زابل یسایان

زابل یسایان
Զապէլ Եսայեան
زابل یسایان Զապէլ Եսայեան
	پیش از ۱۹۱۵
نام اصلی	زابل هُوْهانِسیان
زاده	۴ فوریه ۱۸۷۸; اسکودار، استانبول، عثمانی
درگذشته	۱۹۴۳ (۶۵ سال); سیبری، روسیهٔ بلشویک، شوروی
پیشه	رمان‌نویس، شاعر، نویسنده، مترجم، و استاد ادبیات
ملیت	ارمنی
دانشگاه	دانشگاه سوربن
همسر(ها)	تیگران یسایان
فرزند(ان)	سوفی; هرانت;
امضا

زابل یسایان (ارمنی: Զապէլ Եսայեան‎؛ زاده ۴ فوریه ۱۸۷۸ - ۱۹۴۳) استاد ادبیات، رمان‌نویس و مترجم ارمنی اهل عثمانی بود.

زندگی‌نامه

زابل یسایان با نام اصلی زابل هُوْهانِسیان در شب جمعه ۴ فوریه ۱۸۷۸ در "محله سیلیهدار"، شهر اسکودار در اوج جنگ روسیه و عثمانی به دنیا آمد. تحصیل اولیه را در مدرسه ابتدایی "سریر مقدس" انجام داد وی در سال ۱۸۹۵ به پاریس نقل مکان نمود جایی که وی "ادبیات و فلسفه" را در دانشگاه سوربن تحصیل نمود. با "الهام از جنبش رمانتیسم" و "احیای ادبیات سده نوزدهم ارمنی در گویش ارمنستان غربی"[1] او شروع به نگارش به صورت نویسنده‌ای حرفه‌ای نمود.

در سال ۱۸۹۵ نخستین شعر خویش را با نام "Night Song"در گاهنامه "تساقیک" (گل) آرشاگ چوبانیان به چاپ رسید. پس از "انقلاب ترک‌های جوان" در سال ۱۹۰۸، زابل یسایان به کنستانتینوپل بازگشت. در سال ۱۹۰۹ وی به کیلیکیه رفت و مجموعه مقالاتی در ارتباط با قتل‌عام آدانا به چاپ رسانید. همچنین سرنوشت غم انگیز ارامنه در کیلیکیه موضوع کتاب "در میان خرابه ها" (Among the Ruins کنستانتینوپل ۱۹۱۱)، رمان کوتاه "The Curse" (۱۹۱۱) و داستان‌های کوتاه "Safieh" (۱۹۱۱), و "The New Bride" (۱۹۱۱) وی شد.

یسایان تنها زن در فهرست هدفمند برای دستگیری و اخراج روشفنکران ارامنه توسط دولت ترکان جوان عثمانی در ۲۴ آوریل ۱۹۱۵ بود. او توانست از بازداشت طفره برود و به بلغارستان و پس از آن به قفقاز فرار کند جایی که وی با پناهجویان برای مستندسازی شواهد جنایت‌هایی که در حین نسل‌کشی ارمنی‌ها صورت گرفته بود همکاری نمود

او در سال ۱۹۱۸ در خاورمیانه برای جابجایی پناهندگان و یتیمان سازمانی بنیان نمود. رمان‌های کوتاه "آخرین فنجان" The Last Cup و "روح من در تبعید" (۱۹۱۹ My Soul in Exile) مربوط به این دوره می‌باشد جایی که معرض بسیاری از بی عدالتی‌ها را مشاهده نمود. وی عمیقاً از ارمنستان شوروی حمایت می‌نمود و در رمان "Retreating Forces" (۱۹۲۳) وی شرایط سیاسی و اجتماعی زمان خویش را در آن توصیف نمود.

در سال ۱۹۲۶ وی از ارمنستان شوروی دیدن نمود و مدت کوتاهی پس از آن در سال ۱۹۲۸ برداشت خویش از «پرومته در زنجیر» (Prometheus Unchained) را در مارسی منتشر نمود. در سال ۱۹۳۳ وی تصمیم گرفت که به همراه فرزندانش در ارمنستان شوروی ساکن شود. وی در دانشگاه دولتی ایروان زبان ارمنی و فرانسه تدریس می‌نمود و به نگارش ادامه دهد. رمان کوتاه «پیراهن آتش» (Shirt of Fire ایروان ۱۹۳۴) و کتاب خودزندگی‌نامه «باغ‌های سیلیهدار» (The Gardens of Silihdar ایروان ۱۹۳۵) مربوط به این دوره می‌باشد.

