تکوین بدن انسان
رشد و نمو به تغییرات پیدرپی و منظمی گفته میشود که از زمان تولد تا مرگ اتفاق میافتد. این تغییرات در ابعاد گوناگون جسمانی، عاطفی، شناختی و اجتماعی به وجود میآید و دارای الگو و نظم خاصیاست و دارای آثار بلند مدتی در زندگی فرد میباشد. رشد در دو بعد رسش و یادگیری انجام میپذیرد. رشد در بعد رسش فرایندی مرحلهای اما پیوسته است که به هشت دورهٔ نوباوگی، نوپایی ، کودکی ، نوجوانی ، جوانی ، بزرگسالی ، میانسالی ، پیری بخش پذیر است . رشد در بعد یادگیری و آموزشهای منطبق بر دورههای رسش ، فرایندی کلگراست و در هر دورهای از رسیدن به بلوغ جسمانی مراحلی از بعد روانی را طی میکند. مراحل یادگیری را از دیدگاهی میشود به این گونه بخشبندی کرد اما با توضیحاتی که در پی میآید آشکار میگردد که این فرایندی کلگراست ولی تقدم و تاخر دارد یعنی نمیشود زبان پیش از ادراک باشد پس ادراک در نوباوگی و زبان در کودکی آموخته میشود ، آموزش دانشهای پایه در نوجوانی ست یعنی از ۷ تا ۱۷ سالگی . فرایند اندیشیدن پیچیدهترین کاریست که هر کسی در زندگیاش انجام میدهد ، گرچه همه ما از منظری همواره در حال تفکر هستیم اما فرایند درست تفکر که بر پایه آموخته باشد و هدف و راه رسیدن به آن هدف را مشخص میکند در دوره جوانی رخ میدهد ، پس از هدف گذاری و شناختن راهی برای رسیدن به آن هدف باید به سوی هدف و برای رسیدن به هدف حرکت کرد که این حرکت در بزرگسالی رخ میدهد یا بهتر است بگوییم هرگاه کسی به سوی هدفی حرکت کرد از جوانی به بزرگسالی رسیده است . گاهی این مراحل روانی با مراحل رسش درست منطبق نمیشود ، آنگاه فرد درحالیکه از دید جسمانی بزرگسال است از نظر روانی هنوز کودک است. رشد از بُعد آموزش و یادگیری بجز مراحل روانی دارای ابعاد نیز هست . هر کسی در دوران نوباوگی هم خودش را درک میکند و هم جهان پیرامونش را میشناسد و هم مهر و عاطفه پدر و مادرش را میفهمد ، در دوران کودکی که زبان را میآموزد ادراک و شناخت تعطیل نمیشود ، در واقع ادراک خودش دارای مراحلیست که در هر دوره رسش به گونهای پدیدار میگردد به همین دلیل زبان ِگفتگوی هر کس تا زمان جوانی همواره در حال رشد و تکامل است . آموزشهای دوره نوجوانی آموزش دانشهای پایه است ، اما فرایند آموختن هم همچون ادراک و زبان تا بزرگسالی و گاهی پیری پیوسته ادامه دارد برای همین است که میگوییم رشد آموزشی فرایندی کلگراست یعنی همواره در حال تکامل است . اگر خوب و با دقت به نوشتههای بالا توجه کنیم یک نکته بسیار مهم را خواهیم دید و آن اینست که اگر کسی به هر دلیلی از جمله ترس از شکست یا داوری دیگران همیشه در مرحله نوجوانی بماند یعنی هیچ هدفی را انتخاب نکند ( نه اینکه نداند و نتواند بلکه از سرزنش و داوری دیگران بویژه پدر و مادر بترسد ) و به هیچ سویی حرکت نکند ، میگوییم دچار ایست ذهنی شده است و برای رهایی از این حالت باید با همکاری خانوادهاش او را از چنگال ترس رهانید تا به حرکت افتد ، هدف از نوشتن این بند آخر اینست که بگویم شناخت درست مراحل رشد ذهنی انسان در رفع مشکلات روانی آدمها ، ما را یاری میدهد و این مهم را در روانشناسی رشد میشود آموخت .
منابع
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به تکوین بدن انسان در ویکیگفتاورد موجود است. |
- هیلگارد، ارنست روپیکوت (۱۳۶۲)، زمینهٔ روانشناسی، ترجمهٔ حسن رفیعی، تهران: ارجمند، ص. ۴۴۸