قلعه دختر (میانه)
قلعه دختر یا قیز قالاسی در شهرستان میانه قرار داشته و به شماره ۸۷۰ جزو آثار ملی ثبت شده‌است. این قلعه در دو کیلومتری پل‌دختر (میانه) در رشته کوه قافلانکوه واقع شده‌است. این قلعه به‌شکل کثیرالا ضلاع غیرمنتظم ساخته شده و به سه قسمت تقسیم می‌شود.
| قلعه‌دختر | |
|---|---|
 قیز قالاسی | |
| |
| نام | قلعه‌دختر |
| کشور | ایران |
| استان | آذربایجان شرقی |
| شهرستان | شهرستان میانه |
| بخش | هخامنش |
| اطلاعات اثر | |
| نامهای دیگر | قیز قالاسی |
| نامهای قدیمی | قز قالع‌سه |
| نوع بنا | سنگ و رس |
| کاربری | دژ، قلعه |
| دیرینگی | هزاره‌یکم پیش از میلاد |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۸۷۰ |
  قلعه‌دختر روی نقشه ایران
۳۷٫۴۱۳۳°شمالی ۴۷٫۷۲۴۱°شرقی | |
| میراث کهن | |
قسمت‌های بنا
- دیوار بیرونی که قطورتر از دیگر قسمت‌ها بوده و به وسیلهٔ ۲۴ برج دیدبانی، نگهبانان از قلعه پاسداری می‌نمودند.
- دیوار داخلی که این دیوار حافظ قسمت اصلی قلعه یا قلب قلعه بوده.
- قسمت داخلی قلعه که محل فرماندهی و کوتبال دژ محسوب می‌شود.
این قلعه دارای دو مدخل ورودی است که در بالای یکی از این مدخل کتیبه‌ای بوده که بر اثر مرور زمان از بین رفته‌است.
تاریخچه
خانم ژان دیولافوا در صفحه ۷۲ از کتاب خود[1] قدمت این قلعه را به زمان اردشیر یکم (هخامنشی) رسانده و هدف بنای آن را زندانی برای شاهزاده خانم شورشی ذکر کرده‌است.[2]
برخی بنای این قلعه را مربوط به قرن ۷ هجری تخمین زده‌اند.[3]
برخی دیگر بنای آن را با قدمت ۸ تا ۱۲ قرن ذکر کرده‌اند.[4]
ولی با توجه به پایه‌های ساخت قلعه و مصالح بکار برده شده تخمین به اوایل دوره ساسانیان نیز زده می‌شود.
قلعه‌دختر و پل‌دختر
در گویش محلی نام این قلعه قیز قالاسی به معنای قلعه دختر می‌باشد. راجع به نام قلعه روایاتی رایج است از آن جمله که دختر پادشاهی علیه پدر خویش شورش می‌کند و پد ر او را به نقطه دور تبعید و برای وی قلعه‌ای ساخته در آنجا محبوسش می‌کند. دختر شاه بامید آزادی خویش روز شماری می‌کند و چوپانی که آنطرف رود قزل‌اوزن به چوپانی مشغول بوده توجه او را جلب می‌کند و این دو عاشق هم می‌شوند و چوپان هر شب رودخانه سرد و خروشان قزل اوزن را می‌شکافت و بدیدار شاهزاده‌خانم می‌آمد و شاهزاده‌خانم برای آنکه رنج این کا ر را از چوپان رفع سازد پلی بر روی رودخانه می‌زند و چوپان اولین کسی است که از روی پل رد می‌شود و بدیدار شاهزاده‌خانم می‌آید.
همچنین روایت است بازرگانی برای در امان ماندن دختر خود از دست مغولان برای دختر خود در این منطقه قلعه می‌سازد ولی به مرور زمان و حسن روابط و پس از مرگ بازرگان دختر وی برای توسعه تجارت بازرگانان آذربایجان با دیگر کشورها این پل (پل دختر) را می‌سازد.
عقیده باستان شناسان بر این است که این قلعه مانند قلعه دخترهای دیگر توسط ایزدبانو ناهید (آناهیتا) ساخته شده‌است. پرستشگاه‌های این ایزدبانو را اغلب در بلندی‌ها می‌ساختند و حاکمان و بازرگانان و کشاورزان هرساله با هدایای نفیس عازم این پرستشگاه‌ها می‌شدند چرا که ملکه ناهید فریادرس زنان و آزادی و حریت نعمت و فراوانی آب و باران تنها کسی بوده که در اقتصاد و نبرد پشتیبان این مرز و بوم بوده‌است. این قلعه‌ها بیشتر در کنار رودخانه‌های عظیم و دریاها ساخته می‌شده‌است.
نگارخانه
قیز قالاسی
ورودی قلعه
قیز قالاسی
قیز قالاسی
منابع
- به نام فرانسوی: La Perse, la Chaldée et la Susiane 1881-1882, Paris, 1887
- https://ia801902.us.archive.org/28/items/ldpd_6885554_000/ldpd_6885554_000.pdf
- «قیزقالاسی». نمای ایران. ۲۰ خرداد ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ اکتبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲ آذر ۱۳۸۸.
- کتاب میانه تألیف محمدصادق نایبی، تهران، انتشارات جهان جام جم، 1384
پیوند به بیرون
| آذربایجان شرقی | 
 | |
|---|---|---|
| آذربایجان غربی |
| |
| اردبیل | ||
| اصفهان | ||
| ایلام | ||
| بوشهر |
| |
| تهران |
| |
| چهارمحال و بختیاری | ||
| خراسان شمالی |
| |
| خراسان رضوی | ||
| خراسان جنوبی | ||
| خوزستان | ||
| سمنان | ||
| سیستان و بلوچستان | ||
| فارس | ||
| قزوین |
| |
| قم | ||
| کردستان | ||
| کرمان | ||
| کرمانشاه | ||
| گلستان | ||
| گیلان | ||
| مازندران | ||
| مرکزی | ||
| هرمزگان | ||
| همدان | ||
| یزد | ||
روستا قلعه | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| قلعه |
|  | ||||||
| ||||||||
