سادات افغانستان

سادات به گروهی از افراد می‌گویند که نسب‌شان به پیامبر اسلام برسد. این گروه یکی از اقوام به رسمیت شناخته شده در افغانستان است. در روز ۲۴ حوت/اسفند ۱۳۹۷ مصادف با ۱۵ مارس ۲۰۱۹ رئیس‌جمهوری افغانستان حکمی صادر کرد و سادات را بعنوان یک قوم مستقل به رسمیت شناخت تا سادات بتوانند قومیت خود را در تذکره یا شناسنامه‌های الکترونیکی ثبت کنند.[1][2][3]

سادات افغانستان
مناطق با جمعیت چشمگیر
زبان‌ها
فارسی دری و پشتو
دین
اسلام

چگونگی به رسمیت شناخته شدن قوم سادات در افغانستان

در پی درخواست کمیسیون تثبیت هویت اقوام همسو مبنی بر به رسمیت شناخته شدن سادات در افغانستان و پیگیری آن توسط رئیس‌جمهور افغانستان، مجلس نمایندگان افغانستان در ۸ عقرب/آبان سال ۱۳۹۶ درخواست رئیس‌جمهور افغانستان را با ۸۵ رای مخالف و ۴۴ رای موافق رد کرد[4] اما در ۲۷ قوس/آذر ۱۳۹۶ مجلس سنا رای مثبت به آن داد در نتیجه کمیته مشترک ۱۶ نفره ای از مجلس سنا و مجلس نمایندگان تشکیل شد که با آراء ۸ عضو مجلس سنا و ۴ عضو مجلس نمایندگان فرمان رئیس‌جمهور اسلامی افغانستان تأیید شد تا سادات به عنوان قوم مستقل افغانستان ثبت گردد،[5] در ۲۱ حوت/اسفند ۱۳۹۷ سرور دانش موافقت خود را دربارهٔ به رسمیت شناخته شدن سادات اعلام کرد، بعد از سخنرانی سرور دانش،[6][7][8] رئیس‌جمهور افغانستان گفت من فردا (۲۲ حوت/اسفند ۱۳۹۷) دستور می‌دهم تا قوم سادات به رسمیت شناخته شود[9][10] و نهایتاً در روز ۲۴ حوت/اسفند ۱۳۹۷ مصادف با ۱۵ مارس ۲۰۱۹ حکم رئیس‌جمهوری افغانستان صادر شد تا سادات بتوانند قومیت خود را در تذکره یا شناسنامه‌های الکترونیکی ثبت کنند.[11][12][13]

