نارین قلعه (نائین)
نارین قلعه یا نارنج قلعه، قلعه‌ای باستانی در شهر نائین در استان اصفهان است. این بنا درست در مرکز بافت تاریخی شهر نائین و در بین محله‌های قدیمی یعنی باب‌المسجد، کلوان، نوآباد واقع شده‌است و قدیمی‌ترین بنای شناخته شده در بافت تاریخی شهر نائین است.[1]
| نارین قلعه | |
|---|---|
 نمایی از برج و باروهای خشتی دژ | |
| |
| نام | نارین قلعه |
| کشور | ایران |
| استان | اصفهان |
| شهرستان | نائین |
| اطلاعات اثر | |
| نام‌های دیگر | نارنج قلعه |
| نام‌های قدیمی | دژ نارین |
| کاربری | دژ |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۴۱۷۷ |
| تاریخ ثبت ملی | ۴ آبان ۱۳۶۵ |
پیشینه
از مهمترین و قدیمی‌ترین بناهای شهر، «نارین قلعه» یا «نارنج قلعه» بنا بر نوع مصالح و سبک بنا، می‌تواند مربوط به دوران پارتیان[2] یا دوران ساسانیان باشد و احتمالاً آتشگاه بوده‌است.[3] که از آن به عنوان دژ یا کهن دژ شهر استفاده می‌شده‌است. به ویژه آن که این بنا درست درمیان بافت تاریخی نائین قرار گرفته‌است. دربارهٔ کارکرد قلعه اطلاع صحیحی در دست نیست. اما گمان می‌رود این قلعه، همراه با فضای اطراف، مرکز اداری و نظامی شهر بوده‌باشد. متأسفانه امروزه از این بنا چیزی جز چند دیوار خشتی و بقایای یک قلعه عظیم باقی نمانده‌است.
دور تا دور قلعه در قدیم خندقی احاطه نموده بودند که از پایین‌ترین قسمت خندق تا بالاترین قسمت بنا در قدیم ۵۰ متر ارتفاع داشته‌است و بنای مذکور به صورت چند ضلعی بوده که چندین برج در گوشه اضلاع آن قرار داشت.[4]
جنگ امیر مبارزالدین محمد آل مظفر و ملک اشرف چوپانی در این قلعه روی داد.[5]
در منابع کهن
مدارک و منافع متعدد به شهرهایی اشاره می‌کنند که قلعه‌هایی مانند نارنج قلعه داشته‌اند.
اصطخری در کتاب خود از وجود ۵۰۰۰ قلعه در شهرها و کوه‌های پارس خبر داده‌است، و در کتاب خود به آتشکده‌ای اشاره می‌کند که در بالای این قلعه وجود داشته‌است. با توجه به این مطلب احتمال اینکه این قلعه در قبل از اسلام محل نگهداری آتش بوده‌است وجود دارد.
علاوه بر اصطخری نیز، حمدالله مستوفی در سال ۷۴۰ ه.ق دور این قلعه را ۴۰۰۰ گام ذکر کرده، و بنا برگفته معاونت معرفی و آموزش اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان، مقدسی هم در قرن سوم از این بنا بعنوان یک اثر قبل از اسلام نام برده‌است.
بنای تاریخی نارین قلعه به شماره ۴۱۷۷ مورخ ۶۵/۸/۴ در فهرست آثار ملی ایران ثبت گشته‌است.[6]
نگارخانه
نارین قلعه (نائین)- نارین قلعه (نائین)
نارین قلعه (نائین)
منابع
- «نارین قلعه، ایرانگردی تیشینه».
- «وبگاه شهر نائین». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ دسامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۳ دسامبر ۲۰۱۳.
- مجموعه جامع ایرانگردی و جهانگردی: استان اصفهان. حسن زنده دل و دستیاران. نشر ایران‌گردان. ص۷۲–۷۳
- «نارین قلعه نائین، سایت پژوهشی شهرستان نائین». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۳ آوریل ۲۰۱۴.
- مجموعه جامع ایرانگردی و جهانگردی: استان اصفهان. حسن زنده دل و دستیاران. نشر ایران‌گردان. ص۷۳
- «نارین قلعه، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان».
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ نارین قلعه (نائین) موجود است. |
| آذربایجان شرقی | 
 | |
|---|---|---|
| آذربایجان غربی |
| |
| اردبیل | ||
| اصفهان | ||
| ایلام | ||
| بوشهر |
| |
| تهران |
| |
| چهارمحال و بختیاری | ||
| خراسان شمالی |
| |
| خراسان رضوی | ||
| خراسان جنوبی | ||
| خوزستان | ||
| سمنان | ||
| سیستان و بلوچستان | ||
| فارس | ||
| قزوین |
| |
| قم | ||
| کردستان | ||
| کرمان | ||
| کرمانشاه | ||
| گلستان | ||
| گیلان | ||
| مازندران | ||
| مرکزی | ||
| هرمزگان | ||
| همدان | ||
| یزد | ||
