عددنویسی هندی-عربی

عددنویسی هندی-عربی (فارسی) یا دستگاه اعداد هندی-عربی (فارسی) یک دستگاه شمارش بر پایه ۱۰ و بر اساس ارزش مکانی است که پراستفاده‌ترین دستگاه شمارش در جهان است.

جدول مقایسه سبک‌های مختلف نگارش اعداد عربی.
A نوشته آلمانی که اعداد فارسی/عربی را بجای رومی آموزش می‌داد (Talhoffer Thott, 1459). esoteric، الفبای عبری و ستاره‌بینی.

طریقه نوشتن اعداد به سبک امروزی را اروپائیان از طریقه نگارش اعداد توسط خوارزمی ریاضیدان و دانشمند ایرانی و ریاضی‌دانان ایرانی و عرب‌زبان فرا گرفته‌اند. پس از بازگشت خوارزمی از هند به بغداد، اعداد هندی وارد کتب ریاضی ایرانیان و اعراب شد و اروپاییان نیز آن را در اندلس فراگیر نمودند؛ کهن‌ترین نشانه‌های این روش، یادگار سنگ‌نبشته‌های آشوکا، پادشاه بزرگ هندیان در ۲۵۰ پ.م. است. دستگاه اندک‌اندک کامل شد و در سال‌های ۸۰۰–۹۰۰ میلادی به اروپا رسید.[1] این دستگاه به همراه اعداد عربی در اندلس وارد حوزه اروپا و ایتالیا شد و سرانجام مورد پذیرش دستگاه‌های مذهبی و واتیکان قرار گرفت. در زبان عربی و فارسی تا قبل از آن اعداد را با حروف می‌نوشتند و علامت قراردادی ویژه برای اعداد نداشتند. در خط کوفی اثری از اعداد نیست.[2]

نگارش اعداد (هندی/سانسکریت) حدود ۵۰۰ قبل از میلاد اختراع شده‌است.[3][4]

اروپاییان پیش از حدود قرن ۱۶ میلادی، از یک دستگاه شمارش به نام عددنویسی رومی (I. II.III IV.VI ، ...) استفاده می‌کردند که نوشتن اعداد چند رقمی بزرگ با آن کار سختی بود، پس از آن نوشتن اعداد به سبک عربی-هندی را بکار گرفتند و آن را بهبود بخشیدند.

مقایسه نمادهای نوشتاری
#خطسیستم عددنویسی
0123456789لاتین, الفبای سیریلیکعددنویسی اروپایی
۰ ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸ ۹ فارسی عددنویسی فارسی
٠١٢٣٤٥٦٧٨٩عربیعددنویسی عربی
०१२३४५६७८९دیواناگریعددنویسی دیواناگری
૦૧૨૩૪૫૬૭૮૯گجراتیعددنویسی گجراتی
੦੧੨੩੪੫੬੭੮੯گرمکهیعددنویسی الفبای گرمکهی
༠ ༡༢༣༤༥༦༧༨༩تبتیعددنویسی تبتی
᠐᠑᠒᠓᠔᠕᠖᠗᠘᠙خط مغولیعددنویسی مغولی
خط لپچا
০১২৩৪৫৬৭৮৯خط بنگالیعددنویسی بنگالی
୦୧୨୩୪୫୬୭୮୯الفبای اوریهعددنویسی اوریه
೦೧೨೩೪೫೬೭೮೯خط کنراعددنویسی کنرا
൦൧൨൩൪൫൬൭൮൯مالایالمعددنویسی مالایالم
௦௧௨௩௪௫௬௭௮௯تامیلیعددنویسی تامیلی
౦౧౨౩౪౫౬౭౮౯تلوگوعددنویسی تلوگو
𑇡𑇢𑇣𑇤𑇥𑇦𑇧𑇨𑇩𑇪سینهالیعددنویسی سینهالی
០១២៣៤៥៦៧៨៩خمریعددنویسی خمری
๐๑๒๓๔๕๖๗๘๙تایعددنویسی تای
໐໑໒໓໔໕໖໗໘໙لائوعددنویسی لائو
၀၁၂၃၄၅၆၇၈၉برمه‌ایعددنویسی برمه‌ای
꧐꧑꧒꧓꧔꧕꧖꧗꧘꧙الفبای جاوه‌ایعددنویسی جاوه‌ای
᭐᭑᭒᭓᭔᭕᭖᭗᭘᭙بالیاییعددنویسی بالیایی

جستارهای وابسته

منابع
  1. محاسبات عددی، بهمن مهری، چاپ چهارم، تهران، ۱۳۸۰، انتشارات آییژ.
  2. Hogendijk, Jan P. (1998). "al-Khwarzimi". Pythagoras 38 (2). ISSN 0033-4766.
  3. Ifrah, Georges. 1999. The Universal History of Numbers: From Prehistory to the Invention of the Computer, Wiley. ISBN 0-471-37568-3.
  4. O'Connor, J.J. and E.F. Robertson. 2000. 'Indian Numerals',


در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ عددنویسی هندی-عربی موجود است.

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.