آلکساندر شیروانزاده
آلکساندر میناسی مووسسیان ارمنی: Ալեքսանդր Մինասի Մովսիսյան با نام ادبی آلکساندر شیروانزاده (ارمنی: Ալեքսանդր Շիրվանզադե) رمان‌نویس و نمایشنامه‌نویس اهل ارمنستان بود
آلکساندر شیروانزاده | |
|---|---|
 تمبر یادبود ارمنستان، ۲۰۰۸ | |
| نام اصلی | آلکساندر میناسی مووسسیان |
| زاده | ۱۸ آوریل ۱۸۵۸ شاماخی، امپراتوری روسیه |
| درگذشته | ۷ آوریل ۱۹۳۵ (۷۶ سال) کیسلوفودسک، اتحاد شوروی |
| آرامگاه | پانتئون کومیتاس، ایروان |
| پیشه | نویسنده |
| زمینه کاری | رمان‌نویس و نمایشنامه‌نویس |
| ملیت |  ارمنستان |
| صفحه در وبگاه IMDb | |
زندگی‌نامه
شیروانزاده در سال ۱۸۵۸ در شاماخی به دنیا آمد. نام اصلی او آلکساندر میناسی مووسسیان است اما در دنیای ادب به شیروانزاده مشهور شده‌است. تحصیلات نخستین خود را در مکتب‌های زادگاهش طی کرد و در سال ۱۸۷۲ مقارن با زلزله در شهر شاماخی تحول بزرگی در زندگیش حاصل شد و در پانزده سالگی به حکم اجبار وارد زندگی اجتماعی شد و درصدد تجسس شغل برای امرار معاش خود و خانواده اش برآمد.
مدت سه سال در زادگاهش بکارهای مختلف دست زد تا عاقبت در سال ۱۸۷۶ برای کسب شغل مناسب تر عازم باکو شهر صنعتی طلای سیاه گشت باکو در آنزمان از نظر منابع نفت اهمیت فراوان داشت و لهذا هم تجار نفت و هم کارمندان و کارگران بدانجا روی آورده بودند.
آلکساندر نخست در استانداری آنجا به عنوان منشی و کتابدار استخدام شد و پس از چندی به سمت حسابدار در یکی از شرکت‌های نفت به استخدام درآمد. وی ضمن اشتغال از مطالعه آثار ادبی نویسندگان خارجی و ارمنی غافل نشد. از ادبیات ارمنی بیشتر نوشته‌های آبوویان، نالباندیان، پروشیان، رافی، سندوکیان را مطالعه کرد. آثار این پیشقدمان ادبیات جدید در روحیه و افکار شیروانزاده تأثیر فراوان گذاشت و کم‌کم خود شروع بنوشتن نمود. ابتدا بزبان روسی نوشت و بعداً با جراید و مطبوعات ارمنی چون «مشاک» و «مقو هایاستانی» همکاری آغاز کرد.
اولین اثر شیروانزاده بنام «حریق در کارگاه نفت» در سال ۱۸۸۳ در نشریه «مشاک» بچاپ رسید. در همین هنگام به تفلیس رفت و در آنجا بیشتر بنوتن و خلق آثار هنری و ادبی پرداخت و دومین داستان خود را بنام «از دفتر خاطرات یک کارمند» بچاپ داد و شهرت فراوان یافت.
شیروانزاده از سال ۱۸۸۵ به بعد نوشته‌های خود را یکی پس از دیگری به طبع رساند و در تمام آن‌ها گوشه‌های تاریک ولی توأم با حقیقت زندگی افراد بدبخت اجتماع را با زبان روان و ساده با مهارت خاص با کلمه نقاشی کرد و بروی کاغذ ریخت.
وی در سال ۱۹۰۵ بپاریس سفر کرد و مدت پنج سال در آن سامان رحل اقامت افکند و به مطالعه تاریخ و ادبیات پرداخت و آثاری نیز در آنجا برشته تحریر درآورد و در سال ۱۹۱۱ به ارمنستان بازگشت و در همین سال بود که دولت و ملت ارمنستان سی امین سال خدمات ادبی و هنری او را جشن گرفتند به همین مناسبت در ارمنستان غربی نیز مجموعه‌ای زیبا بنام «شیروانزاده و آثار او» بچاپ رسید. هشت سال بعد بار دیگر به سیر و سیاحت پرداخت و مدت هفت سال از کشورهای مختلف اروپا و آمریکا دیدن کرد و بالاخره نویسنده بزرگ و سالخورده در سال ۱۹۳۰ برای گذراندن آخرین سال‌های حیاتش به ارمنستانم مراجعت کرد و در همین سال پنجاهمین سال خدمات فرهنگی و ی با شکوه فراوان برگزار شد و از طرف جمهوری‌های ارمنستان و آذربایجان شوروی به او لقب نویسندهٔ ملی داده شد.
