معده

معده (به انگلیسی: Stomach) عضو توخالی، عضلانی و حجیمی از لوله گوارش بدن است که به شکل لوبیا می‌باشد که در مرحله دوم گوارش عمل می‌کند و نقش گوارش شیمیایی را بر عهده دارد. محفظه معده از بالا به مری و از پایین به دوازدهه مربوط می‌شود.

معده
.
شکل از cancer.gov:
* ۱. تنه معده
* ۲. طاق معده
* ۳. دیواره پیشین
* ۴. خمیدگی بزرگ
* ۵. خمیدگی کوچک
* ۶. دهانه (درآیه)
* ۹. اسفنکتر (بنداره)
* ۱۰. دهلیز باب‌المعدی (دهلیز برآیه‌ای)
* ۱۱. مجرای باب‌المعدی
* ۱۲. فاق گوشه‌دار
* ۱۳. مجرای معدی
* ۱۴. چروکه‌ها
جزئیات
عصب محیطیceliac ganglia, عصب واگ[1]
لنفceliac preaortic lymph nodes[2]
شناسه‌ها
لاتینVentricular
یونانیGaster
MeSHD013270
TA98A05.5.01.001
TA22901
FMA7148

این عضو در ناحیهٔ هایپوکندریاک چپ و اپی گاستریک قرار دارد و در قسمت قدام به‌وسیله مهره‌های ششم تا نهم سینه‌ای حمایت می‌شود. معده به دلیل ترشح اسید هیدروکلریدریک و فاکتور ضد کم‌خونی جزء غدد برون‌ریز ثانویه محسوب می‌شود. همچنین به دلیل ترشح گاسترین، گرلین، نوروپپتیدY، سوماتوستاتین، هیستامین و اندوتلین نیز جزء سلول درون‌ریز محسوب می‌شود.

پیرامون واژه

معده واژه‌ای عربی است. در زبان پارسی میانه، از واژه کومیگ (kumig) برای اشاره به این عضو استفاده می‌شده‌است.[3]

تقسیم‌بندی معده
  1. قعر معده(Fundus): بخشی از معده که در بالای سطحی فرضی (ساژیتال معدی) قرار گرفته و از عمق بریدگی قلبی معده می‌گذرد.
  2. جسم معده(Corpus)
  3. قسمت پیلوریک معده (Pyloric antrum): در انتهای این کانال، اسفنکتر پیلور قرار دارد.

عملکرد

غذا پس از عبور از مری وارد معده می‌شود. معده عضوی است عضلانی و چند لایه. به خاطر تولید اسید هیدروکلریک در معده محدوده PH آن بین ۱ تا ۴ است که بستگی به نوع جاندار، غذای درون معده، زمان آن در طول روز و مصرف دارو دارد. اسید معده به‌وسیله سلول‌های جداری، ترشح می‌شود. هورمون گاسترین، تحریک عصب پاراسمپاتیک (استیل کولین) و هیستامین بر میزان ترشح اسید مؤثر هستند. برخی از سلول‌های معده همچنین برای حفاظت از مخاط آن، اسید را به‌گونه معکوس، ترشح می‌کنند. فاکتور داخلی نیز در معده ترشح می‌شود و با اتصال به ویتامین ب۱۲، نقش مهمی در جذب این ویتامین دارد؛ زیرا این ویتامین، اول به صورت پروتئین است. اسید معده باعث می‌شود که این ویتامین از پروتئین در آمده و در معده با فاکتور داخلی ترکیب می‌شود و در بدن جذب می‌شود. معده به عنوان یک غده برون‌ریز در طول روز حدود ۲ تا ۳ لیتر اسید معده ترشح می‌کند که بیشترین مقدار ترشح در غروب است. اسید معده همچنین در ایمنی و از بین بردن باکتریها و عوامل بیماری‌زا در معده، نقش دارد.
غذا در معده به ذرات کوچکی، خرد می‌شود تا غذا بتواند در روده باریک جذب شود که منظور همان گوارش شیمیایی است. در معده نیز همانند روده باریک جذب مواد گوارش یافته، اتفاق می‌افتد؛ اما مقدار جذب مواد در معده، بسیار کمتر از روده باریک است.
معده اولین مکان ذخیره موقت غذاست که قابلیت منبسط‌شدن دارد به‌طوری‌که می‌تواند حدود ۲ تا ۴ لیتر غذا را در خود نگه دارد.

