اجتماعیون عامیون

حزب[10] یا فرقه اجتماعیون عامیون یا حزب سوسیال دموکرات ایران[11] یک حزب سوسیال دموکرات انقلابی در ایران بود که در سال ۱۲۸۳ (۱۹۰۵–۱۹۰۴) توسط حیدرخان عمواوغلی تأسیس شد.

فرقه اجتماعیون عامیون
رهبرنریمان نریمانف[1]
بنیان‌گذارحیدرخان عمواوغلی[2][3]
بنیان‌گذاری۱۲۸۳ (۱۹۰۴[4] / ۱۹۰۵[5])
انحلال و برچینشفوریه ۱۹۱۰[6]
پسینفرقه دموکرات[7]
ستادباکو، قفقاز، امپراتوری روسیه[8]
روزنامهایران نو[9]
مرام سیاسیسوسیال دموکراسی
لیبرالیسم
ملی‌گرایی ایرانی
سکولاریسم
پادشاهی مشروطه
جنبش مشروطه
عده‌ای از اعضای گروه فوج نجات تبریز.
سال ۱۹۰۹ میلادی.
شاهان قاجار
نام
دورهٔ پادشاهی

۱۱۷۵–۱۱۶۱
۱۲۱۳–۱۱۷۶
۱۲۲۶–۱۲۱۳
۱۲۷۵–۱۲۲۶
۱۲۸۵–۱۲۷۵
۱۲۸۸–۱۲۸۵

۱۳۰۴–۱۲۸۸

حزب اجتماعیون عامیون در سال‌های انقلاب مشروطیت، خدمات انکار ناپذیری انجام داد. اجتماعیون عامیون به معنای «سوسیال دمکرات» است. به هر رو، به همان گونه که کمیته سوسیال دمکرات ایران، با حزب سوسیال دمکرات ماورای قفقاز پیوند داشت، فرقه اجتماعیون عامیون ایران نیز وابسته به فرقه اجتماعیون عامیون باکو بود. همچنین آن را شعبه ایرانی جمعیت مجاهدین نیز می‌خواندند.

این فرقه به زودی اقدام به ایجاد شاخه‌هایی در شهرهای گوناگون ایران کرد. این شاخه خود را شعبه ایالتی می‌گفتند و در تهران، تبریز، مشهد، رشت، اصفهان و تفلیس فعالیت می‌کردند.[12]

احمد کسروی در تاریخ مشروطه ایران در ارزیابی انقلاب مشروطه و دربارهٔ مرحله دوم آن که اندیشه‌های دمکراتیک بر لیبرالیسم غلبه می‌یابد می‌نویسد: “در تبریز دسته‌های فدایی پدید شد و کسانی مانند ستارخان و باقرخان... بر راس این دسته‌ها قرار داشتند. وی (ستارخان) در ایام مشروطیت عضو انجمن حقیقت کوی امیرخیز تبریز بود و این انجمن که در آن عناصر رادیکال و دارای تمایلات سوسیال دموکراسی انقلابی شرکت داشتند، این مرد دلاور و ساده را چنان مجذوب آرمانهای انقلابی ساخت که بر تمام بقیه زندگی وی مهر و نشان خود را گذاشت… در پیدایش و بسط پایداری تبریز و آذربایجان، سوسیال دموکراتهای قفقاز و سازمان همت در باکو، نقش بزرگی خواه از جهت تعلیم سیاسی و تئوریک، خواه از جهت رساندن اسلحه و خواه از جهت اعزام داوطلبان رزمجو ایفا کردند… ”

مرکز غیبی تبریز، مدتی رابطه بسیار نزدیکی با حزب اجتماعیون عامیون داشت و به ترویج برنامه‌های این حزب کمک شایانی کرد.[13]

رابطه میان علی مسیو و حیدرخان عمواوغلی بسیار عمیق بود. آن‌ها در مسائل خطیر با یکدیگر مشورت می‌کردند. حیدر خان همواره در زمانی که در تبریز بود، در کنار علی مسیو قرار داشت؛ و در جریان پایین کشیدن پرچم‌های سپید در تبریز به‌وسیله ستارخان مبتکر و مشوق اصلی علی مسیو بود.

جستارهای وابسته

پانویس
  1. Afary, “EJTEMĀʿĪŪN, FERQA-YE”, Encyclopædia Iranica.
  2. آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۹۹.
  3. Ettehadieh, “Political parties”, Encyclopædia Iranica.
  4. آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۹۹.
  5. Afary, “EJTEMĀʿĪŪN, FERQA-YE”, Encyclopædia Iranica.
  6. Afary, “EJTEMĀʿĪŪN, FERQA-YE”, Encyclopædia Iranica.
  7. آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۱۳۰.
  8. آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۹۹.
  9. Afary, “EJTEMĀʿĪŪN, FERQA-YE”, Encyclopædia Iranica.
  10. آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۹۹.
  11. آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۹۹. برگرفته از «درباره حزب سوسیال دموکرات ایران (اجتماعیونِ عامیون)»، دنیا، ۵ (تابستان ۱۳۴۶)، ۳، ۱-۹۹.
  12. محمد تقی موسوی نیا، روند پیدایش احزاب و انجمن‌های سری درانقلاب مشروطه، مجله: اطلاعات سیاسی - اقتصادی، مرداد و شهریور و مهر و آبان ۱۳۸۵ - شماره ۲۲۷–۲۳۰، برگ ۱۴۷
  13. آبراهامیان، ایران بین دو انقلاب، ۹۹.

منابع
  • اسماعیل امیرخیزی: قیام آذربایجان و ستارخان
  • تاریخ انقلاب مشروطیت. رحیم نامور. انتشارات چاپار ۱۹۵۸
  • بهزاد کریم طاهرزاده، قیام آذربایجان در انقلاب مشروطیت ایران، تهران، انتشارات اقبال، ۱۳۳۴.
  • آبراهامیان، یرواند (۱۳۷۷). ایران بین دو انقلاب. ترجمهٔ احمد گل‌محمدی؛ محمدابراهیم فتاحی ولیلایی. تهران: نشر نی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۱۲-۳۶۳-۵.
  • Afary, Janet (1998). "EJTEMĀʿĪŪN, FERQA-YE". In Yarshater, Ehsan. Encyclopædia Iranica. VIII/3. New York City: Bibliotheca Persica Press. pp. 286–288.
  • Ettehadieh, Mansoureh (1992). "CONSTITUTIONAL REVOLUTION v. Political parties of the constitutional period". In Yarshater, Ehsan. Encyclopædia Iranica. VI/2. New York City: Bibliotheca Persica Press. pp. 199–202.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.