همایون‌دخت
همایون‌دخت (۱۲۹۶–۱۳۹۰) سومین دختر احمدشاه قاجار بود.
| همایون‌دخت قاجار | |
|---|---|
 | |
| زاده | ۱۳ مهر ۱۲۹۶ تهران، ایران |
| درگذشته | ۱۷ آذر ۱۳۹۰ ژنو |
| آرامگاه | |
| همسر |
|
| دودمان | قاجار |
| پدر | احمد شاه قاجار |
| مادر | خانم‌خانم‌ها معزی |
| دین و مذهب | اسلام |
او در ۱۳ مهر ۱۲۹۶ در کاخ نیاوران متولد شد و مادرش خانم‌خانم‌های معزی دختر محمدصادق میرزا معزالدوله و نوه بهرام میرزا معزالدوله بود. احمدشاه در آن زمان دوست داشت صاحب پسری شود تا منصب ولیعهدی را از برادرش محمدحسن میرزا به او منتقل کند. به همین دلیل از قبل اسم «همایون» را برای فرزندش انتخاب کرده بود. ولی وقتی که پس از تولد معلوم شد نوزاد خانم‌خانم‌ها، دختر است، این نام را به «همایون‌دخت» تغییر داد.[1]
همایون‌دخت در کودکی به همراه خواهرانش ایراندخت و مریم‌دخت و برادرش فریدون میرزا به بلژیک فرستاده شد و در آنجا در مدارس شبانه‌روزی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را به پایان رساند. پس از آن به پاریس رفت و به مادرش که از مدت‌ها پیش در آن شهر زندگی می‌کرد، ملحق شد. قبل از بازگشت به تهران، در سال ۱۳۲۰ خورشیدی با جعفر پناهی بازرگان معروف ایرانی ازدواج کرد که حاصل آن چهار فرزند به نام‌های تورج، شهلا، ملک‌ایرج و شیرین است.[1]
همایون‌دخت پس از ده سال زندگی در ایران به همراه فرزندانش به پاریس بازگشت و در محله‌ی نوی-سور-سن خانه‌ای خرید تا در نزدیکی عموهایش سلطان محمود میرزا و سلطان مجید میرزا که هر دو در همان محله زندگی می‌کردند، زندگی کند. او تا سال ۱۳۷۹ در همان خانه زندگی می‌کرد تا آنکه به شهر ژنو، که خانواده برادرش فریدون میرزا آنجا اقامت داشتند، نقل مکان کرد و سرانجام در سن نود و چهارسالگی در شب هفدهم آذر ۱۳۹۰ بر اثر ایست قلبی در خواب درگذشت.[1]
او در قبرستان نوی-سور-سن در کنار مادرش به خاک سپرده شد.
پسر او ملک‌ایرج پناهی، پیانیست، آهنگساز، شاعر و فیلم‌ساز است که در ایران سال‌ها با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کار کرده و موسیقی فیلم دختری با کفش‌های کتانی اثر اوست.