فیلمنامه

فیلمنامه[1] یا سناریو (به فرانسوی: Scénario) داستانی است؛ که همراه با توضیح صحنه‌ها برای ساخت فیلم نوشته می‌شود. به نویسندهٔ فیلمنامه، فیلم‌نامه‌نویس می‌گویند. عناصر فیلمنامه از داستان و شخصیت‌ها، صحنه‌ها، سکانس‌ها، پرده‌ها، موسیقی، مکان‌ها و … تشکیل شده‌اند. فیلمنامه یا اسکریپت؛ یک اثر نوشته شده توسط فیلم‌نامه‌نویس برای یک فیلم، برنامه تلویزیونی یا بازی ویدیویی است. این سریال‌ها می توانند کارهای اصلی یا سازگاری از قطعات موجود در نوشتن باشند. در آنها، جنبش، اعمال، بیان و گفت و گوهای شخصیت‌ها نیز نقل شده است. فیلمنامه‌ای که برای تلویزیون نوشته شده است؛ نیز به عنوان یک نمایش تلویزیونی شناخته شده است.

یک صفحه فیلمنامه

بخش‌های فیلم‌نامه

صحنه

صحنه کوچک‌ترین واحد کنش دراماتیک در فیلمنامه ست.[2] در هر صحنه دو عنصر زمان و مکان اهمیت دارد و حداقل یکی از این دو عنصر یا هر دو باید پیوستگی داشته باشد. فیلمنامه به صورت صحنه‌های شماره‌گذاری شده نوشته می‌شود. از نظر شیوه نگارش هر «صحنه» شامل سه بخش است:* [3]

  • سطر معرفی - نشان می‌دهد صحنه داخلی است یا خارجی و در چه زمانی و در چه مکانی اتفاق می‌افتد.
  • شرح صحنه - ضمن توصیفی حداقلی مکان اتفاقات فیزیکی که در صحنه رخ می‌دهد شرح داده می‌شود.
  • گفتگو - نام شخصیت، طرز بیان یا نام مخاطب که در پرانتز می‌آید و خودِ گفتگو.

گاه شیوهٔ انتقال به صحنهٔ بعد مانند برش، فید یا دیزالو… در پایان صحنه نوشته می‌شود.

سکانس

سکانس، یک فصل از فیلمنامه است که می‌تواند از یک یا چند صحنه تشکیل شود و یک موضوع را دنبال می‌کند که با پایان یافتن آن موضوع، سکانس نیز عوض می‌شود.

نظر سید فیلد

سید فیلد یکی از نظریه‌پردازان آمریکایی سینما در حوزهٔ فیلم‌نامه‌نویسی عقیده داشت که اگر بخواهیم فیلمنامه را به سه قسمت تقسیم کنیم و از آن‌ها با عنوان، شروع، میان و پایان نام ببریم اینگونه می‌توان توضیحش داد:

  1. شروع: ایجاد مخمصه. شخصیت اصلی شما چه می‌خواهد؟ چه چیز لازم دارد؟ باید چه بکند که به آنچه می‌خواهد برسد؟
  2. میان: تعارض، عمل و عکس‌العمل. شخصیت اصلی برای به دست آوردن آنچه که می‌خواهد تقلا می‌کند و معمولاً در انتهای قسمت میانه شکست می‌خورد. اما در اثنای این شکست شروع به درک نیازهای حقیقی‌اش می‌کند.
  3. پایان: تقلای نهایی، رفع مشکل و پیامد. پایان احساسی که در آن شخصیت اصلی پی می‌برد واقعاً به چه چیزی نیاز داشته‌است، چه به آنچه که می‌خواسته برسد یا نرسد.

