانند. مواردی را که این قانون شامل میشود عبارت است از:
- اصول حقوق بینالمللی یا حقوق پیمانی که منبع شان پیمانهای بینالمللی است،
- قانون عرفی بینالمللی،[5]
- اصول عمومی حقوق، درجه پایین قانونهای نرم که از نظر قانونی به مرحله لازمالاجرا نرسیده باشد. همه این اصول و قوانین برای محدود کردن رفتار یک حکومت درحوزه اختیارات قانونی اش با ارزیابی آن نسبت به حقوق بشر بهوجود آمده.[6]
سیستم سازمان ملل متحد
مجمع عمومی سازمان ملل متحد اعلامیه وین را در سال ۱۹۹۳ به تصویب رساند، که در آن کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد بنیان گذاشته شد. در سال ۲۰۰۶، کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد با شورای حقوقبشر سازمان ملل متحد برای اجرای قانون بینالمللی حقوق بشر جایگزین گردید.[7]
لایحه حقوق بشر بینالمللی
اعلامیه جهانی حقوق بشر (UDHR) اعلامیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد است که در فرم قانونی الزاماً قانون بینالمللی حقوق بشر نیست. بسیاری از محققان حقوقی، UDHR را به عنوان سندی از حقوق بینالملل عرفی میخوانند. بهطور گستردهتر، UDHR به یک مرجع معتبر حقوق بشر تبدیل شدهاست. این مبنایی برای قوانین بینالمللی حقوق بشر در آینده است که با مقررات بینالمللی ربطی ندارد، اما در نهایت منبع معتبر قانون بینالمللی حقوق بشر بهشمار میآید.[8]
معاهدات بینالمللی حقوق بشر
علاوه بر تصویب در سال ۱۹۶۶ دو میثاق گسترده که بخشی از لایحه بینالمللی حقوق بشر (یعنی میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی و میثاق بینالمللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) را تشکیل میدهد، دیگر معاهدات در سطح بینالمللی ی تصویب شدهاست، که بهطور کلی به عنوان اسناد حقوق بشر شناخته میشود. برخی از مهمترین موارد عبارتند از:
- کنوانسیون نسلکشی (CPCG) (در ۱۹۴۸ تصویب شد و در۱۹۵۱ به اجرا درآمد)
- کنوانسیون مربوط به وضعیت پناهندگان (CSR) (در ۱۹۵۱ تصویب شد و در۱۹۵۴ به اجرا درآمد)
- معاهده بینالمللی محو همه اشکال تبعیض نژادی (CERD) (در۱۹۶۵ تصویب شد و در ۱۹۶۹)
- کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان (CEDAW) (در ۱۹۸۱ به اجرا درآمد)[9]
- کنوانسیون ملل متحد علیه شکنجه (CAT) (در ۱۹۸۴ به تصویب رسید و در ۱۹۸۷ به اجرا درآمد)[10]
- پیماننامه حقوق کودک (CRC) (در ۱۹۸۹ به تصویب رسید و در ۱۹۹۰ به اجرا درآمد)[11]
- کنوانسیون بینالمللی حمایت از حقوق کارگران مهاجر و اعضای خانوادههایشان (ICRMW) (در ۱۹۹۰ به تصویب رسید و ۲۰۰۳ به اجرا درآمد)
- کنوانسیون حقوق افراد معلول (CRPD) (در ۳ مه ۲۰۰۸ به اجرا درآمد)
- کنوانسیون بینالمللی حفاظت از همه افراد در برابر ناپدید شدن اجباری (ICPPED) (در۲۰۰۶ به تصویب رسید و ۲۰۱۰ به اجر درآمد)[12]
جستارهای وابسته
منابع
- The Foundation of International Human Rights Law
- The States Parties to this Convention,
- Yun, Seira (2014). "Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child". Journal of International Humanitarian Legal Studies. 5 (1–2): 213–257. doi:10.1163/18781527-00501008. SSRN 2556825.
- Fragmentation of International Law? Postmodern Anxieties
- Customary law
- International Humanitarian Law
- Human Rights System
- "OHCHR". Web.archive.org. 30 May 2008. Archived from the original on 30 May 2008. Retrieved 9 October 2011.
- women watch
- "OHCHR". Web.archive.org. 9 March 2008. Archived from the original on 9 March 2008. Retrieved 9 October 2011.
- Convention on the Rights of the Child
- Kissinger, Henry (July–August 2001). "The Pitfall of Universal Jurisdiction". Foreign Affairs. Archived from the original on 14 January 2009.
- مشارکتکنندگان ویکیپدیا. «International human rights law». در دانشنامهٔ ویکیپدیای انگلیسی، بازبینیشده در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۷.