قمرهای مشتری

ماه‌های مشتری سیاره غول‌آسای مشتری دارای ۷۹ قمر شناخته‌شده‌است.[1][2] بر این اساس مشتری دارای بیشترین تعداد قمر با مدار به نسبت پایدار در منظومه شمسی است.[3] بزرگ‌ترین و پرجرم‌ترین این قمرها چهار قمر گالیله‌ای هستند، که به صورت مجزا در سال ۱۶۱۰ میلادی توسط گالیلئو گالیله و زیمون ماریوس کشف شدند و برای بشر اولین اجرام کشف شده‌ای بودند که در مدار زمین یا خورشید قرار نداشتند. در اواخر قرن نوزدهم، تعدادی دیگر از قمرهای کوچک‌تر مشتری کشف شدند و بر روی آنها اسامی معشوقه‌ها، فتوحات و دختران خدای روم ژوپیتر یا معادل یونانی آن زئوس گذاشته شد. قمرهای گالیله‌ای با اختلاف پرجرم‌ترین اجرام در مدار مشتری هستند، در حالی که دیگر ۶۵ قمر این سیاره به همراه حلقه‌های آن با یکدیگر ۰٫۰۰۳٪ از کل جرم مداری این سیاره را تشکیل می‌دهند.

تصویری از مشتری و چهار قمر بزرگ آن (اندازه وفاصله واقعی نیست)

هشت قمر از ماه‌های مشتری، ماه معمولی دارای حرکت موافق‌گرد و مدار دایره‌ای و بدون انحراف مداری چندانی نسبت به خط استوایی مشتری هستند. ماه‌های گالیله‌ای به دلیل داشتن جرم سیاره‌ای کافی، دارای شکل تقریباً کروی هستند و اگر در مداری مستقیم به دور خورشید قرار داشتند، سیاره کوتوله محسوب می‌شدند. چهار ماه معمولی دیگر بسیار کوچک‌تر و به مشتری نزدیک‌ترند که نقش منبع گرد و غبار تشکیل‌دهندهٔ حلقه‌های مشتری را دارند. دیگر ماه‌های مشتری قمر نامنظمی هستند که حرکت موافق‌گرد و مخالف‌گرد و انحراف و خروج از مرکز مداری بالایی دارند و در فاصله‌ای دورتر در مدار مشتری قرار گرفته‌اند. این قمرها احتمالاً از مدار خورشیدی توسط مشتری جذب شده‌اند. از این قمرهای نامنظم هنوز هجده قمر نام‌گذاری نشده‌اند.

ویژگی‌ها

در خصوصیات مداری و ظاهری قمرها تفاوت‌های زیادی نسیت به یکدیگر دارند. چهار قمر گالیله‌ای دارای قطری بالغ بر ۳٬۱۰۰ کیلومتر هستند. بزرگ‌ترین قمر گالیله‌ای، گانیمد بعد از خورشید و هفت سیارهٔ دیگر، نهمین جرم بزرگ در منظومه شمسی است. این قمر از سیارهٔ عطارد نیز بزرگ‌تر است. تمام دیگر قمرهای مشتری دارای قطری کمتر از ۲۵۰ کیلومتر هستند که بسیاری از آنها به سختی به قطر ۵ کیلومتر می‌رسند. شکل مداری قمرها بسیار متفاوت است، برخی از آن‌ها مداری کامل و دایره‌ای دارند و برخی مداری غیرعادی و با انحراف مداری بالا و بسیاری بر خلاف حرکت مداری مشتری به دور خورشید حرکت می‌کنند. تناوب مداری آن‌ها بین هفت ساعت (کمتر از زمانی که مشتری یک بار به دور محور خود می‌چرخد) تا سه هزار برابر آن (تقریباً سه سال زمینی) طولانی‌تراست.