انواع فیلمنامه

فیلمنامه اصلی پدرخوانده: قسمت دوم

مراحل نوشتن فیلمنامه

  1. ایده
  2. سوژه
  3. دراماتیک
  4. طراحی
  5. داستان
  6. گفتگو
  7. پیرنگ
  8. شخصیت پردازی
  9. خلاصه سکانسها
  10. صحنه
  11. فیلمنامه کامل
  12. بازنویسی

در جشنواره‌ها

کتاب‌شناسی فیلم‌نامه‌نویسی در زبان فارسی

در جدول زیر کتاب‌هایی که دربارهٔ فیلم‌نامه‌نویسی به زبان فارسی منتشر شده‌اند فهرست شده‌است:

تاریخعنواننویسندهمترجمناشر
۱۳۹۴معماری درام: پیرنگ، شخصیت، درونمایه، ژانر و سبک[4]جو استاکدیل، رابین استاکدیل، دیوید لتوینامیر راکعینشر ساقی
۱۳۸۳نوشتن برای سینما[4]گروه نویسندگانگروه مترجمینبنیاد سینمایی فارابی
۱۳۶۶فیلم‌نامه‌نویس از نگاه فیلم‌نامه‌نویس[5]ویلیام فروکفیروزه مهاجر، کاوشگرسروش
۱۳۹۲شناخت عوامل نمایش[6]ابراهیم مکیسروش
۱۳۹۳از فیلمنامه تا فیلم[7]لیندا سیگر، ادوارد وتمورجلیل شاهری لنگرودیافراز
۱۳۹۲راهنمای عملی فیلم‌نامه‌نویسی[8]لورا شلهارتپدارم لعل‌بخشافراز
۱۳۹۳چگونه فیلمنامه بنویسیم[9]سید فیلدعباس اکبرینیلوفر
۱۳۸۹اقتباس برای فیلمنامه[10]محمد خیریسروش
۱۳۸۳بازنویسی فیلمنامه[11]لیندا سیگرعباس اکبریسازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، سوره مهر
۱۳۷۹چگونه در ۲۱ روز فیلمنامه بنویسیم[12]ویکی کینگعباس اکبریبرگ/امیر کبیر
۱۳۸۰خلق شخصیت‌های ماندگار[13]لیندا سیگرعباس اکبریسروش/امیرکبیر
۱۳۸۳راهنمای فیلم‌نامه‌نویس[14]سید فیلدعباس اکبریساقی/نیلوفر
۱۳۸۳راه گشای فیلم‌نامه‌نویسی[15]سید فیلدجلیل شاهری لنگرودیدستان
۱۳۸۸داستان[16]رابرت مک کیمحمد گذرآبادیهرمس
۱۳۶۵فن سناریو نویسی[17]یوجین ویلپرویز دواییوزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اداره کل تحقیقات و روابط سینمایی
۱۳۶۸نگارش فیلمنامه داستانی[18]سرگی میخائیلوویچ آیزنشتینمسعود مدنی، احمد ضابطی جهرمیعکس معاصر
۱۳۷۳شخصیت پردازی در سینما[19]مجید امامیبرگ
۱۳۷۴کلیدهای نویسندگی[20]حیدرعلی عمرانیدفتر پژوهشهای فرهنگی
۱۳۸۳فیلم‌نامه‌نویسی برای سینما و تلویزیون[21]آلن آرمرعباس اکبریسازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، سوره مهر/نیلوفر
۱۳۸۲نگارش فیلمنامهٔ مستند[22]دوایت وی سویین، جوی آر سویینعباس اکبری، امیر پوریاساقی
۱۳۷۶نوشتن فیلمنامه[23]میشل شیونماندانا بنی اعتمادایثارگران
۱۳۸۸مقدمه‌ای بر فیلم‌نامه‌نویسی[24]ابراهیم مکیسروش
۱۳۷۸راهنمای نگارش گفتگو[25]ویلیام نوبلعباس اکبریسروش
۱۳۷۸روند اقتباس[26]ویلیام گلدمنعباس اکبریسروش
۱۳۷۳روند فیلم‌نامه‌نویسی[27]رابرت برمنعباس اکبریبرگ/امیرکبیر
۱۳۸۰کارگاه سناریو[28]گابریل گارسیا مارکزمحمدرضا راهورشیرین
۱۳۸۰فیلمنامه اقتباسی[29]لیندا سیگرعباس اکبرینقش و نگار/نیلوفر
۱۳۸۰نگارش فیلمنامه کوتاه[30]ویلیام فیلیپسعباس اکبریسروش
۱۳۸۰هنر نگارش کمدی تلویزیونی[31]لو شوارتزجمال آل احمد، عباس بیاتیسروش
۱۳۸۲راهنمای نگارش فیلمنامه[32]یورگن ولف، کری کاکسعباس اکبریسروش
۱۳۸۶ذن و هنر نگارش فیلمنامه[33]ویلیام فروگعباس اکبرینیلوفر
۱۳۸۶چگونه از هر چیزی «فیلم‌نامه» اقتباس کنیم[34]ریچارد کریوولنبابک تبراییبنیاد سینمایی فارابی
۱۳۹۲سفر نویسنده[35]کریستوفر وگلرمحمد گذر آبادیمینوی خرد
۱۳۸۷نظریه و تحلیل درام[36]مانفرد فیسترمهدی نصرالله زادهمینوی خرد
۱۳۸۹بوطیقای ارسطو برای فیلم‌نامه‌نویسانمیکل تی‌یرنومحمد گذر آبادینشر ساقی
۱۳۹۱الگوی پیکره بندی فیلمنامه‌های موفق[37]شهرام کهرابیافراز
۱۳۹۳تمرین فیلم‌نامه‌نویسی[38]ژان‌کلود کاریر، پاسکال بونیترزنادر تکمیل همایونروزنه کار
۱۳۹۳آناتومب داستان ۲۲ گام تا استاد شدن در داستان‌گوییجان تروبیمحمد گذر آبادیآوند دانش
1397هنر پی رنگ سازی[39]لیندا جی.کوگلحسین شیرزادیسفیدسار