زابل یسایان و پسرش

در دوران پاکسازی بزرگ، در سال ۱۹۳۷ وی متهم به ملی گرایی و دستگیر شد. او در شرایط نامعلوم درگذشت. گمانه زنی‌هایی وجود دارد که او در احتمالاً در حدود سال ۱۹۴۳ در سیبری غرق شده و درگذشته‌است

«لارا آهارونیان» بنیانگذار «مرکز منابع زنان ارمنستان» و «تالین سوسیان» خبرنگار بخش ایروان روزنامه ارمنی-ترکی آگوس (Agos) فیلم مستندی درباره وی با عنوان «یافتن زابل یسایان» تهیه نموده‌اند که اولین بار در ۷ مارس ۲۰۰۹ به نمایش عمومی درآمد.

جستارهای وابسته

پانویس

خاچاطور آبوویان نخستین کسی بود که در نوشته‌هایش از زبان ارمنی امروزی به‌جای زبان ارمنی کلاسیک بهره گرفت و به‌این خاطر وی را اغلب آفرینندهٔ ادبیات مدرن ارمنی می‌نامند.

منابع

ایساک یونانسیان. «۱۱ زن ارمنی تأثیر گذار در تاریخ جهان».
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Zabel Yesayan». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۱۵.
«Zabel_Yesayan». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۱۵.

Զապել Եսայան at Avproduction.am
Bardakjian, Kevork B. (2000). A Reference Guide to Modernb Armenian Literature, 1500-1920. Detroit: Wayne State University Press. pp. 348-50.
Armenian Soviet Encyclopedia. Yerevan.
"Finding Zabel Yesayan, Finding Ourselves - Ararat Magazine". Archived from the original on 4 November 2011.
"İstanbul Kadın Müzesi - Zabel Yesayan".
"ZABEL YESAYAN". ArmenianHouse.org.
https://web.archive.org/web/20150402163548/http://www.zabelyesayan.com/. Archived from the original on 2 April 2015. Missing or empty |title= (help)
Khalapyan, Hasmik (12 March 2019). "Armenian Women's Writing in the Ottoman Empire, Late 19th to Early 20th Centuries".
Köksal, Duygu; Falierou, Anastasia (2013). A Social History of Late Ottoman Women: New Perspectives. Leiden - Boston. p. 34-35.
Finding Zabel Yesayan Trailer - Pomegranate Film Festival در یوتیوب

پیوند به بیرون

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ زابل یسایان موجود است.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] خاچاطور آبوویان نخستین کسی بود که در نوشته‌هایش از زبان ارمنی امروزی به‌جای زبان ارمنی کلاسیک بهره گرفت و به‌این خاطر وی را اغلب آفرینندهٔ ادبیات مدرن ارمنی می‌نامند.

شاعران ارمنی
ادبیات ارمنی - فهرست نویسندگان - ادبیات ارمنی - خط ارمنی
قدیم	آرداشس هاروتیونیان آرسن یرکات آرشاگ چوبانیان آرمن دوریان آزاد وشدونی آلکساندر تساتوریان آوتیس نازاربکیان آهارون تاتوریان اینترا پتروس دوریان پرژ پروشیان توماس ترزیان جیوانی خاچاطور تارونه‌تسی خسرو آندزو دانیل واروژان داوتاک کرتوغ رافائل پاتکانیان رافی روبن سواگ روپن زارتاریان زابل یسایان سایات‌نووا سمبات شاه‌عزیز سیامانتو شرام شوشانیک کورقینیان قوند آلیشان فریک کومیتاس آغتسه‌تسی گریگور نارِکاتسی گقام ساریان لئون شانت مارکار قرابگیان مسروپ تاغیادیان میساک مِتسارنْتْس میکائیل نالباندیان ناهاپت روسینیان ناهاپت کوچاک واهان تِکیان واهان دِریان واهان توتوونتس ویکتوریا آغانور هاروتیون آلامداریان هرانوش آرشاکیان هوهانس تومانیان هوهانس ستیان هوهانس هوهانسیان یغیشه توریان
دورهٔ شوروری (۱۹۹۱–۱۹۲۲) و بعد	آرامائیس ساهاکیان آرامائیس سرابیان آروشاد آواکیان آشوت بگلریان آشوت ساهراتیان آناهید بارسامیان آندرانیک دزاروگیان آندرانیک ترزیان آوتیک ایساهاکیان ادوارد حق‌وردیان ایگنا ساری اسلان بارویر سواگ درنیک دمیرچیان دیانا تر-هوهانسیان رازمیک داوویان زاروهی گالمکاریان زاهراد سارمن سامول سوادا سدا ورمیشیوا سیپان شیراز سیلوا کاپوتیکیان شانت باسماجیان گاریک باسماجیان گاریک باندوریان گریگور بلدیان گقام آتماجیان گِورگ اِمین گورگن ماهاری گوستان زاریان مارو مارکاریان مارینه پتروسیان متاکس مسروپ جاناشیان موشق ایشخان میساک مانوشیان نائیری زاریان واراند وارتزگس پطروسیان واهاگن داوتیان واهان توتوونتس واهان مالزیان واهرام ماویان واهه واهیان واهرام آلازان واهه اوشاکان وهانوش تکیان هاکوب هاکوبیان هاکوب گویومجیان هامو ساهیان هراچیا هوانسیان هراند نازاریانتس هوهانس شیراز هوهانس تومانیان یرواند کوبلیان یقیشه چارنتس آرتور مسچیان
رده:ادبیات ارمنی - درگاه:ارمنستان - منابع: رده:شاعران اهل ارمنستان

