لوئی (سرده)

لوئی (نام علمی: Typha) سرده‌ای است شامل حدود ۳۰ گونه از گیاهان گلدار تک‌لپه‌ای از خانوادهٔ لوئیان، که در زیستگاه‌های مرطوب جهان مخصوصاً نیم‌کره شمالی در اطراف تالاب‌ها می‌رویند؛ برگ‌های آنها متناوب و معمولاً قاعده‌ای و به یک ساقه ساده بدون گره متصل است و گل‌های تک‌جنسی آنها در گل‌آذین سنبله متراکم قرار دارد و گرده‌افشانی در آنها با باد انجام می‌شود؛ گل نر به یک جفت پرچم و کرک تقلیل یافته‌است و تعداد زیادی از گلهای ماده در زیر گل نر بر روی ساقه تشکیل یک سنبلهٔ سوسیس‌شکل می‌دهند.[2]

لوئی
بوربا
آرایه‌شناسی
فرمانرو: گیاهان
(طبقه‌بندی‌نشده): گیاهان گلدار
(طبقه‌بندی‌نشده): تک‌لپه‌ای‌ها
(طبقه‌بندی‌نشده): دولپه‌ای‌های کاملینید
راسته: گندم‌سانان
تیره: لوئیان
سرده: Typha
لینه
مترادف[1]
  • Massula Dulac
  • Rohrbachia (Kronf. ex Riedl) Mavrodiev
لوئی
مواد مغذی در هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی ۱۰۶ کیلوژول (۲۵ کیلوکالری)
کربوهیدرات‌ها ۵٫۱۴ g
قندها ۰٫۲۲ g
فیبر ۴٫۵ g
چربی ۰٫۰۰ g
پروتئین ۱٫۱۸ g
آب ۹۲٫۶۵ g
ویتامین آی معادل ۱ میکروگرم (۰٪)
- بتاکاروتن ۶ میکروگرم (۰٪)
ویتامین ب۱ (تیامین) ۰٫۰۲۳ میلی‌گرم (۲٪)
ویتامین ب۲ (ریبوفلاوین) ۰٫۰۲۵ میلی‌گرم (۲٪)
ویتامین ب۳ (نیاسین) ۰٫۴۴۰ میلی‌گرم (۳٪)
پانتوتنیک اسید (ویتامین ب۵) ۰٫۲۳۴ میلی‌گرم (۵٪)
ویتامین ب۶ ۰٫۱۲۳ میلی‌گرم (۹٪)
اسید فولیک (ویتامین ب۹) ۳ میکروگرم (۱٪)
ویتامین C ۰٫۷ میلی‌گرم (۱٪)
ویتامین K ۲۲٫۸ میکروگرم (۲۲٪)
کلسیم ۵۴ میلی‌گرم (۵٪)
آهن ۰٫۹۱ میلی‌گرم (۷٪)
منیزیم ۶۳ میلی‌گرم (۱۷٪)
منگنز ۰٫۷۶۰ میلی‌گرم (۳۸٪)
فسفر ۴۵ میلی‌گرم (۶٪)
پتاسیم ۳۰۹ میلی‌گرم (۷٪)
سدیم ۱۰۹ میلی‌گرم (۵٪)
روی ۰٫۲۴ میلی‌گرم (۲٪)
درصدها نسبی‌اند
منبع: پایگاه اطلاعاتی مواد غذایی آمریکا

لوئی گیاهی است چند ساله با ساقه‌های زیر زمینی و میوه‌های استوانه‌ای مخمل مانند به رنگ قهوه‌ای و خرمایی و بومی مرداب‌ها، برکه‌ها و باتلاق‌های معتدل و آب‌های شیرین و با ویژگی برگ ریزان پاییزی که ارتفاع آن به یک تا دو متر و البته در مناطقی از قبیل کالیفرنیا، تکزاس، مکزیک و آرژانتین، ارتفاعش به ۵ متر نیز می‌رسد. این گیاه، به فراوانی در جلگه‌ها و مناطق باتلاقی شمال ایران می‌روید.

