حشره

حَشَرَه (به عربی: حشرة، جمع: حَشَرات) یک رده از بی‌مهرگان هستند که بزرگ‌ترین گروه را در میان گروه بندپایان به خود اختصاص می‌دهند. بندپایان جانورانی هستند که دارای استخوان‌بندی بیرونی بوده و اعضای آن‌ها به‌هم‌پیوسته‌اند.شاخه بندپایان موفق‌ترین جانوران بوده و نسبت به سایر شاخه‌ها از تعدد و تنوع بی‌شماری برخوردارهستند. حشرات شش یا هشت پا دارند و بیشتر آن‌ها دارای بال هستند. بدن یک حشره از ۳ بخش تشکیل می‌شود: سر، سینه و شکم.

حشرات
محدودهٔ زمانی: دونین پیشین[1] تا امروزه
زنبور عسل غربی (راستهٔ پرده‌بالان)
آرایه‌شناسی
فرمانرو: جانوران
شاخه: بندپایان
زیرشاخه: شش‌پایان[2]
رده: حشرات
کارل لینه، ۱۷۵۸

حدود یک میلیون گونهٔ مختلف حشره در جهان شناسایی و توسط دانشمندان نام‌گذاری شده‌است. مجموع حشرات روی زمین تا مرز ده میلیون گونهٔ مختلف می‌رسد. حشرات تقریباً در همهٔ نقاط روی زمین پیدا می‌شوند و همچنین می‌توان آن‌ها را در آب‌های شیرین یافت. حشرات اولین جانوران پرنده‌اند که در روی زمین به وجود آمدند. ۳۵۰ میلیون سال قبل، اولین بار آن‌ها توانستند در هوای زمین شروع به پرواز کنند، و این میلیون‌ها سال قبل از پرواز پرندگان و خفاش‌ها بود.

برای بیشتر حشرات قدرت بینایی و بویایی از مهم‌ترین احساس‌ها می‌باشد حشرات دارای چشم‌های مرکب هستند به این معنی که چشم حشره از دو قسمت مجزا تشکیل شده‌است هر قسمت از چشم حشره دارای لنز مخصوص به خود می‌باشد حشرات برای بو کشیدن و مزه کردن از شاخک‌هایشان و بعضی اوقات از قسمت‌های دیگر بدنشان استفاده می‌کنند آنها همچنین برای لمس کردن اشیاء از شاخک‌هایشان استفاده می‌کنند.

حشرات در طول رشدِ خود به‌طور دوره‌ای پوست‌اندازی می‌کنند و یا پوستهٔ خارجیِ خود را می‌اندازند. بعضی از حشرات فقط ۴ یا ۵ مرتبه تغییرشکل می‌دهند، اما سنجاقک‌های یک‌روزه و حشرات بدون بال می‌توانند ۲۰ مرتبه یا بیشتر پوست‌اندازی کنند و تغییرشکل دهند. هر بار که یک حشره تغییرشکل می‌دهد، شکل بدنش عوض می‌شود. این حالت را در حشرات دگردیسی (دگرگونی) می‌نامند. بعضی از حشرات با هر بار پوست‌اندازی به‌آرامی تغییرشکل می‌دهند و نوع بالغ آن‌ها بسیار با نوع نوزاد تفاوت دارد. این حشرات عبارت‌اند از زنبورهای عسل، مگس‌ها، سوسک‌های بزرگ، پروانه‌ها و زنبورهای معمولی.

کالبدشناسی
آناتومی حشره
A- دماغه B- قفسه سینه C- شکم
۱. شاخک[3]
۲. ریزچشم (پایینی)[4]
۳. ریزچشم (باایی)
۴. چشم مرکب[5]
۵. مغز[6] (cerebral ganglia)
۶. پیش‌سینه[7]
۷. dorsal blood vessel
۸. tracheal tubes (trunk with اسپیراکل)
۹. میان‌سینه[8]
۱۰. پس‌سینه[9]
۱۱. بال جلو
۱۲. hindwing
۱۳. mid-gut (stomach)
۱۴. dorsal blood vessel ("aorta")
۱۵. تخمدان[10]
۱۶. قسمت خلفی لوله گوارش[11] (intestine, rectum & anus)
۱۷. مقعد
۱۸. لوله رحمی[12]
۱۹. nerve chord (abdominal ganglia)
۲۰. Malpighian tubes
۲۱. tarsal pads
۲۲. claws
۲۳. قوزک پا
۲۴. ساق پا
۲۵. ران. سومین و بزرگترین مفصل پای حشرات.
۲۶. پی ران. زائده ران. مفصل دوم پا واقع در بین ران و تهیگاه.
۲۷. fore-gut (crop, gizzard)
۲۸. thoracic ganglion
۲۹. پیش ران. تهیگاه. مفصل قاعده پا که آن را به بدن متصل می‌کند.
۳۰. salivary gland
۳۱. subesophageal ganglion
۳۲. mouthparts

حشرات اجتماعی

این گروه از حشرات شامل گونه‌های بی‌شماری از زنبورهای معمولی و تمام گونه‌های مورچه‌ها و موریانه‌ها می‌شود. حشرات اجتماعی در گروه‌های خانوادگی زندگی می‌کنند و یا به‌صورت قبیله‌ای زندگی می‌کنند و لانه‌های بسیار بزرگ می‌سازند. در هر قبیله فقط یک حشره، یعنی ملکه، تولید مثل می‌کند. بیشتر حشرات دیگر کارگر هستند که به جمع‌آوری غذا و حفاظت از لانه می‌پردازند.

