خط میخی ایلامی

دبیرهٔ میخی ایلامی هخامنشی، دبیره‌ای میخی است که از ۲۵۲۰ پ.م. تا ۳۳۱ میلادی به کار می‌رفته‌است. این دبیره از دبیرهٔ میخی اکدی بدست آمده‌است. دبیرهٔ میخی ایلامی هخامنشی از ۱۳۲ نشانه ساخته شده‌است، که این تعداد بسیار کم‌تر از دیگر دبیره‌های میخی است. زبان ایلامی در واپسین گام «ایلامی نو» نامیده می‌شود که خود به دو بخش «پیش از هخامنشی» و «هخامنشی» تقسیم می‌شود. زبان ایلامی هخامنشی بر روی دو دستهٔ جداگانهٔ اسناد بکار رفته‌است: سنگ نوشته‌های شاهی در بیستون ، پاسارگاد ، تخت جمشید ، همدان ، وان ، شوش و سوئز و دیگر گل نوشته‌های دیوانی تخت جمشید که به دو بخش گل نوشته‌های گنجینه و بارو تقسیم می‌شود. البته سال‌ها پیش یک سند از بایگانی شوش نیز یافت شده‌است. این اسناد توسط پروفسور ریچارد هلک و جرج ج. کامرون خوانده و چاپ شده‌اند. دکتر عبدالمجید ارفعی و پروفسور متیو استولپر اکنون بر روی این اسناد جداگانه کار می‌کنند. شمار سندهای دیوانی به ۳۰ هزار می‌رسد که تنها ۵۰۰۰ آنها خوانده شده و نیمی از آنها حدود ۲۲۰۰ سند تاکنون چاپ شده‌است. پروفسور فرانسوا والا و ف. هنکلمن و چالز جونز از دیگر کسانی هستند که در حال حاضر بر روی این زبان و اسناد کار می‌کنند.

سیاههٔ یونیکد

این خط امروزه برای رمزگردانی در رایانه؛ به شیوه‌ی یونیکد کاربرد دارد که جدول زیر آمده ست. شایان گفتن است که دبیره‌ی میخی ایلامی دارای 132 نشانه است که تعداد نشانه‌ها بسیار کمتر از دیگر خطوط میخی است[1].

	Ca	Ce	Ci	Cu		aC	eC	iC	uC
p b	𒉺 pa 𒁀 ba	𒁁 be	𒉿 pe ~ pi	𒁍 pu		𒀊 ap	𒅁 (𒌈) ip		𒌒 up
k g	qa/ka4 ka	𒆠 ke ~ ki 𒄀 ge ~ gi		𒆪 ku		𒀝 ak	𒅅 ik		𒊌 uk
t d	𒆪 da	𒋼 te	𒋾 ti	𒌅 (tu4) tu 𒁺 du		𒀜 at			𒌓 ut
š	𒐼 (𒊮) ša	𒊺 še	𒅆 ši	𒋗 šu		𒀾 aš	𒆜 iš ~ uš
s z (č)	𒊓 sa 𒍝 ca	𒋛 se ~ si 𒍢 ce ~ ci		𒋢 su		𒊍 as/ac	𒄑 is/ic
y	ya
l	𒆷 la	𒇷 le ~ li		𒇻 lu					ul
m	𒈠 ma	𒈨 me	𒈪 mi	𒈬 mu		𒄠 am			𒌝 um
n	𒈾 na	𒉌 ne ~ ni		𒉡 nu		𒀭 an	𒂗 en	𒅔 in	𒌦 un
r	𒊏 ra	𒊑 re ~ ri		𒊒 ru			𒅕 ir		𒌨 ur
h 0	𒄩 ha 𒀀 a	𒂊 e	𒄭 hi 𒄿 i	𒄷 hu 𒌋, 𒌑 u		𒄴 ah

جستارهای وابسته

• دبیره عیلامی
• دبیره در ایران

منابع

1. Peter Daniels and William Bright (1996)

• دبیرهٔ میخی عیلامی، انگلیسی

به کتاب‌های زیر نگاه کنید: Persepolis fortification tablets، R.T. Hallock، ۱۹۶۹ Persepolis treasury tablets، G.G. Cameron، ۱۹۴۸