قلعه رودخان

دژ رودخان یا قلعه حسامی نام قلعه‌ای است متعلق به دوره امپراتوری ساسانی که بر فراز ارتفاعات جنگلی شهرستان فومن در روستای رودخان ساخته شده و ۲٫۶ هکتار مساحت و ۶۵ برج و بارو و دیواری به طول ۱۵۰۰ متر دارد.[1] دژ رودخان در ۳۰ کیلومتری شهر فومن است. برخی کارشناسان، ساخت قلعه را در دوران ساسانیان و مقارن با حمله تازیان به ایران دانسته‌اند.[2]

مختصات: ۳۷°۰۳′۵۲″ شمالی ۴۹°۱۴′۲۴″ شرقی
دژ رودخان
نامدژ رودخان
کشورایران
استانگیلان
شهرستانفومن
اطلاعات اثر
نام محلیقلعه روخون
نام‌های دیگرقلعهٔ هزار پله
نام‌های قدیمیدژ سگسال (سکسار یا سگسار)، دژ حسامی، دژ هزار پله
نوع بنادژ نظامی سنگی
سال‌های مرمتدورهٔ جمهوری اسلامی
کاربریدژ نظامی
دیرینگیساسانیان
دورهٔ ساخت اثرساسانیان
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت۱۵۴۹/۳
تاریخ ثبت ملی۳۰ مرداد ۱۳۵۴
اطلاعات بازدید
امکان بازدیددارد
دژ رودخان

مشخصات قلعه

این قلعه با ۲٫۶ هکتار مساحت بر فراز ارتفاعات روستای رودخان قرار دارد. دیوار قلعه ۱۵۰۰ متر طول دارد و در آن ۶۵ برج و بارو قرار گرفته‌است. فاصله مستقیم قلعه تا شهر ماکلوان ۲۵ کیلومتر، تا ماسوله ۴۵ کیلومتر و تا شفت ۲۰ کیلومتر است. اما از مسیر اصلی و آسفالته مسافت قلعه تا فومن ۲۵ کیلومتر، تا ماکلوان تقریباً ۳۵ کیلومتر و تا ماسوله ۶۰ کیلومتر است. این قلعه در ارتفاعی بین ۶۶۵ تا ۷۱۵ متر ارتفاع از سطح دریا واقع شده و در کنار آن رودی با همین نام جاری است.

این دژ با ارزش تاریخی که دارد بنابر ساختار، معماری و ویژگی‌های استراتژیکی و رزمی، در ۳۰ مرداد ۱۳۵۴ خورشیدی، به شماره ۳/۱۵۴۹ در فهرست آثار تاریخی و ملی ثبت شد.[3]

تاریخچه

برخی از کارشناسان، ساخت قلعه را در دوران ساسانیان و مقارن با حمله عرب‌ها به ایران دانسته‌اند.[2] در دورهٔ سلجوقیان این قلعه تجدید بنا شده و از پایگاه‌های مبارزاتی اسماعیلیان الموت بوده‌است.

بر روی کتیبه سردر ورودی قلعه که اکنون در موزهٔ گنجینهٔ رشت نگهداری می‌شود، درج شده که این قلعه در سال ۹۱۸ تا ۹۲۱ هجری قمری برای سلطان حسام‌الدین تجدید بنا شده‌است. امیره حسام الدین دباج فومنی (مظفرالسلطان)، فرمانروای بیه‌پس اولین قدرت منطقه‌ای بود که از اطاعت از صفویان سرپیچی کرد، و قلعه رود خان را بازسازی کرد تا از آنجا به مقاومت بپردازد ولی موفقیتی به دست نیاورد و به دربند گریخت و نهایتاً دستگیر و در تبریز اعدام شد.[4]

توصیف قلعه

قلعه رودخان از دو بخش ارگ[5] و قورخانه[6] تشکیل شده‌است. ارگ در قسمت غربی این بنا در دو طبقه واقع شده و جنس آن از آجر است. قراول‌خانه‌ها در قسمت شرقی در دو طبقه با نورگیرها و روزنه‌های متعدد بر اطراف مسلط است. چشمه‌ای نیز میان قلعه و گودترین محل آن وجود دارد.

