شکرالله صنیع‌زاده
شکرالله صنیع زاده (زاده ۱۲۸۵ اصفهان، درگذشته ۱۳۶۲ اصفهان) میناساز برجسته ایرانی است. وی به عنوان احیاگر و گسترش دهنده این هنر سنتی در دروان معاصر شناخته می‌شود که شاگردان بسیاری در کارگاهش فعالیت می‌کرده‌اند. از وی آثار ماندگار و زیبایی به جای مانده که برخی از آنها در موزه‌ها و حرم امامان شیعی وجود دارند.
| شکرالله صنیع زاده | |
|---|---|
| زادهٔ | ۱۵ بهمن ۱۲۸۵ اصفهان |
| درگذشت | ۲۵ بهمن ۱۳۶۲ اصفهان |
| آرامگاه | آرامستان تخت فولاد |
| ملیت | ایرانی |
| پیشه | میناساز |
زندگی
شکرالله صنیع زاده فرزند عبدالمحمود غفاریان و خدیجه بیگم است که نوه نقاش معروف دوران معاصر، عبدالحسین صنیع همایون و از نسل آقا نجف اصفهانی قلمدان ساز برجسته قاجار است.[1][2] وی در روز ۱۵ بهمن سال ۱۲۸۵ در محله درب امام اصفهان به دنیا آمد. در مدرسه قدسیه اصفهان دوران ابتدایی و متوسطه را گذراند و قبل از پایان یافتن تحصیلاتش مدرسه را رها کرد و به هنر روی آورد. هنرآموزی و فراگیری نقاشی و مینیاتور را نزد پدربزرگش، عبدالحسین صنیع همایون آغاز نمود. همچنین در زمینه‌های تذهیب، مینیاتور و تشعیر نیز از وجود استاد مصورالملکی و میرزا آقا امامی بهره برد.
در سال ۱۳۲۰ فعالیتش را در کارگاه شخصی اش که در میدان مجسمه و نزدیک به سی و سه پل بود گسترش بیشتری داد. صنیع زاده با هنرمندان برجسته آن زمان همکاری داشت به طوریکه بسیاری از درها، ضریحها و کتیبه‌های حرم‌های امامان شیعه نیز در این کارگاه ساخته شد. وی در این محل بخشی را به نمایشگاه آثار هنرمندان و فروشگاه صنایع دستی اصفهان اختصاص داده بود. بدین ترتیب بود که در بین سالهای ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۵ این فروشگاه به نگارستانی اثرگذار و معروف تبدیل گشت که گردشگران داخلی و خارجی نیز از آن بازدید می‌نمودند. مجموعه این فعالیتها باعث گشت که هنر فراموش شده میناکاری نه تنها دوباره زنده شود بلکه گسترش بسیاری پیدا کند.
صنیع زاده در آن زمان برای وارد نمودن کوره، ابزارها و رنگهای مربوط به میناکاری از «مسیو شونمان» مهندس آلمانی فعال در صنعت ایران استفاده کرد.[3]
وی در سال ۱۳۶۲ و بر اثر سکته مغزی درگذشت و در آرامگاه تخت فولاد به خاک سپرده شد.[4] وی دارای پنج فرزند پسر و دو دختر بود که پسر چهارمش به نام «احمد» چهار ماه پیش از درگذشت پدر در جنگ ایران و عراق شهید گشت. همچنین حیدرصنیع زاده فرزندآخر وی نقاش، کارشناس و مدرس در دانشگاه‌های هنر است.
آثار
وی آثار ماندگار و ارزشمند بسیاری از خود بر جای گذاشت که در طرحهای مینایی، گلدان، ساعت دیواری، بشقاب‌دیواری و تقویم می‌باشد. برخی از آثار معروف وی چنین می‌باشند:
- جعبه قرآن در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.[5]
- تصویر از کودکی عیسی در آغوش مریم که از منحصربفردترین آثار میناکاری جهان می‌باشد.[6]
- تصویر علی
- آثار ارزشمندی همچون درها، ضریحها و کتیبه‌های زیبایی در حرم امامان شیعه در شهرهای نجف، کربلا، کاظمین، سامرا، مشهد، قم، تهران، دمشق و شیراز از خود به جای گذاشته‌است.
- تابلو میناکاری ومطلا در موزه جوهرات ملی بانک مرکزی
- دوعدد آیینه بیضی مینایی وتذهیب شده در کاخ موزه نیاوران
- پنکه سقفی مینایی و نقاشی موزه استان قدس
- ساخت میناکاری یک قطعه کاشی سلطان سنجری
نمایشگاه
در اصفهان «نگارستان صنیع زاده» به عنوان فروشگاه و نمایشگاه دایمی وی فعال بوده که یکی از اصلی‌ترین مرکزهای تهیه صنایع دستی محسوب می‌شده‌است.
افتخارها
بزرگداشت‌ها
- در ۲۰ خرداد ۱۳۸۷ یکی از آثار ارزشمند میناکاری وی به عنوان تمبر یادبود صنایع دستی ایران در سال ۱۳۸۷ چاپ شد. اصل اثر مربوطه در موزه هنرهای سنتی و صنایع دستی تهران نگهداری می‌شود.[8]
- به همت مرکز اصفهان‌شناسی و خانه ملل در ۲۶ دی ماه ۱۳۸۷ به پاس ده‌ها سال فعالیت ارزشمند وی همایشی به نام و به افتخار وی در کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان برگزار شد.
شاگردان
در کارگاه وی هنرمندان بسیاری مشغول به فعالیت بودند که هر کدام از آنها از برجسته‌ترین هنرمندان و میناسازان ایرانی محسوب می‌شدند. در این میان می‌توان به استادان رضا زنگنه (غروی)، رضااسلامی، سیدمحمود اسلامیان، غلامحسین فیض اللهی، حسین هنر دوست، محمد مهدی غفاریان و محمد علی فرشید اشاره کرد.[9]
جستارهای وابسته
- میناکاری
- صنایع دستی
- حیدرصنیع زاده
پانویس
- بریحی، محسین. «آقا نجف اصفهانی - قلمدان ساز». گروه اصفهان شناسی زنده رود.
- سپهرم، امیر مسعود. «آقا نجف اصفهانی قلمدان ساز». مرکز اسناد و مدراک میراث فرهنگی.
- «مینا کاری؛ هنر درخشان آتش و خاک». تبیان. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۱.
- «درگه اهل هنر». تخت فولاد. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ نوامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۱.
- «صندوق قرآن کریم مینا وخاتم کاری». موزه‌های آستان قدس رضوی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۱.
- «صنیع‌زاده، شکرالله». راسخون.
- «بزرگداشت هنرمند برجسته شکرالله صنیع زاده». نجم الثاقب. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۱.
- «مینای نقاشی». آفتاب.
- «معرفی هنرمندان». سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان.
منابع
- کتاب گلزار مشاهیر
- سپهرم، امیر مسعود. «آقا نجف اصفهانی قلمدان ساز» مجله هنر و مردم، اردیبهشت ۱۳۴۴. شماره ۳۱ ص ۲۵.
- اسناد انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
- ربانی خلخالی، علی. چهره درخشان قمر بنی هاشم ابوالفضل العباس علیه السلام (جلد دوم)
- هندیانی، امین. سالنامه جاودانه‌های ایران.