الفبای گلاگولیتی
الفبای گلاگولیتی (انگلیسی: Glagolitic alphabet) قدیمی‌ترین الفبای اسلاوی شناخته شده است. سیریل و متودیوس مقدس در فاصله سال‌های ۸۶۳–۸۶۲ میلادی با هدف ترجمه کتاب مقدس و دیگر متون دینی به زبان اسلاوی و آسان تر شدن ترویج مسیحیت ابداع شدند.
ریشه و نامگذاری
نام این الفبا از واژه اسلاوی «گلاگولیتی» به معنای «صحبت کردن» گرفته شده است. این نام در زبان‌های مختلف به شکل‌های گوناگونی درآمده است، برای نمونه در زبان بلغاری، روسی و مقدونیه‌ای به شکل گلاگولیتسا؛ در زبان صربی و کرواتی به صورت گلاگولیکا؛ در زبان لهستانی به شکل گواگولیکا، در زبان اسلواکی به صورت هلاهولیکا و در زبان اوکراینی به صورت هلاهولیسیا. الفبای گلاگولیتی دارای نزدیک به چهل حرف است. از این میان ۲۴ حرف از حروف یونانی قرون وسطی گرفته شده است که با کاراکترهای خاص این الفبا نشان داده می‌شوند. همچنین حروف Ш، Щ، Ц(تسی، شتا، شا) احتمالاً از نقوش سومری الهام گرفته شده‌اند که سنت سیریل در طی سفر به بلاد خزر با آن‌ها آشنا شده است.
حروف الفبا
| حرف | سیریلیک | صدا | OCS name | CS name | معنی | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ⰰ |  |
А | /ɑ/ | Azъ | Az | I |
| Ⰱ |  |
Б | /b/ | Buky | Buky | حروف |
| Ⰲ |  |
В | /ʋ/ | Vědě | Vedi | دانستن |
| Ⰳ |  |
Г | /ɡ/ | Glagoli | Glagoli | انجام دادن/ صحبت کردن |
| Ⰴ |  |
Д | /d/ | Dobro | Dobro | مهربانی/ خوب |
| Ⰵ |  |
Є, Е, Э | /ɛ/ | Jestъ | Jest | است/ وجود دارد |
| Ⰶ |  |
Ж | /ʒ/ | Živěte | Zhivete | زندگی/زیستن |
| Ⰷ |  |
Ѕ | /dz/ | Dzělo | Dzelo | خیلی |
| Ⰸ |  |
З | /z/ | Zemlja | Zemlja | زمین/ خاک |
| Ⰹ, Ⰺ |  ,  |
И, Й | /i, j/ | Iže | Izhe | که |
| Ⰻ |  |
І, Ї | /i, j/ | I | I | و (&) |
| Ⰼ |  |
Ћ, Ђ | /dʑ/ | Djervь, ǵervь | درخت/ چوب | |
| Ⰽ |  |
К | /k/ | Kako | Kako | چطور/ همان‌طور که |
| Ⰾ |  |
Л | /l, ʎ/ | Ljudie | Ljudi | مردم |
| Ⰿ |  |
М | /m/ | Myslite | Mislete | فکر/ فکر کردن |
| Ⱀ |  |
Н | /n, ɲ/ | Našь | Nash | مال ما |
| Ⱁ |  |
О | /ɔ/ | Onъ | On | او |
| Ⱂ |  |
П | /p/ | Pokoj | Pokoj | آرامش/ صلح |
| Ⱃ |  |
Р | /r/ | Rьci, rьtsi | Rtsi | صحبت کن!/ بیان کن! |
| Ⱄ |  |
С | /s/ | Slovo | Slovo | واژه/ سخنرانی |
| Ⱅ |  |
Т | /t/ | Tvrьdo | Tverdo | سخت/ جامد/ حتماً |
| Ⱆ |  |
У | /u/ | Ukъ | Uk | قابل فهم |
| Ⱇ |  |
Ф | /f/ | Frьtъ | Fert | |
| Ⱈ |  |
Х | /x/ | Xěrъ | Kher | |
| Ⱉ |  |
Ѡ | /ɔ/ | Otъ | Oht, Omega | از |
| Ⱋ |  |
Щ | /tʲ, ʃt/ | Šta/Šča | Shta/Shcha | |
| Ⱌ |  |
Ц | /ts/ | Ci, tsi | Tsi | |
| Ⱍ |  |
Ч | /tʃ/ | Črьvъ | Cherv | کرم |
| Ⱎ |  |
Ш | /ʃ/ | Ša | Sha | |
| Ⱏ |  |
Ъ | /ɯ/ | Jerъ | Yer | |
| ⰟⰉ |  |
Ы | /ɨ/ | Jery | Yery | |
| Ⱐ |  |
Ь | /ə/ | Jerь | Yer` | |
| Ⱑ |  |
Ѣ | /æ, jɑ/ | Jatь, Yatь | Yat | |
| Ⱖ |  |
Ё | */jo/ | |||
| Ⱓ |  |
Ю | /ju/ | Ju, yu | Yu | |
| Ⱔ |  |
Ѧ, Я | /ɛ̃/ | [Ensь] | Ya, Small yus | |
| Ⱗ |  |
Ѩ | /jɛ̃/ | [Jensь] | [Small iotated yus] | |
| Ⱘ |  |
Ѫ | /ɔ̃/ | [Onsь] | [Big yus] | |
| Ⱙ |  |
Ѭ | /jɔ̃/ | [Jonsь] | [Big iotated yus] | |
| Ⱚ |  |
Ѳ | /θ/ | [Thita] | Fita | |
| Ⱛ |  |
Ѵ | /ʏ, i/ | Ižica | Izhitsa | قاشق |
یونیکد
الفبای گلاگولیتی در سال ۲۰۰۵ میلادی همراه با انتشار نسخه ۴٫۱ یونیکد، به یونیکد افزوده شد. کد یونیکد برای الفبای گلاگولیتی U+2C00–U+2C5F است.
منابع
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Glagolitic alphabet». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۳۰ نوامبر ۲۰۱۴.