از برگ‌های آن در حصیربافی، سبدبافی و… استفاده می‌شود.

دانه‌های آن را کرک‌های پنبه‌ای پوشانیده که شبیه پنبه می‌باشند و باعث می‌شود که دانه پس از رها شدن در زمستان و حتی تا اوایل فروردین به همراه باد به آسانی به اطراف پراکنده شود. برگ‌های آن باریک و دراز است که از قاعده ساقه خارج و به طور عمودی تا رأس ساقه بالا می‌رود.

گونه‌های ثبت‌شده و دورگه‌های طبیعی

نام‌های به ثبت رسیده از این قرار است:[3]

  1. Typha albida – (افغانستان)
  2. Typha alekseevii – (قفقاز)
  3. Typha angustifolia – آمریکا، هند)
  4. Typha × argoviensis – (آلمان + سوئیس)
  5. Typha austro-orientalis – (بخش اروپایی روسیه)
  6. تیفا آدربایجاننسیس – (ایران)
  7. Typha × bavarica – (آلمان)
  8. Typha capensis – (آفریقای گرمسیری و جنوبی)
  9. Typha caspica – (جمهوری آذربایجان)
  10. Typha changbaiensis – (شمال شرقی چین)
  11. Typha davidiana – (چین)
  12. تیفا دمینجنسیس – آمریکا، استرالیا
  13. Typha elephantina – (از الجزایر تا جنوب چین)
  14. Typha × gezei – (فرانسه)
  15. Typha × glauca (T. angustifolia × T. latifolia) – لوئی هیبرید، لوئی سفید (یک دورگه)[4]
  16. Typha grossheimii – آسیای مرکزی
  17. Typha incana – روسیه مرکزی
  18. Typha joannis – مغولستان + استان آمور
  19. تیفا کالاتنسیس – ایران
  20. بوربا – لوئی متداول - بسیار گسترده
  21. لوئی برگ‌باریک – جنوب اروپا + بیشتر آسیا
  22. Typha lugdunensis – غرب اروپا، آسیای جنوب غربی، چین
  23. لوئی کوچک – اروپا + آسیا
  24. Typha orientalis – شرق آسیا، استرالیا، نیوزیلند
  25. Typha pallida – آسیای مرکزی، چین
  26. Typha × provincialis – فرانسه
  27. Typha przewalskii – چین، شرق دور روسیه
  28. Typha shuttleworthii – اروپا، ایران، ترکیه
  29. Typha sistanica – ایران
  30. Typha × smirnovii – بخش اروپایی روسیه
  31. Typha subulata – آرژانتین، اروگوئه
  32. Typha × suwensis – ژاپن
  33. Typha tichomirovii – بخش اروپایی روسیه
  34. لوئی ترکمنی – ترکمنستان
  35. Typha tzvelevii – سرزمین پریمورسکی
  36. Typha valentinii – جمهوری آذربایجان
  37. Typha varsobica – تاجیکستان

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ لوئی (سرده) موجود است.

منابع
  1. "World Checklist of Selected Plant Families: Royal Botanic Gardens, Kew". kew.org.
  2. «لوئی» [زیست‌شناسی- علوم گیاهی] هم‌ارزِ «Typha»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر هشتم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۴۳-۰۸-۸ (ذیل سرواژهٔ لوئی)
  3. "Kew World Checklist of Selected Plant Families, genus Typha". Retrieved 18 September 2014.
  4. Selbo, S. M.; Snow, A. A. (2004). "The potential for hybridization between Typha angustifolia and Typha latifolia in a constructed wetland" (PDF). Aquatic Botany. 78 (4): 361–369. doi:10.1016/j.aquabot.2004.01.003.
  • مترجم: داوود خانی خلیفه محله؛ دانشنامه اینکارتا ۲۰۰۵
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.