با وجودی که امکان پاره‌شدن معده بر اثر پرخوری وجود دارد؛ اما رفلاکس تهوع کمک می‌کند که معده به این مرحله نرسد. معده انسان‌ها به‌طور متوسط می‌تواند حدود یک تا یک و نیم لیتر غذا را تحمل کند؛ اما تا قبل از پاره شدن می‌تواند برای جا دادن چهار برابر این مقدار غذا، به اصطلاح، کش آید.[4]

بافت‌شناسی

معده مجموعاً چهار لایه اصلی دارد:

۱. مخاط(mucosa) شامل سه بخش اپی‌تلیوم، لامیناپروپریا و موسکولاریس موکوزا می‌باشد. ۲.سلول‌های اصلی (ترشح‌کننده پپسینوژن)، سلول‌های کناری (ترشح‌کننده اسید معده و فاکتور داخلی)، ۳.سلول‌های واقع در گردن غدد (ترشح‌کننده موکوز) و سلول‌های انترواندوکراین (APUD) ترشح‌کننده هورمون‌هایی مانند گاسترین، [هیستامین]، [سروتونین] و [کوله سیستوکینین].

۲. لایه زیر مخاط(submucosa) شامل بافت پیوندی فیبروزی و شبکه عصبی مایسنر

۳. لایه عضلانی (muscularis externa) شامل عضلات مورب داخلی، عضلات حلقوی میانی، شبکه عصبی اوئرباخ و لایه عضلات طولی خارجی (همگی ازجنس ماهیچه صاف)

۴. لایه سروزا (serosa) بافت پیوندی که به نوعی ادامه صفاق است.

بیماریهای معده

معده، ممکن است که منشأ مشکلات مختلفی شود که شایع‌ترین آن‌ها عبارتند از: سوء هاضمه، اولسر پپتیک، ریفلاکس، سرطان معده، خونریزی معده آلودگی به هلیکوباکتر پیلوری و مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروییدی (NSAIDs)...

ریفلاکس معده: بازگشت غذای خورده‌شده، به همراه اسید معده از کاردیا (ابتدای معده) یا خود معده یا دوازدهه (انتهای معده) به ابتدای مری و گاه به دهان را که حال ناخوشایندی به فرد می‌دهد و ترش‌مزه است ریفلاکس معده می‌گویند.

ریفلاکس معده وقتی رخ می‌دهد که دریچه ابتدایی معده (کاردیا)، شل شده باشد.

دریچه کاردیا چگونه شل می‌شود و راه درمان آن چیست؟ علل‌های مختلفی برای شل شدن دریچه کاردیا وجود دارد و یکی از مهم‌ترین این عوامل، نوشیدن هر نوشیدنی هنگام صرف غذاست و راه درمان آن‌هم در اکثر افراد، رعایت چند نکته است:

  1. یک ساعت قبل و بعد از صرف غذا هیچ نوشیدنی صرف نشود مگر با تجویز پزشک (اعم از خوردن دارو...).
  2. تا یک ساعت بعد از غذا به هیچ وجه نباید دراز کشید (چون در این حالت، غذا راه مری تا معده را به راحتی طی نمی‌کند).
  3. وعده‌های غذایی‌تان را تنظیم کنید و به موقع، آن را صرف کنید (در صورت امکان با مشورت پزشک).
  4. پرخوری نکنید (سعی کنید قبل از سیر شدن از غذا خوردن دست بکشید مگر با تجویز پزشک).
  5. بلافاصله بعد از صرف شام به رختخواب نروید (زیرا وقتی شما خواب هستید، اعضای داخلی بدن، بعد از ۲ ساعت، شروع به استراحت می‌کنند و اگر شما بلافاصله بعد از صرف شام، خواب رفتید، معده شما زمانی برای استراحت ندارد؛ چراکه در حال هضم شام است و به همین دلیل به معده فشار آمده و به مرور زمان، بافت معده تخریب می‌شود.

جستارهای وابسته

حرکات معده

نگارخانه

پانویس
  1. Physiology at MCG 6/6ch2/s6ch2_30
  2. stomach at The Anatomy Lesson by Wesley Norman (Georgetown University)
  3. واژه‌نامه پهلوی، مکنزی
  4. خبرگزاری ایرنا: عوارض پرخوری. کد خبر: ۸۲۰۰۸۱۵۱ (5216303) | تاریخ خبر: ۰۱/۰۱/۱۳۹۵
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ معده موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.