واکنش‌ها و نظریات مخالفین
  • یکی از مخالفان طرح ثبت قوم سادات خانم رولا غنی همسر رئیس‌جمهور افغانستان بود. وی اظهار داشت که هرکس می‌گوید سادات یک قوم است؛ دروغ می‌گوید؛ سادات یک طبقه است نه قوم و هر قوم سادات دارد.[14] در واکنش به اظهارات رولا غنی هزاران تن از شهروندان ولایت بامیان در مرکز افغانستان روز جمعه ۱ جون ۲۰۱۸ با راه اندازی تظاهرات مسالمت آمیز سخنان اخیر خانم رئیس‌جمهوری افغانستان را محکوم کردند و عکس او را آتش زدند تظاهرات کنندگان اظهارات رولاغنی را نفی اقوام، قوم ستیزی و غیر مسئولانه خوانده و از خانم رئیس‌جمهور خواستند تا اظهاراتش را پس گرفته و از قوم سادات رسماً معذرت خواهی کند و اگر رولا غنی از سادات افغانستان معذرت نخواهد آنها حرکت‌های جدی را در مخالفت با این اظهارات در سراسر کشور برگزار خواهند کرد. این دومین بار است که هزاران تن از شهروندان سادات ولایت بامیان به تظاهرات مسالمت آمیز دست می‌زنند و خواهان ذکر نام این قوم در تذکره‌های برقی و قانون اساسی این کشور می‌باشند.[15]
  • عبدالحی خراسانی می‌گوید سادات هر قوم بیش از آنکه عرب باشند، دارای مشترکات فراوان هویت قومی و اجتماعی و زبانی و گویشی مردمانی هستند که در میان آنها زندگی می‌نمایند. به عبارت دیگر اگر شما پنج سید؛ هزاره، تاجیک، پشتون، ازبیک و قزلباش را در یک جا جمع کنید، هیچ وجه اشتراکی بین آنها نیست به جز اینکه همه فکر می‌نمایند؛ از قوم عرب هستند و متعلق به بنی هاشم و قریش.[16]
  • از نظر ژنتیکی نیز منتقدان درجهت رد کردن نسب سادات استدلال‌های مختلفی را در مورد قوم بودن سادات مطرح کرده‌اند.
  • بر اساس یافته‌های فعلی نزدیکترین علامت ژنتیکی برای سیدها تعلق به هاپلوگروپ J1c3d است. عبدالحی خراسانی در ذیل مقاله ای عنوان می‌کند در ادبیات سیاسی قرن بیستم «قوم» به معنی (ethnicity)بکار برده شده و به گروهی از مردم اطلاق می‌شود، که دارای مشترکات:دینی، تاریخی، فرهنگی، زبانی و نژادی در یک جامعه باشند. سادات با توجه به اینکه خود را منسوب به خانوادهٔ پیامبر اسلام می‌دانند، یعنی در واقع خود را عرب و از قبیله بنی هاشم یا قریش می‌پندارند، اما نه تنها هیچ‌یک از رسم و فرهنگ عرب را حفظ نه نموده‌اند، که عربی هم نمی‌دانند، و از نظر شکل ظاهری هم اکثریت آنها به تنها هویت اجتماعی که شبیه نیستند، همان عرب است.
  • سید علی‌اکبر موسوی در مقاله ای تحقیقی عنوان می‌کند تحقیقات ژنتیکی در ایران، هند و افغانستان نشان می‌دهد که کروموزم ایگرگ و تنوع ژنتیکی سیدهای این مناطق با غیر سیدهای همان مناطق، شبیه هم هستند؛ زیرا بررسی ژنتیکی وجود یک جد مشترک را نشان نمی‌دهد. بطور نمونه از سال ۱۳۹۰ خورشیدی تا کنون بیست سید هزاره که آزمایش «دی این ای» گرفته‌اند، همة آن‌ها از نظر ژنتیکی مانند هزاره‌ها بوده‌اند. شاید بیشتر هم گرفته باشند و علنی نکرده باشند. آنان بیشترین نزدیکی ژنتیکی را مانند مردم هزاره با مردم آسیای‌میانه و آسیای‌مرکزی داشته‌اند. درصد بسیار اندک آنان ژن عربی داشته‌اند که در برابر ژن بومی ناچیز به‌شمار می‌آمدند. برخی آنان هرگز ژن عربی نداشته‌اند. نمونة آن امینی مهرجو و بانوی ایشان است که (پس از آزمایش) مشخص شد از نظر ژنتیک هیچ تفاوتی با هزاره‌ها نداشتند[17][18][19]
  • "اگر ادعای همه خانواده‌هایی که در تاجیکستان خود را به پیامبر پیوند می‌دهند را باور کنیم، پس چه کسی در اینجا "از خون سیاوش" است؟" این سخنان را به‌طور شوخی‌آمیز سیّداحمد قلندر، محقّق تاجیک، در ارتباط با پژوهشی که دربارهٔ «سیدزادگان تاجیکستان» انجام داده‌است، می‌گوید.[20]

جمعیت سادات افغانستان

جمعیت سادات ساکن در افغانستان تا هنوز مشخص نیست برخی از آنان در کشورهای دیگر پراکنده هستند

زبان‌ها و گویش‌ها

سادات به زبان‌های فارسی دری و پشتو صحبت می‌کنند آنها گویش‌های مختلفی دارند، اما ساداتی که در هزارستان زندگی می‌کنند گویش هزارگی دارند.[21]

مذهب

قوم سادات مسلمان و پیرو مذاهب اسلام هستند آنان در مناطق مختلف افغانستان زندگی می‌کنند. ساداتی که، در مرکز بلخ، در شمال قندوز و در شرق ننگرهار هستند مسلمان سنی مذهب هستند، اما برخی از آنها در بامیان و سایر مناطق به اسلام شیعه پایبند هستند.[22]