به کتاب (هفت فیلمنامه) نوشته اصغر فرهادی نیز میتوان اشاره کرد.

کتاب‌شناسی فیلمنامه خارجی در زبان فارسی

برخی از فیلمنامه‌های برجسته غیرفارسی به زبان فارسی ترجمه شده. چند نمونه از این قرار است:

تاریخعنواننویسندهمترجمناشر
۱۳۹۶افشاگری[40]تام مک کارتی، جاش سینگرآرمیتا شهنازیسفیدسار
۱۳۹۶هزارتوی پن[41]گیر مو دل توروساسان م.ک عاصیسفیدسار
۱۳۹۵پرندگان[42]اوان هانترشیما الهیسفیدسار
۱۳۹۵همشهری کین[43]اورسون ولز، هرمان جی، منکی ویجموحد تاری مرادیسفیدسار
۱۳۹۳میلیونر زاغه‌نشین[44]سیمون بوفویسونیاز سلطانیسفیدسار
۱۳۹۴جاذبه[45]آلفونسو کوئرون، خوناس کوئرون، رودریگو گارسیاحمید دشتیسفیدسار
۱۳۹۴پسرانگی[46]ریچارد لینکلیترآرین مظفریسفیدسار
۱۳۹۴هتل بزرگ بوداپست[47]وس اندرسون، هوگوگینسنیلوفر شاندیزسفیدسار
۱۳۹۳سخنرانی پادشاه[48]دیوید سیدلرآرمیتا شهنازیسفیدسار
۱۳۹۴پاندای کونگ‌فوکار[49]جاناتان ایبل، گلن برگرساسان م.ک.عاصیسفیدسار
۱۳۹۴بازیگر[50]میشل آزاناویسوسموحد تاری مرادیسفیدسار
۱۳۹۴آگوست؛ اوسیج کانتی[51]تریسی لتزنیلوفر شاندیزسفیدسار
۱۳۹۴کازابلانکا[52]ژولیوس جی.اپساین، فیلیپ جی.اپساین، هاوارد کاچسون‌یاز سلطانیسفیدسار
۱۳۹۴آغاز[53]کریستوفر نولانسون‌یاز سلطانی، علی زوارسفیدسار
۱۳۷۱زمین می‌لرزد[54]لوکینو ویسکونتیمسعود اوحدیخجسته
۱۳۷۹کازابلانکا[55]هوارد کاچ، جولیوس اپستاین، فیلیپ اپستاینمسعود اوحدیالست فردا
۱۳۸۰محله چینی‌ها[56]رابرت تاونمسعود اوحدیالست فردا
۱۳۷۴هفت سامورایی[57]آکورا کروسوامسعود اوحدیسروش