بخش شرقی قلعه شامل دوازده ورودی، زندان، در اضطراری، حمام و آبریزگاه است. بخش غربی دوازده ورودی دارد، چشمه، حوض، آب‌انبار، سردخانه، حمام، آبریزگاه شاه‌نشین و چند واحد مسکونی که با برج و بارو محصور شده‌اند، دیگر بناهای این بخش را تشکیل می‌دهند. ۴۰ برج دیده‌بانی دور تا دور قلعه را احاطه کرده که اتاق‌های هشت ضلعی آن با طاق‌های گنبدی پوشانده شده‌است. دور تا دور دیوارها و برج‌ها روزنه‌هایی شیب‌دار دیده می‌شود که برای ریختن مواد مذاب و تیراندازی تعبیه شده‌اند. لازم است ذکر شود که در طول تاریخ قلعه، هیچ‌گاه دشمنی به آن نفوذ نکرده و نتوانسته آن را فتح کند.

دلیل نام‌گذاری

نام بومی و گیلکی این قلعه، "رۊخان ٚ قلعه" می‌باشد و در زبان تالشی هم به قٚلٚه رۊخؤن معروف است. نام قلعه رودخان، مترادف فارسی نام گیلکی قلعه است. چون این قلعهٔ تاریخی در کنار رودخانه، بنا شده‌است؛ آن را قلعه رودخانه‌ای نامیده‌اند. این قلعه در دوره‌های گوناگون به نام‌های قلعهٔ هزار پله، حسامی، سکسار، سگسار و سگسال نیز خوانده شده‌است.

ویژگی‌های زمین‌شناسی

قلعه رودخان از نظر زمین‌شناسی در منطقه‌ای بنا شده که در تقسیم‌بندی زمین‌شناسی به مجموعه گشت شهرت دارد و طبق بررسی‌های اشتوکلین شامل دو فاز دگرگونی است. اولی مربوط به پرکامبرین-پالئوزوئیک با شدت دگرگونی بالا است و دیگری به زمان مزوزوئیک و با شدت دگرگونی پایین مطلق است.

با توجه به گزارش‌های زمین‌شناسی، احتمال وجود ذخایر آهن در این منطقه بالا است. شواهدی برای فعالیت معدن کاری باستانی در این منطقه گزارش شده‌است. از جملهٔ آن‌ها پس‌مانده‌های ذوب در این منطقه‌است.

نگارخانه
  • پارک جنگلی منتهی به قلعه رودخان
  • ورودی اصلی قلعه رودخان
  • ورودی اصلی قلعه رودخان
  • دروازه قلعه رودخان
  • نمای از قلعه رودخان
  • داخل یکی از برج‌های قلعه رودخان
  • نمای یکی از ساختمان‌های قلعه رودخان
  • نمای قلعه رودخان
  • ساختمانی در بخش شاه‌نشین قلعه رودخان
  • ساختمانی در بخش شاه‌نشین قلعه رودخان
  • نمای کلی بخش شاه‌نشین قلعه رودخان
  • نمای قلعه رودخان از بخش شاه نشین
  • یکی از اتاقک‌های نزدیک بخش شاه نشین
  • آب‌انبار قلعه رودخان
  • آب‌انبار قلعه رودخان
  • قلعه رودخان
  • قلعه رودخان
  • قلعه رودخان
  • قلعه رودخان در قاب
  • قلعه رودخان
  • قلعه رودخان
  • قلعه رودخان
  • قلعه رودخان
  • داخل بخش شاه‌نشین قلعه رودخان
  • نمای کلی قلعه رودخان
  • شناسنامه قلعه رودخان

دانستنیها
  • این قلعه در دوران های تاریخی به نامهای (قلعه هزار پله) و (حسامی) خوانده شده است.
  • برخی از کارشناسان ساخت قلعه را در دوران ساسانیان و مقارن با حمله اعراب به ایران دانسته اند. در دوره سلجوقیان این قلعه تجدید بنا شده و از پایگاه های مبارزاتی اسماعیلیان بوده است.

پانویس
  1. «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۴ مارس ۲۰۱۲.
  2. «دژ قلعه رودخان در استان گیلان». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ مارس ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۷ فوریه ۲۰۱۳.
  3. لطفی‌نیا، سلیمان. «گردشگری. زیبای دست‌نیافتنی». هفته‌نامهٔ امرداد، یکشنبه ۲۴ دی ۱۳۹۱، سال سیزدهم، شمارهٔ ۲۸۹، ص ۸.
  4. ناصر عظیمی (۱۰ آبان ۱۳۹۰). ««ایوان مخوف» و «تهماسب صفوی»، عاملان ناهشیار تاریخ گیلان». انسان‌شناسی و فرهنگ. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ مارس ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲–۱۰–۱۳. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  5. محل زندگی حاکم و حرم‌سرای وی
  6. محل فعالیت‌های نظامی و زندگی سربازان

منابع
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ قلعه رودخان موجود است.

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.