گردش خون

اندام اصلی دستگاه گردش خون کلی در حشرات نوعی رگ لوله‌ای است که درست در زیر دیوارهٔ جسم نخاعی واقع شده‌است که در امتداد طول بدن حشره می‌باشد. خون نیز معمولاً همولنف نامیده می‌شود که وارد بخش شکمی (قلب) از طریق منفذ دهانه‌ای جفتی می‌گردد و از بخش سینه‌ای به سمت جلوتر بدن پمپ می‌شود (منفذ آئورتی). آئورت نیز در برخی از حشرات انشعاباتی ارسال می‌کند که لوله‌ای ساده با منفذ انتهایی در سر می‌باشد. موج انقباضی معمولاً از بخش قدامی آغاز و به بخش عقبی می‌رود. ضربان قلب نیز میوژنی می‌باشد ولی از طریق ورودی عصبی و ترشحات عصبی اصلاح می‌شود. اندام‌های فرعی ضربانی یا نبض‌ها نیز در پایهٔ این سامانه‌ها واقعند نظیر گیرنده‌ها، پاها و بال‌ها که سبب بهبود جریان گردش خون به این بخش‌های ضمیمه می‌شوند، همولنف اکسیژن را منتقل نمی‌کند اما در انتقال مواد تغذیه‌ای و هورمون‌ها و دفع مواد زائد مهم است.[13][14]

اشکال مختلف پا در حشرات
سوسک خرطوم‌دار درخت فندقی آفت گونه‌های مختلف درخت بلوط است.

۱. پاهای رونده (Gressori): ران و ساق پا قوی و پهن شده و از ساختمان قابل توجهی برخوردارند. (سخت بالپوشان)

۲. پاهای دونده (Cursori): ساق و ران طویل، بلند و باریک شده‌اند. مثل سوسری‌ها

۳. پاهای جهنده (Saltatori): ران بسیار قوی و عریض و ساق بلند می‌باشد. مثل پای عقب ملخ که برای جهیدن سازگاری یافته است.

۴. پاهای کننده (Fossori): ساق پا گاهی پهن و قوی و مجهز به دندانه‌هایی می‌باشد مانند پای جلو در آبدوزدک که برای کندن سازش یافته است.

۵. پاهای شکاری (Raptatori): ران و ساق پا مثل ۲ لبهٔ قیچی روی هم خم می‌شوند و ران پا مجهز به خارهای بلند و دارای شیاری است که ساق پا در صورت لزوم در آن قرار می‌گیرد. ساق نیز مجهز به دندانه یا خار است. مثل پاهای جلویی شیخک.

۶. پاهای شناگر (Natatori): پاها به شکل پارو و ران و ساق پهن و طویل و پوشیده از موهای متراکم است مانند پاهای عقب سن‌های آبی و بعضی از سخت بالپوشان آبزی

۷‌. پاهای سبدی یا جمع‌کننده: ساق پای عقبی عضوی به نام سبد گرده و نخستین بند پنجهٔ پای عقب برس گرده را ایجاد می‌کنند. مانند پای عقب در زنبور کارگر که با برس گرده، گرده را جمع کرده و سپس آن را برای انتقال به کندو به سبد گرده می‌فرستد.

۸. پاهای قلابی (Clasping): این حالت که در پاهای شپش‌های مکنده دیده می‌شود. ناخن پا به صورت قلاب درآمده و برای نگه داشتن شکار به کار می‌رود.

۹. پاهای مکشی (Suctioning): این حالت پا که در سوسک‌های شناگر دیده می‌شود. این نوع پا مجهز به دیسک‌هایی می‌باشد که به آنها کمک می‌کند که به کف رودخانه و … بچسبد.[15]

تولیدمثل در حشرات

روش اصلی تولیدمثل در بندپایان به طریقهٔ دوجنسی است که در آن برای به وجود آوردن موجود جدید نر و ماده شرکت دارند. جنس‌های نر و ماده از لحاظ شکل ظاهری معمولاً با همدیگر اختلاف فاحشی دارند به‌طوری که تمیز دادن آن‌ها به آسانی امکان‌پذیر می‌باشد. این اختلاف که در نقاط مختلف بدن مانند آرواره‌ها، شاخک‌ها، بال‌ها، پاها و سرسی، شانه‌های سطح زیرین بدن (کژدم‌ها) نمایان است صفات دوشکلی جنسی نامیده می‌شود.[16]