ادبیات ارمنی در فرانسه
نویسندگان	آوتیس آهارونیان (۱۸۶۶-۱۹۴۸) آرشاگ چوبانیان (۱۸۷۲-۱۹۵۴) تئودیگ (۱۸۷۳-۱۹۲۸) زابل یسایان (۱۸۷۸-۱۹۴۳) یرواند تولایان (۱۸۸۳-۱۹۳۷) مروژان بارسامیان (۱۸۸۳-۱۹۴۴) شاوارش میساکیان (۱۸۸۴-۱۹۵۷) مگردیچ بارسامیان (۱۸۸۶-۱۹۶۵) واهرام تاتول (۱۸۸۷-۱۹۴۳) آهارون تاتوریان (۱۸۸۷-۱۹۶۵) نشان بشیکتاشلیان (۱۸۹۸-۱۹۷۲) شاوارش نارتونی (۱۸۹۸-۱۹۶۸) نیکوغوس سارافیان (۱۹۰۲-۱۹۷۲) بیوزاند توپالیان (۱۹۰۲-۱۹۷۰) زاره ورپونی (۱۹۰۲-۱۹۸۰) وازگن شوشانیان (۱۹۰۳-۱۹۴۱) واهرام کاکاویان (۱۹۰۳-۱۹۷۳) شاهان شاهنور (۱۹۰۳-۱۹۷۴) پتروس زارویان (۱۹۰۳-۱۹۸۶) لاس (نویسنده) (۱۹۰۶-۱۹۴۵) میساک مانوشیان (۱۹۰۶-۱۹۴۴) گقام آتماجیان (۱۹۱۰-۱۹۴۰) ماری آجمیان (۱۹۱۳-۱۹۹۹) آرپیک میساکیان (۱۹۲۶-۲۰۱۵)
بررسی‌های ادبی	آناهید (۱۸۹۸-۱۹۴۹) نور هاواتک (۱۹۲۴) تسولک (۱۹۲۸) زوارتنوتس (۱۹۲۹-۱۹۶۴) جانک (۱۹۳۰-۱۹۳۱) منک (۱۹۳۱-۱۹۳۲) کیانک یو آروست (۱۹۳۱-۱۹۴۰) وم (۱۹۳۳-۱۹۳۹) مشاگویت (۱۹۳۵-۱۹۳۷) لوساباتس (۱۹۳۸-۱۹۳۹) آرئومودک (۱۹۴۵-۱۹۵۲) آنداستان (۱۹۵۲-۱۹۶۹)
روزنامه	گاوروش (۱۹۰۸-۱۹۳۶) آباکا (۱۹۲۰-۱۹۵۰) هاراچ (۱۹۲۵-۲۰۰۹) زانگو (۱۹۳۵-۱۹۳۷) هایاستان (۱۹۳۹-) France Arménie (۱۹۸۴-) Nouvelles d'Arménie Magazine (۱۹۹۵-) نور هاراچ (۲۰۰۹-)