سدیم دی‌کرومات

سدیم دی‌کرومات (به انگلیسی: Sodium dichromate) با فرمول شیمیایی Na_۲Cr_۲O_۷ یک ترکیب غیرآلی است که جرم مولی آن ۲۶۱٫۹۷ g/mol می‌باشد. تقریباً تمام سنگ معدن کروم با تبدیل آن به سدیم دی کرومات پالایش می‌شود و تمام ترکیبات و مواد بر پایه کروم از این نمک تهیه می‌شود.[1] از لحاظ واکنش‌پذیری و ظاهر، سدیم دی کرومات و پتاسیم دی کرومات بسیار شبیه به هم هستند. همچنین، انحلال پذیری نمک سدیم در آب حدود ۲۰ بار بیشتر از نمک پتاسیم (۴۹ گرم در لیتر در ۰ درجه سلسیوس) است و وزن معادل آن نیز پایین‌تر است که در بعضی مواقع مطلوب است.

Sodium dichromate.
نام‌گذاری آیوپاک Sodium dichromate
دیگر نام‌ها Disodium salt
شناساگرها
شماره ثبت سی‌ای‌اس	۱۰۵۸۸-۰۱-۹, 7789-12-0 (dihydrate)
پاب‌کم	۲۵۴۰۸
کم‌اسپایدر	۲۳۷۲۳
شمارهٔ ئی‌سی	234-190-3
شمارهٔ یواِن	3288
ChEBI	CHEBI:39483
شمارهٔ آرتی‌ئی‌سی‌اس	HX7750000 HX7750000 (dihydrate)
جی‌مول-تصاویر سه بعدی	Image 1
SMILES [Na+].[Na+].[O-][Cr](=O)(=O)O[Cr]([O-])(=O)=O
InChI InChI=1S/2Cr.2Na.7O/q;;۲*+۱;;;;;;۲*-۱ Key: KIEOKOFEPABQKJ-UHFFFAOYSA-N InChI=1/2Cr.2Na.7O/q;;۲*+۱;;;;;;۲*-1/rCr2O7.2Na/c3-1(4,5)9-2(6,7)8;;/q-۲;۲*+۱ Key: KIEOKOFEPABQKJ-RXLKZJBDAW
خصوصیات
فرمول مولکولی	Na2Cr2O7
جرم مولی	261.97 g/mol (anhydrous) 298.00 g/mol (dihydrate)
بوی	odorless
چگالی	2.52 g/cm^3
دمای ذوب	۳۵۶٫۷ °C dehydrates at 100 °C
دمای جوش	decomposes 400 °C
انحلال‌پذیری در آب	73 g/100 mL at 25 °C
انحلال‌پذیری در other solvents	soluble in متانول
خطرات
MSDS	ICSC 1369
شاخص ئی‌یو	024-004-00-7 (anhydrous) 024-004-01-4 (dihydrate)
طبقه‌بندی ئی‌یو	Oxidant (O) کارسینوژن Muta. Cat. 2 Repr. Cat. 2 Very toxic (T+) Harmful (Xn) Corrosive (C) Dangerous for the environment (N)
کدهای ایمنی	R۴۵, R46, R60, R۶۱, R۸, R21, R۲۵, R۲۶, R۳۴, R42/43, R48/23, R50/53,
شماره‌های نگهداری	S53, S45, S60, S61
لوزی آتش	Error: imagemap_invalid_title OX
LD50	50 mg/kg
ترکیبات مرتبط
دیگر آنیون‌ها	سدیم کرومات سدیم مولیبدات سدیم تنگستات
دیگر کاتیون‌ها	پتاسیم دی‌کرومات آمونیوم دی‌کرومات
به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa)
(بررسی) (چیست: /؟)
Infobox references

تولید

سدیم دی کرومات در مقیاس وسیع از سنگ‌های حاوی کروم (III) اکسید تولید می‌شود. سنگ معدنی آن با یک باز، معمولا سدیم کربنات، در دمای حدود ۱۰۰۰ درجه سلسیوس در حضور هوا (منبع اکسیژن) ذوب می‌شود:

2Cr₂O₃ + 4Na₂CO₃ + 3O₂ ⟶ 4Na₂CrO₄ + 4CO₂

این مرحله کروم را قابل حل می‌کند و اجازه می‌دهد که کروم به داخل آب گرم استخراج شود. در این مرحله، دیگر اجزای سنگ معدن مانند ترکیبات آلومینیوم و آهن، مقدار کمی قابل حل هستند. اسیدی کردن محلول حاصل شده به وسیله اسید سولفوریک یا کربن دی‌اکسید باعث تولید دی کرومات می‌شود:

2Na₂CrO₄ + 2CO₂ + H₂O ⟶Na₂Cr₂O₇ + 2NaHCO₃

2Na₂CrO₄ +H₂SO₄ ⟶ Na₂Cr₂O₇ + Na₂SO₄ + H₂O

دی کرومات به صورت دی هیدرات توسط فرایند کریستالیزاسیون جدا شده‌است. به این ترتیب سالانه میلیون‌ها کیلوگرم دی کرومات سدیم تولید می‌شود. از آنجا که کروم (VI) سمی است، به خصوص به صورت گرد و غبار، به کارخانه‌های آن قوانین سختگیرانه ای اعمال می‌شود. به عنوان مثال، پساب چنین پالایشگاه‌هایی با عوامل کاهش دهنده برای بازگشت هر کروم (VI) به کروم (III) که خطر کمتری برای محیط زیست دارد، تصفیه می‌شوند. تعداد زیادی از هیدراتهای این نمک شناخته شده‌است، از جمله هیدرات کمتر از ۱۹٫۵ درجه سلسیوس (CAS # 13517-17-4) و همچنین هگزا، تترا و دی هیدرات‌ها. در دمای بیش از ۶۲ درجه سلسیوس، این نمکها به صورت خود به خودی آب از دست می‌دهند تا مواد بی آب را به دست آورند. این ماده در دمای حدود ۳۰ تا ۳۵ درجه سلسیوس بلورین می‌شود.

ایمنی

سدیم دی کرومات نیز مثل تمام ترکیبات کروم شش ظرفیتی خطرناک است. همچنین یک عامل سرطان زا نیز شناخته می‌شود.[2]

جستارهای وابسته

• ترکیب شیمیایی
• نام‌گذاری اتحادیه بین‌المللی شیمی محض و کاربردی
• مانگو پونتون
• کروم

منابع

1. Anger, Gerd; Halstenberg, Jost; Hochgeschwender, Klaus; Scherhag, Christoph; Korallus, Ulrich; Knopf, Herbert; Schmidt, Peter; Ohlinger, Manfred (2000-06-15). Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA, ed. Chromium Compounds. Weinheim, Germany: Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA. doi:10.1002/14356007.a07_067. ISBN 9783527306732.
2. «ICSC 1369 - SODIUM DICHROMATE (ANHYDROUS)». www.inchem.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۵.

• «IUPAC GOLD BOOK». دریافت‌شده در ۱۸ مارس ۲۰۱۲.