کتاب‌شناسی فیلمنامه ایرانی

برخی از فیلمنامه‌های ایرانی ماندگار شده و ارزش ادبی یافته. چند نمونه از این قرار است:

تاریخعنواننویسنده
۱۳۴۹عیار تنهابهرام بیضایی
۱۳۶۰اتوبوسمحمود دولت‌آبادی
۱۳۹۴ابد و‌ یک روزسعید روستایی

جستارهای وابسته

پیوند به بیرون

پانویس

  1. «فیلم‌نامه» [سینما و تلویزیون] هم‌ارزِ «سناریو» (screenplay, scenario)؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر اول. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۳۱-۱ (ذیل سرواژهٔ فیلم‌نامه)
  2. گذرآبادی، محمد (۱۳۹۳فرهنگ فیلمنامه، تهران: بنیاد سینمایی فارابی، ص. ۴۵۵، شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۷۳۹-۳۲-۵. صفحه‌ی ۲۱۵
  3. همان، صفحه‌ی ۲۵۲
  4. http://vista.ir/article/592308
  5. http://www.nosabooks.com/webui/book.aspx?simorgh=1&marckey=1386931&marckind=3
  6. http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13930916001092
  7. http://www.afrazbook.com/TabId-19-pId-7-lang-fa.aspx
  8. http://www.afrazbook.com/TabId-19-pId-225.aspx
  9. http://www.jeihoon.net/p-14848--.aspx%5Bپیوند+مرده%5D
  10. http://soroushpublishingco.ir/books/book_info/?id=1160%5Bپیوند+مرده%5D
  11. http://www.sooremehr.ir/fa/book/240
  12. کینگ, ویکی; اکبری, عباس. "چگونه در ۲۱ روز فیلمنامه بنویسیم". سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
  13. سیگر, لیندا; اکبری, عباس. "خلق شخصیت‌های ماندگار: راهنمای شخصیت‌پردازی در سینما، تلویزیون و ادبیات داستانی". سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی.
  14. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۲ ژوئیه ۲۰۱۵.
  15. http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=665815&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author
  16. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در 23 اكتبر 2015. دریافت‌شده در 22 ژوئیه 2015. تاریخ وارد شده در |archive-date= را بررسی کنید (کمک)
  17. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۵.
  18. http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=536628&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author
  19. http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=521592&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author
  20. http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=489464&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author
  21. http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=694456&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author
  22. http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=676726&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author
  23. http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=513005&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author
  24. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴.
  25. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴.
  26. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴.
  27. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴.
  28. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴.
  29. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴.
  30. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴.
  31. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴.
  32. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴.
  33. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴.
  34. http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=989429&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author
  35. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ ژوئیه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۲ ژوئیه ۲۰۱۵.
  36. http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1149425&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author0
  37. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۴.
  38. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۹.
  39. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۸.
  40. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۸.
  41. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۸.
  42. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۸.
  43. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۸.
  44. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۸.
  45. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۸.
  46. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۸.
  47. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۸.
  48. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۸.
  49. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۸.
  50. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۸.
  51. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۸.
  52. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۸.
  53. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲ اوت ۲۰۱۸.
  54. http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=543669&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author
  55. http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=596730&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author
  56. http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=624010&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author
  57. http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=573324&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

کتاب خوب خرید کتاب فروشگاه کتاب

منابع

  • فروگ، ویلیام (۱۳۸۶ذن و هنر نگارش فیلمنامه، ترجمهٔ عباس اکبری، تهران: نیلوفر، شابک ۹۶۴-۴۴۸-۳۱۰-۳
  • اکبری، عباس (۱۳۷۸)، «مقدمه»، راهنمای فیلمنامه، ترجمهٔ عباس اکبری، سید فیلد، تهران: نشر ساقی، ص. ۱، شابک ۹۶۴-۵۶۷۵-۰۶-۵
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به فیلمنامه در ویکی‌گفتاورد موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.