چهره‌های سرشناس و مشهور سادات افغانستان

از چهره‌های سرشناس و مشهور سادات افغانستان می‌توان به سید محمد علی جاوید، سید احمد گیلانی، حسین عالمی بلخی، سید انور رحمتی، سید ابوطالب مظفری، سید اسماعیل بلخی، سید منصور نادری، سید حسین انوری، سید عسکر موسوی، عبدالقیوم سجادی، سید محمد اقبال منیب، سید مصطفی کاظمی، میر سید علی ولی، سید انور سادات، انور سادات، سید محمد جمال فکوری بهشتی، سید انور آزاد، سید عبدالحمید سجادی، میر سید آغا قیومی، سامعه عزیزی سادات، فهیمه سادات، حبیبه سادات، زرلشت سادات، غزل سادات، صدیقه بلخی، شهربانو سادات، الکا سادات، رؤیا سادات، فرخنده زهرا نادری، داوود نادری، کمال سادات، سیدعبدالوحید قتالی و غیره نام برد.

احزاب افغانستان به ریاست سادات
  • حزب پیوند میهنی افغانستان

رئیس حزب: سید کمال سادات

  • حزب پیمان مردمی افغانستان

رئیس حزب: سید امیر تحسین

  • حزب اقتدارملی

رئیس حزب: سید علی کاظمی

رئیس حزب: سید نورالله

  • حزب پیوند ملی افغانستان

رئیس حزب: سید منصور نادری، رئیس فرقه شیعیان اسماعیلیه افغانستان و عضو اتحاد ضد طالبان در شمال افغانستان

رئیس حزب: سید جواد حسینی

  • حزب رستاخیز مردم افغانستان

رئیس حزب: سید ظاهر قائد ام البلادی

رئیس حزب: سید احمد گیلانی

رئیس حزب: سید اسحق گیلانی

رئیس حزب: سید حسین انوری[23]

  • حزب حرکت اسلامی ملی افغانستان

رئیس حزب: سید مهدی انوری

  • حزب حرکت اسلامی ثبات افغانستان

رئیس حزب: سید ابراهیم کامل

  • حزب نهضت ملی‌گرایی افغانستان

رئیس حزب: سید احمد شکیب منتظری

  • حزب خدمتگار مردم افغانستان

رئیس حزب: سید مخدوم رهین

رئیس حزب: سید محمدعلی جاوید

رئیس حزب: سید حسن صفایی

  • حزب حرکت اسلامی ملت افغانستان

رئیس حزب: سید محمدهادی

رئیس حزب: سید خلیل‌الله انوری

رئیس حزب: سید علی‌اکبر

  • حزب حرکت اسلامی ملی افغانستان

رئیس حزب: سید مهدی انوری

رئیس حزب: سید نورالله

  • حزب حرکت اسلامی ثبات افغانستان

رئیس حزب: سید ابراهیم کامل[24]

تاریخچه ورود سادات به افغانستان

ورود سادات به افغانستان به دو دوره تعلق دارد. انفرادی و جمعی.

دورهٔ اول آن از همان اوایل فتح سرزمین‌های جدید به دست مسلمانان شروع شد. که به‌طور مثال می‌توان به مهاجرت یکی از نوادگان محمد نفس زکیه و یحیی بن زید نوه سجاد اشاره کرد. یحیی بن زید از اولین ساداتی است که وارد افغانستان و شهر بلخ شد. او در شهر جوزجان توسط حکام اموی کشته شد.[25][26]

ورود سادات افغانستان به‌طور گسترده به زمان سرکوب قیام سربداران در بیهق یا همان سبزوار (۷۳۷–۷۸۸ ق) بازمی‌گردد. هنگامی که آن قیام سرکوب شد، به شیعیان بیهق فشار بسیاری وارد آمد. پس از آن عده ای از بزرگان سادات سبزوار در جستجوی محلی امن برای زندگی خود و نزدیکان شان شدند. آنها مناطق هزاره جات را به این دلایل انتخاب کردند که مردم آن منطقه شیعه مذهب و جنگ آور بودند. مردمان آن دیار نیز از ایشان به نحوی شایسته و درخور استقبال نمودند و حتی به ایشان منازل و زمین‌های زراعتی بخشیدند. از میان بزرگان ساداتی که به افغانستان مهاجرت کردند، می‌توان به این بزرگواران اشاره کرد:

