پیدازیستی

پیدازیستی یا فانروزوئیک (Phanerozoic) یک اَبَردوران (ائون) زمین‌شناسی است.

زمان‌بندی زمین‌شناسی
 پیدازیستی (فانروزوئیک)   نوزیستی (سنوزوئیک)  کواترنری
نئوژن
پالئوژن
 میانه‌زیستی (مزوزوئیک)  کرتاسه
ژوراسیک
تریاس
 دیرینه‌زیستی (پالئوزوئیک)  پرمین
کربونیفر
دوونین
سیلورین
اردویسین
کامبرین
 نهان‌زیستی  (پرکامبرین) پیشین‌زیستی (پروتروزوئیک)
نخست‌زیستی (آرکئن)
پیشازیستی (هادئن)

واژه فانروزوئیک از واژه یونانی «فانروس» مشتق شده که به معنی پیدا و هویدا است. پس از گسترش سریع و فراوان زیست در کامبرین، تنوع زیستی زمین افزایش چشمگیری یافت و به این خاطر در سنگواره‌های ابردوران پیدازیستی، سنگواره‌های جانوران بیشتر و پیشرفته‌تری دیده می‌شود. نام پیدازیستی در اصل، در زمانی ابداع شد و به‌کار رفت که هنوز سنگواره‌های قدیمی‌تر از کامبرین یافته نشده بود.

در ابردوران پیدازیستی که از حدود ۵۴۱ میلیون سال پیش تاکنون به‌درازا کشیده زیست جانوری انبوه و فراوان بوده‌است. در پیدازیستی چندین شاخه از جانوران به‌سرعت، پدیدار شدند، ماهی‌ها تکامل پیدا کردند، حشرات و چهاراندامان پدید آمدند و گیاهان پیشرفته‌تری به ظهور رسیدند. در ابردوران پیدازیستی بود که نیروهای زمین‌ساختی با فشار خود، باعث درهم‌فشرده شدن قاره‌های جهان در یک ابرقاره به نام پانجه‌آ شدند و این ابرقاره سپس تکه‌تکه شده و قاره‌های امروزی را به‌وجود آورد.

بیشتر زمین‌شناسان و دیرین‌شناسان مرز دو ابردوران پیشین‌زیستی و پیدازیستی را زمانی می‌دانند که نخستین سه‌بندی‌ها (تریلوبیت‌ها) و جانوران آبسنگ‌ساز هم‌چون کهن‌جامان Archaeocyatha و مرجان‌های دریایی پدیدار شدند.

تقسیم‌بندی

گسستگی ابرقاره پانگه‌آ که در ابردوران پیدازیستی رخ داده‌است.

پیدازیستی دربرگیرنده دوران‌ها و دوره‌های زیر است:

زمان درازی که از شکل‌گیری زمین تا پیدازیستی ادامه داشته به نام بزرگ‌اَبَردوران پرکامبرین (نهان‌زیستی) معروف است. این بزرگ‌ابردوران خود به سه ابردوران تقسیم شده‌است و آن ابردورانی که پیش از پیدازیستی بوده، پیشین‌زیستی (پروتروزوئیک) نام دارد.

منابع

    در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ پیدازیستی موجود است.
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.