جدول

ردیف [note 1]	برچسب [note 2]	نام	تلفظ	تصویر	قطر (km)[note 3]	جرم (‎×۱۰^۱۶ kg)	نیم‌قطر بزرگ (km)	تناوب مداری (d)	انحراف مداری (°)	خروج از مرکز مداری	سال کشف	کاشف	گروه [note 4]
۱	XVI	متیس	ˈmi:tɨs		60×۴۰×34	~3.6	127 690	+7h 4m 29s	0.06°	0.000 02	1979	Synnott (وویجر ۱)	Inner
۲	XV	آدرستیا	ˌædrəˈsti:ə		20×۱۶×14	~0.2	128 690	+7h 9m 30s	0.03°	0.0015	1979	جویت (وویجر ۲)	Inner
۳	V	آمالتئا	ˌæməlˈθi:ə		250×۱۴۶×128	208	181 366	+11h 57m 23s	0.374°	0.0032	1892	برنارد	Inner
۴	XIV	تبه	ˈθi:bi		116×۹۸×84	~43	221 889	+16h 11m 17s	1.076°	0.0175	1979	Synnott (Voyager 1)	Inner
۵	I	آیو^†	ˈaɪ.oʊ		3660.0×۳۶۳۷٫۴ ×3630.6	8 900 000	421 700	+1.769 137 786	0.050°	0.0041	1610	گالیله	Galilean
۶	II	اروپا^†	jʊˈroʊpə		3121.6	4 800 000	671 034	+3.551 181 041	0.471°	0.0094	1610	گالیله	Galilean
۷	III	گانیمد^†	ˈgænɨmi:d		5262.4	15 000 000	1 070 412	+7.154 552 96	0.204°	0.0011	1610	گالیله	Galilean
۸	IV	کالیستو^†	kəˈlɪstoʊ		4820.6	11 000 000	1 882 709	+16.689 018 4	0.205°	0.0074	1610	گالیله	Galilean
۹	XVIII	تمیتسو	θɨˈmɪstoʊ		8	0.069	7 393 216	+129.87	45.762°	0.2115	1975/2000	چارلز کوال & Roemer/ Sheppard et al.	Themisto
۱۰	XIII	لدا	ˈli:də		16	0.6	11 187 781	+241.75	27.562°	0.1673	1974	چارلز کوال	Himalia
۱۱	VI	هیمالیا	haɪˈmeɪliə		170	670	11 451 971	+250.37	30.486°	0.1513	1904	چارلز دیلون پرین	Himalia
۱۲	X	لیسیتئا	laɪˈsɪθiə		36	6.3	11 740 560	+259.89	27.006°	0.1322	1938	ست بارنز نیکلسون	Himalia
۱۳	VII	الارا	ˈɛlərə		86	87	11 778 034	+261.14	29.691°	0.1948	1905	چارلز دیلون پرین	Himalia
۱۴	—	اس۲۰۰جی۱۱			4	0.009 0	12 570 424	+287.93	27.584°	0.2058	2001	Sheppard et al.	Himalia
۱۵	XLVI	کارپو	ˈkɑrpoʊ		3	0.004 5	17 144 873	+458.62	56.001°	0.2735	2003	Sheppard et al.	Carpo
۱۶	—	اس/۲۰۰۳ جی ۱۲			1	0.000 15	17 739 539	−482.69	142.680°	0.4449	2003	Sheppard et al.	?
۱۷	XXXIV	یوپوری	ju:ˈpɔərɨ.i		2	0.001 5	19 088 434	−538.78	144.694°	0.0960	2002	Sheppard et al.	Ananke
۱۸	—	اس۲۰۰۳جی۳			2	0.001 5	19 621 780	−561.52	146.363°	0.2507	2003	Sheppard et al.	Ananke
۱۹	—	اس۲۰۰۳جی۱۸			2	0.001 5	19 812 577	−569.73	147.401°	0.1569	2003	Gladman et al.	Ananke
۲۰	XLII	تلکسینوئه	θɛlkˈsɪnoʊ.i		2	0.001 5	20 453 753	−597.61	151.292°	0.2684	2003	Sheppard et al.	Ananke
۲۱	XXXIII	یوآنتی	ju:ˈænθi		3	0.004 5	20 464 854	−598.09	143.409°	0.2000	2002	Sheppard et al.	Ananke
۲۲	XLV	هلیکه	ˈhɛlɨki		4	0.009 0	20 540 266	−601.40	154.586°	0.1374	2003	Sheppard et al.	Ananke
۲۳	XXXV	ارتوزیه (ماه)	ɔrˈθɒsɨ.i		2	0.001 5	20 567 971	−602.62	142.366°	0.2433	2002	Sheppard et al.	Ananke
۲۴	XXIV	یوکاسته	ˌaɪ. əˈkæsti		5	0.019	20 722 566	−609.43	147.248°	0.2874	2001	Sheppard et al.	Ananke
۲۵	—	اس۲۰۰۳جی۱۶			2	0.001 5	20 743 779	−610.36	150.769°	0.3184	2003	Gladman et al.	Ananke