  1. میر سید علی یخسوز و خانواده اش در بامیان.
  2. سیدشاه قباد ولی و خانواده اش در سنگلاخ.
  3. شاه سید بابا در شرق هزاره جات، ما بین جلریز و تکانه.
  4. سید یحیی شاه قلندر و برادرش در منطقه وردک.
  5. سید بابا حسن ابدال در جنوب هزاره جات، نزدیک به قندهار.

سید شاه قباد ولی و سید احمد کبیر (شاه برهنه) و میر سید علی سبزواری (یخ سوز)، مریدان فراوانی در میدان وردک و بامیان پیدا کردند و هم‌اکنون نیز مزار آنان همچون زیارتگاهی برای اهالی منطقه به‌شمار می‌رود. سید دیگری که قبر وی اکنون به صورت زیارتگاهی در بلخاب می‌باشد، سید مراد علی، از نوادگان یحیی بن زید است، وی از اجداد شهید سید اسماعیل بلخی است.[27]

جستارهای وابسته

منابع
  1. https://af.sputniknews.com/world/201903163212451-تذکره-سادات-قوم-درج/
  2. https://pajhwok.com/fa/2019/03/15/رئیس-جمهور-فرمان-درج-اسم-قوم-سادات-در-تذ/
  3. https://af.shafaqna.com/FA/319840
  4. https://www.bbc.com/persian/afghanistan-41803316
  5. «'سادات' به اقوام افغانستان اضافه می‌شود». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۷.
  6. https://president.gov.af/da/?p=21550
  7. https://www.vpo.gov.af/بیانیه-استاد-سرور-دانش-معاون-دوم-رئیس-60/
  8. https://avapress.com/fa/amp/136880/
  9. https://www.bbc.com/persian/afghanistan-47551657
  10. https://president.gov.af/da/news-99833
  11. https://af.sputniknews.com/world/201903163212451-تذکره-سادات-قوم-درج/
  12. https://pajhwok.com/fa/2019/03/15/رئیس-جمهور-فرمان-درج-اسم-قوم-سادات-در-تذ/
  13. https://af.shafaqna.com/FA/319840
  14. https://af.sputniknews.com/world/201805282351665-غنی-خانم-سادات-واکنش/
  15. https://af.sputniknews.com/world/201805282351665-غنی-خانم-سادات-واکنش/
  16. «آیا واقعاً سادات یک قوم هستند؟». www.afghanpaper.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۸.
  17. «Hagar/Hajar; An Old South Arabian .Name | Arabian ProphetsCaravaneers/Origin of the Hebrews:» (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۸.
  18. گفت، سید محمد رضوی (۲۰۲۰-۱۰-۰۷). «سادات هزاره، از نظر ژنتیکی و فرهنگی هزاره‌اند». هزاره ورلد. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۸.
  19. «آیا واقعاً سادات یک قوم هستند؟». www.afghanpaper.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۸.
  20. «تحقیق مشترک دربارهٔ سید زادگان تاجیکستان». BBC News فارسی. ۲۰۱۰-۰۶-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۰۸.
  21. "Hazara | Encyclopedia.com". www.encyclopedia.com. Retrieved 2018-08-27.
  22. https://nps.edu/web/ccs/ethnic-genealogies
  23. https://www.bbc.com/persian/afghanistan/2009/07/090718_a-af-election-political-parties
  24. https://moj.gov.af/dr/لیست-احزاب-سیاسی-که-از-وزارت-عدلیه-جواز-فعالیت-اخذ-نموده-اند
  25. https://hawzah.net/fa/Magazine/View/4180/4737/38271/یحیی-بن-زید،-آفتاب-جوزجان-(1)
  26. https://af.farsnews.ir/culture/news/13940718000081
  27. https://www.kabulpress.org/article18516.html
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.