پیدایش این گونه صفات مربوط به وجود هتروکروموزوم‌ها است. اغلب حشرات از تیپ مگس سرکه هستند که در آن‌ها ماده‌ها هوموگامت و نرها هتروگامت هستند ولی در حشرات راستهٔ بال‌موداران و پروانه‌ها برعکس ماده‌ها هتروگامت و نرها هوموگامت می‌باشند. از طریق دوجنسی و با انجام عمل لقاح یا ترکیب گامت نر (اسپرماتوزوئید) و گامت ماده (اوول) صورت می‌گیرد. روش‌های فرعی تولید مثلی دیگری در بندپایان دیده شده‌است. از جمله بکرزایی یا دخترزایی که در ماده هائی جفت‌گیری ننموده صورت می‌گیرد. تولید مثل به طریق بکرزایی بدون دخالت گامت نر انجام می‌شود و جنین در داخل تخم‌های تلقیح نشده رشد می‌کند. بکرزایی به دو صورت اختیاری، مثل زنبور عسل، یا اجباری، مثل بعضی از زنبورها و شپشک‌ها صورت می‌گیرد.[16]

پدوژنز در واقع یک نوع بکرزایی پیشرس است. لاروهای ماده حاوی تخمدان‌های رشدیافته‌ای بوده و سلول‌های اووسیت آن‌ها بدون تلقیح رشد می‌نماید و تبدیل به لاروهای ماده می‌شوند که از بافت‌های لارو مادر تغذیه می‌نمایند و تولید تخم‌های دیگر می‌کنند. این تخم‌ها مجدداً لاروهای زاینده، ایجاد می‌نمایند. به این طریق در نسل‌های متوالی، به طرق بکرزایی پیشرس و بدون اینکه تبدیل به حشره کامل بشوند تولید مثل می‌کنند. گاهی همین حشرات تحت تأثیر درجه حرارت، رطوبت، غذا و عوامل دیگر تبدیل به شفیره و سپس حشرهٔ کامل می‌گردند و حشرهٔ ماده پس از جفتگیری تخمریزی می‌نماید.[17]

گوناگونی
برآورد کل گونه‌های حشرات موجود
راستهکل تعداد شناسایی شده
کهن‌آروارگان۵۱۳
یوغ‌تنان۵۶۰
یک‌روزه‌ها۳٫۲۴۰
سنجاقک‌سانان۵٫۸۹۹
راست‌بالان۲۳٫۸۵۵
بال‌توری‌سانان۵٫۸۶۸
چوبک‌سانان۳٫۰۱۴
توربافان۴۶۳
یخ‌خیزکان۳۴
سنگ‌خیزکان۲۰
بهاره‌ها۳٫۷۴۳
پوست‌بالان۱٫۹۷۸
خاک‌شپشان۳۷
آخوندکان۲٫۴۰۰
سوسریان۷٫۳۱۴
جویده‌بالان۵٫۷۲۰
شپش بی‌بالان۵٫۱۰۲
ریشک‌بالان۵٫۸۶۴
نیم‌بالان۱۰۳٫۵۹۰
پرده‌بالان۱۱۶٫۸۶۱
پیچیده‌بالان۶۰۹
قاب‌بالان۳۸۶٫۵۰۰
بزرگ‌بالان۳۵۴
سوزن‌بالان۲۵۴
بال‌مودار۱۴٫۳۹۱
پروانه‌سانان۱۵۷٫۳۳۸
دوبالان۱۵۵٫۴۷۷
لوله‌بالان۲٫۰۷۵
منقارسران۷۵۷

جستارهای وابسته

منابع
  1. Early Devonian
  2. Hexapoda
  3. antenna
  4. Ocellus
  5. compound eye
  6. brain
  7. prothorax
  8. mesothorax
  9. metathorax
  10. ovary
  11. hind-gut
  12. oviduct
  13. Chapman, R.F. (1998). The Insects; Structure and Function (4th ed.). Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 0-521-57890-6.
  14. Wyatt, G. R. (1961). "The Biochemistry of Insect Hemolymph". Annual Review of Entomology. 6: 75–102. doi:10.1146/annurev.en.06.010161.000451.
  15. Snodgrass, R. E. (December 1993). Principles of Insect Morphology. Cornell Univ Press. ISBN 0-8014-8125-2.
  16. دهقانی قهنویه، روح‌الله: حشره‌شناسی پزشکی (ریخت‌شناسی نظری و عملی، فیزیولوژی، اهمیت پزشکی). دانشگاه علوم پزشکی کاشان. ص۶۶.
  17. دهقانی قهنویه. ص۶۷.

پیوند به بیرون
اطلاعات مرتبط در ویکی‌گونه: Insecta
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ حشره موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.