کاشی معرق
کاشی معرق نام یکی از هنرهای ایرانی است.[1] هنر کاشی سازی معرق یا «کاشی گل و بوته» نزد اروپاییان بیشتر به موزاییک شهرت دارد. اهمیت کاشی معرق نسبت به انواع دیگر کاشی، زیبایی فوق العاده و درجه استحکام آن است که از قرن 7 ه.ق (از اواخر دورة سلجوقی) به تدریج زینت بخش معماری ایران به ویژه در بناهای مذهبی شد.قبه‌ی سبز کرمان قدیمی ترین نمونه کاشی معرق ایران متعلق به قرن هفتم هجری قمری است ولی دوره رواج و اوج این شیوه دوره‌ی تیموری است.
کاشی معرق کاری عبارت است از قطعه‌های بریده شده و کوچک شده کاشی که نقوش مختلف«هندسی و اشکال بنایی» را از رنگ‌های متفاوت تراشیده و در کنار یکدیگر قرارداده و به شکل قطعاتی بزرگ در آورده و روی دیوار نصب می‌شود تا زینت بخش بنا گردد. این نقوش گاهی از نقشهای گره‌کشی و گاهی از نقشهای مختلف مانند گل و بوته‌سازی اسلیمی‌ها که هرکدام جداگانه می‌توانند بنایی را زینت بخشد که ساختن یا نصب کاشی‌ها را به این طریق معرق می‌گویند.[1]
پیشینه
معرق‌کاری کاشی در دوره سلجوقیان یعنی در قرن ۴ هجری به سمت کمال رفت و بسیار متداول گردید. درقرن هشتم هجری هنرمندان معرق‌کار به مراتب از هنرمندان عهد سلجوقی جلو افتادند. دراین قرن موفق شدند اجزایی را که اشکال معرق از آنها تشکیل می‌یابد کوچکتر کنند و لطیف‌ترین و زیباترین اشکال بنایی و هندسی را در مجموعه‌ای از رنگ‌های زیبا براق که جز در هنر شرق خصوصا ایرانی دیده می‌شود نمایش دهند. مخصوصا ارزانی بیشتر موجب رواج بیشتر آن گردید. هنر معرق‌کاری در قرن‌های ۹و ۱۰ هجری به روش‌های شرقی خود رسید. در این دوره مراکز مهم معرق‌سازی در شهرهای اصفهان، یزد، هرات و سمرقند ایجاد گردید.اما در اصل باید گفت که مرکز اصلی این کار در دوران صفوی اردبیل بوده است. یکی از با قدمت ترین این آثار را می توان به مسجد کبود تبریز و مسجد شیخ لطف الله اصفهان (قرن یازدهم هجری قمری) و بعد آن به شیخ صفی اشاره کرد. که بعدها با تغییر پایتخت از اردبیل به اصفهان این هنر نیز همانند هنر های دستی دیگر به دستور شاه به اصفهان منتقل شدند، و شروع به ساخت بنا های تاریخی چون میدان امام کردند.
منابع
- حسین یاوری. اشنایی با هنرهای سنتی. انتشارات دانش جهانگردی. ص. ۱۶۲. از پارامتر ناشناخته
|نام نویسنده=صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته|سال نشر=صرف‌نظر شد (کمک)