شیروانزاده در سال ۱۹۳۵ بدرود حیات گفت. پیکر در پانتئون ارامنه (آرامگاه نویسندگان و شاعران) بخاک سپرده شد
آثار
در سنوات میان سال‌های ۱۹۵۲–۱۹۶۲ کلیه نوشته‌های شیروانزاده در ده جلد قطور و زیبا در ارمنستان طبع و انتشار یافت. باید دانست که بسیاری از آثار و نوشته‌های شیروانزاده اعم از داستان‌ها و نمایش‌های وی بزبان‌های روسی، فرانسه، آذری، گرجی، فارسی، لهستانی، چکی، اوکراینی و انگلیسی ترجمه شده‌است
آثار ادبی شیروانزاده:
رمان‌ها و داستان‌ها
- «حریق در کارگاه نفت»
- «دوشیزه لیزا»
- «برزخ»
- «دیوانه»
- «آتش»
- «روح شیطان»
- «آرتیست» (۱۹۰۱) (ترجمه به فارسی توسط آرا ج‍ه‍ان‍س)
- «کدام مادر اوست»
- «فاطمه و اسد» (۱۸۸۸)
- «پدر و پسر»
- «صبر کن»
- «آلینا»
نمایش‌نامه‌ها
نمایش‌نامه‌های ارزشمند وی که امروزه هم دارای ارزش فراوان می‌باشد عبارتنداز:
- «شاهزاده خانم» (۱۸۹۲)
- «یوگینه» (۱۹۰۱)
- «آیا حق داشت» (۱۹۰۳)
- «برای شرف» (۱۹۰۵)
- «برفراز ویرانه‌ها» (۱۹۱۲)
- «کمدی شارلاتان» (۱۹۱۲)
- «برباد رفته» (۱۹۱۴)
- «ناموس» (۱۹۱۶)
خاطرات
که مشتمل بر یادبودهای تلخ و شیرین زندگی نویسنده استو اولین بخش آن در سال ۱۹۳۰ و دومین بخش آن در سال ۱۹۳۲ بچاپ رسید
جستارهای وابسته
منابع
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Ալեքսանդր Շիրվանզադե». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای ارمنی، بازبینی‌شده در ۳ نومابر ۲۰۱۴.
- قوکاسیان، دکتر هراند (مهر ۱۳۴۹). «آلکساندر شیروانزاده». ارمغان. سی و نهم (۷): ۴۶۴–۴۶۱.
- Ալեքսանդր Շիրվանզադե at Avproduction.am
- Bardakjian, Kevork B. (2000). A Reference Guide to Modernb Armenian Literature, 1500-1920. Detroit: Wayne State University Press. pp. 509-511.
- Hacikyan, A. J.; Basmajian, Gabriel; Franchuk, Edward S.; Ouzounian, Nourhan (2005). The Heritage of Armenian Literature: From the Eighteenth Century to Modern Times. Detroit: Wayne State University Press. pp. 480–483. ISBN 978-0-8143-3221-4.
- Armenian Soviet Encyclopedia. 8. Yerevan. p. 517-19.
- Ալեքսանդր Շիրվանզադե at Hush.Am
- Այվազյան, Հ. Մ. (2005). Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով). 2. Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատ.
- "Alexandr Shirvanzade". Writers.am. Archived from the original on 15 December 2019.
- "Partisan Politics and Literature".
- "ԱՐԵՎԱԿ-ի էլեկտրոնային գրադարան - EANC".
- "Շիրվանզադե Ալեքսանդր - Հայկական Հանրագիտարան".
- "the Union of Azerbaijani Writers".
- Parlakian, Nishan; Cowe, S. Peter (2001). Modern Armenian Drama. New York: Columbia University Press. pp. 129-131.
- Walker, Christopher J. (1990). The Survival of a Nation. Detroit: Wayne State University Press. pp. 47–446.
- "Shirvanzade - Memoirs And Travel … - ANN/Groong -- TCC". Archived from the original on 15 December 2019.
- "Aleksandr Shirvanzade Article about Aleksandr Shirvanzade".
پیوند به بیرون
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ آلکساندر شیروانزاده موجود است. |