۲۶	XXVII	پرکسی‌دکی	prækˈsɪdɨki		7	0.043	20 823 948	−613.90	144.205°	0.1840	2001	Sheppard et al.	Ananke
۲۷	XXII	هارپلیکی	hɑrˈpælɨki		4	0.012	21 063 814	−624.54	147.223°	0.2440	2001	Sheppard et al.	Ananke
۲۸	XL	نیمی	ˈni:mi		2	0.001 5	21 129 786	−627.48	149.732°	0.3169	2003	برت جیمز گلدمن	Ananke
۲۹	XXX	هرمیپی	hɚˈmɪpi		4	0.009 0	21 182 086	−629.81	151.242°	0.2290	2002	Sheppard et al.	Ananke?
۳۰	XXIX	تیونه	θaɪˈoʊni		4	0.009 0	21 405 570	−639.80	147.276°	0.2525	2002	Sheppard et al.	Ananke
۳۱	XII	اننکه	əˈnæŋki		28	3.0	21 454 952	−642.02	151.564°	0.3445	1951	ست بارنز نیکلسون	Ananke
۳۲	—	اس۲۰۰۳جی۱۷			2	0.001 5	22 134 306	−672.75	162.490°	0.2379	2003	برت جیمز گلدمن	Carme
۳۳	XXXI	آیتنی	ˈaɪtni		3	0.004 5	22 285 161	−679.64	165.562°	0.3927	2002	Sheppard et al.	Carme
۳۴	XXXVII	کاله	ˈkeɪli		2	0.001 5	22 409 207	−685.32	165.378°	0.2011	2002	Sheppard et al.	Carme
۳۵	XX	تایجیتی	teiˈɪdʒɨti		5	0.016	22 438 648	−686.67	164.890°	0.3678	2001	Sheppard et al.	Carme
۳۶	—	اس ۲۰۰۳/جی ۱۹			2	0.001 5	22 709 061	−699.12	164.727°	0.1961	2003	Gladman et al.	Carme
۳۷	XXI	کالدینی	kælˈdi:ni		4	0.007 5	22 713 444	−699.33	167.070°	0.2916	2001	Sheppard et al.	Carme
۳۸	—	اس/۲۰۰۳ جی ۱۵			2	0.001 5	22 720 999	−699.68	141.812°	0.0932	2003	Sheppard et al.	Ananke?
۳۹	—	اس/۲۰۰۳ جی ۱۰			2	0.001 5	22 730 813	−700.13	163.813°	0.3438	2003	Sheppard et al.	Carme?
۴۰	—	اس/۲۰۰۳ جی ۲۳			2	0.001 5	22 739 654	−700.54	148.849°	0.3930	2004	Sheppard et al.	Pasiphaë
۴۱	XXV	ارینومی	ɨˈrɪnəmi		3	0.004 5	22 986 266	−711.96	163.737°	0.2552	2001	Sheppard et al.	Carme
۴۲	XLI	آئوده	eɪˈi:di		4	0.009 0	23 044 175	−714.66	160.482°	0.6011	2003	Sheppard et al.	Pasiphaë
۴۳	XLIV	کلیکوری	kəˈlɪkəri		2	0.001 5	23 111 823	−717.81	164.605°	0.2041	2003	Sheppard et al.	Carme?
۴۴	XXIII	کلیکی	ˈkælɨki		5	0.019	23 180 773	−721.02	165.505°	0.2139	2001	Sheppard et al.	Carme
۴۵	XI	کارمی	ˈkɑrmi		46	13	23 197 992	−721.82	165.047°	0.2342	1938	Nicholson	Carme
۴۶	XVII	کالریه	kəˈlɪroʊ.i		9	0.087	23 214 986	−722.62	139.849°	0.2582	2000	Gladman et al.	Pasiphaë
۴۷	XXXII	یوری‌دمی	jʊˈrɪdəmi		3	0.004 5	23 230 858	−723.36	149.324°	0.3769	2002	Sheppard et al.	Pasiphaë?
۴۸	XXXVIII	پسیثی	pəˈsɪθɨ.i		2	0.001 5	23 307 318	−726.93	165.759°	0.3288	2002	Sheppard et al.	Carme
۴۹	XLVIII	سیلینی	sɨˈli:ni		2	0.001 5	23 396 269	−731.10	140.148°	0.4115	2003	Sheppard et al.	Pasiphaë
۵۰	XLVII	یوکلدی	ju:ˈkɛlədi		4	0.009 0	23 483 694	−735.20	163.996°	0.2828	2003	Sheppard et al.	Carme
۵۱	—	اس/۲۰۰۳ جی ۴			2	0.001 5	23 570 790	−739.29	147.175°	0.3003	2003	Sheppard et al.	Pasiphaë
۵۲	VIII	پاسیفائه	pəˈsɪfeɪ.i		60	30	23 609 042	−741.09	141.803°	0.3743	1908	Gladman et al.	Pasiphaë
۵۳	XXXIX	هیجه‌منی	hɨˈdʒɛməni		3	0.004 5	23 702 511	−745.50	152.506°	0.4077	2003	Sheppard et al.	Pasiphaë
