حزب سومکا

سومکا که کوتاه شدهٔ حزب سوسیالیست ملی کارگران ایران است حزبی با ایدئولوژی نازیسم بود که در طول جنگ جهانی دوم در ایران پایه‌گذاری شد.[1] رهبر این حزب داوود منشی‌زاده بود؛ او و چند تن از سران این حزب تا پیش از شکست آلمان نازی عضو حزب ناسیونال‌سوسیالیست کارگران آلمان بودند. اما پس از شکست آلمان نازی به ایران بازگشتند.

سومکا
رهبرداوود منشی زاده
سخنگوامیرشاپور زندنیا
بنیان‌گذاری۱۵ سپتامبر ۱۳۲۰ (۱۳۲۰-09-۱۵) (غیررسمی) ۲۱ ژوئیه ۱۳۳۱ (۱۳۳۱-07-۲۱) (رسمی)
ستادچالوس، تهران خیابان خانقاه
مرام سیاسینازیسم
باستان‌گرایی ایرانی
یهودستیزیضد کمونیسم
ضدسرمایه‌داری
امپریالیسم‌ستیزی

بنیان‌گذاری

داوود منشی‌زاده استاد ادبیات دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ بود. وی همچنین به دلیل همکاری با نیروهای اس اس در نبرد برلین زخمی شد. داوود منشی‌زاده عامل مؤثری در ارتباط بین آلمان نازی و ایران بود. حزب سومکا علاوه بر عضوگیری از دانشگاههای ایران دوام زیادی نداشت، گفته می‌شود رضاشاه نیز در یک دوره به این حزب کمک مالی کرده‌است.

توسعه

گروه به‌طور عمده از ملی‌گرایان تشکیل شده بود. اما بسیاری از رفتارهای اعضای حزب از حزب ملی سوسیالیست کارگران آلمان برگرفته شده بود، مانند سلام به سبک حزب نازی. نشان سواستیکا و رنگ‌های سیاه و سفید به عنوان رنگ‌ها و نشان حزب برگزیده شده بودند، با این حال اعضای حزب به شاه نیز احترام می‌گذاشتند. با این تفاوت که به‌جای صلیب شکستهٔ نازیسم، نماد فر کیانی ایران باستان در وسط آن نقش بسته‌است. حزب آریا شاخه‌ای از حزب سومکا بود.

روزنامه رسمی حزب سومکا در دهه ۱۳۴۰ خورشیدی

منش حزب سومکا

ایدئولوژی سومکا برپایه همان شعارهای نازی‌ها بود. حزب در ایران و در مرحله اول بر ضد متفقین اشغالگر فعالیت می‌کرد ولی هدف اصلی حزب برضد ایدئولوژی کمونیسم و بها دادن به ارزش‌های پارسی باستان بود. سرانجام این حزب در برابر رژیم پهلوی ایستاد و رهبرش به بیرون از کشور رفت. پس از آن چندی یک دگرگونی بنیادی در حزب صورت گرفت و اعضای باقی‌مانده به همراهی با نیروهای بهرام آریانا پرداختند و بر ضد جمهوری اسلامی فعالیت کردند. نفرت از یهودیان و کمونیست‌ها و جذب روشنفکران از ویژگی‌های حزب سومکا بود.[2] هارون یشایایی، تهیه‌کننده باسابقه سینمای ایران، در مصاحبه‌ای در گفتگو با «تاریخ ایرانی» از گرایشها و اقدامهای ضدّ یهودی این حزب یاد کرده‌است.[3]

گفته می‌شود رضا شاه پهلوی هم از این حزب حمایت‌های مالی می‌کرده‌است

به گفتهٔ داریوش همایون که زمانی در حرب سومکا عضویت داشت:

حزبی بود که از یک جهان‌بینی بسیار شدید ناسیونالیستی و نژادی، طرفداری می‌کرد. البته نژادی نه باز به این معنی که نژاد سیاه یا قهوه‌ای را نژاد مادون بداند ولی روی آریایی بودن نژاد ایران خیلی تکیه می‌کرد به عنوان یکی از مایه‌های غرور ملی چون معتقد بود که ایرانیان فاقد غرور ملی هستند و به این دلیل تحت تأثیر خارجی‌ها قرار می‌گیرند، به این دلیل ایدئولوژی کمونیستی در آنها رخنه پیدا کرده و به همین دلیل از تسلط شوروی یا انگلستان بر کشور خودشان چندان نگران و ناراحت نیستند…[4]

منابع
  1. ایران فرزند، خاطرات امیرشاپورزندنیا.
  2. نجفی، رضا - ماهنامه خط صلح، نگاهی کوتاه به تاریخچه نازیسم در ایران
  3. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۴.
  4. لاجوردی, حبیب (1982). پروژه تاریخ شفاهی ایران - هاروارد - جلد بیستم. Washington, D.C. p. 94.

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «حزب سومکا». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۳ آبان ۱۳۸۹.

پیوند به بیرون

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.