۵۴	XLIII	آرکی	ˈɑrki		3	0.004 5	23 717 051	−746.19	164.587°	0.1492	2002	Sheppard et al.	Carme
۵۵	XXVI	آیسانوای	aɪˈsɒnoʊ.i		4	0.007 5	23 800 647	−750.13	165.127°	0.1775	2001	Sheppard et al.	Carme
۵۶	—	اس/۲۰۰۳ جی ۹			1	0.000 15	23 857 808	−752.84	164.980°	0.2761	2003	Sheppard et al.	Carme
۵۷	—	اس/۲۰۰۳ جی ۵			4	0.009 0	23 973 926	−758.34	165.549°	0.3070	2003	Sheppard et al.	Carme
۵۸	IX	سینوپه	sɨˈnoʊpi		38	7.5	24 057 865	−762.33	153.778°	0.2750	1914	Nicholson	Pasiphaë
۵۹	XXXVI	اسپاندی	ˈspɒndi		2	0.001 5	24 252 627	−771.60	154.372°	0.4431	2002	Sheppard et al.	Pasiphaë
۶۰	XXVIII	آتونه	ɔ:ˈtɒnoʊ.i		4	0.009 0	24 264 445	−772.17	151.058°	0.3690	2002	Sheppard et al.	Pasiphaë
۶۱	XLIX	کره	ˈkɔəri		2	0.001 5	23 345 093	−776.02	137.371°	0.1951	2003	Sheppard et al.	Pasiphaë
۶۲	XIX	مگه‌کلایتی	ˌmɛgəˈklaɪti		5	0.021	24 687 239	−792.44	150.398°	0.3077	2001	Sheppard et al.	Pasiphaë
۶۳	—	اس/۲۰۰۳ جی ۲			2	0.001 5	30 290 846	−1 077.02	153.521°	0.1882	2003	Sheppard et al.	?
۶۴	LVII	اس/۲۰۰۳ جی ۵			4	۰٫۰۰۹۰	۲۳۹۷۳۹۲۶	−758.34	165.549	0.3070	2003	Sheppard et al.	Carme
۶۵	IX	سینوپه	‎/sɪˈnoʊpiː/‎		38	7.5	۲۴۰۵۷۸۶۵	−739.33	153.778	0.2750	1914	Nicholson	Pasiphae
۶۶	XXXVI	اسپاندی	‎/ˈspɒndiː/‎		2	۰٫۰۰۱۵	۲۴۲۵۲۶۲۷	−771.60	154.372	0.4431	2002	Sheppard et al.	Pasiphae
۶۷	XXVIII	آتونه	‎/ɔːˈtɒnoʊiː/‎		4	۰٫۰۰۹۰	۲۴۲۶۴۴۴۵	−772.17	151.058	0.3690	2002	Sheppard et al.	Pasiphae
۶۸	XIX	مگه‌کلایتی	‎/mɛɡəˈklaɪtiː/‎		5	۰٫۰۲۱	۲۴۶۸۷۲۳۹	−792.44	150.398	0.3077	2001	Sheppard et al.	Pasiphae
۶۹	—	اس/۲۰۰۳ جی ۲			2	۰٫۰۰۱۵	۲۸۵۷۰۴۱۰	−۹۸۱٫۵۵	153.521	0.4074	2003	Sheppard et al.	?

پانویس

1. Order refers to the position among other moons with respect to their average distance from Jupiter.
2. Label refers to the Roman numerals attributed to each moon in order of their discovery.
3. Diameters with multiple entries such as "60×40×34" reflect that the body is not a perfect spheroid and that each of its dimensions have been measured well enough.
4. "?" refers to group assignments that are not considered sure yet.

جستارهای وابسته

• قمرهای گالیله‌ای
• مشتری

منابع

• ویکی‌پدیای انگلیسی:

1. Sheppard, Scott S. "The Jupiter Satellite and Moon Page". Carnegie Institution, Department of Terrestrial Magnetism. Retrieved 27 August 2016.
2. Dunham، Will (۱۷ ژوئیه ۲۰۱۸). «Ten newly found moons of Jupiter include a 'wrong-way driver'». Reuters.
3. "Solar System Bodies". JPL/NASA. Retrieved 2008-09-09.

پیوند به بیرون

• Jupiter's Moons by NASA's Solar System Exploration
• "43 more moons orbiting Jupiter" article appeared in 2003 in the سان‌فرانسیسکو کرونیکل
• Articles on the Jupiter System in Planetary Science Research Discoveries