شهرستان شازند
شهرستان شازند یکی از شهرستان‌های استان مرکزی ایران است. مرکز این شهرستان، شهر شازند است که در ۳۵ کیلومتری جنوب غربی اراک قرار دارد.[3] این شهرستان با استان‌های همدان و لرستان هم‌مرز است و دارای آب و هوای کوهستانی است.[4][5]زبان رایج در منطقه لری است اما در بعضی روستاها به زبان فارسی و ترکی هم سخن میگویند.
| شهرستان شازند | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کلی | |
| کشور |  ایران |
| استان | مرکزی |
| مرکز شهرستان | شازند |
| سایر شهرها | شازند، آستانه، هندودر، توره،مهاجران،شهباز |
| بخش‌ها | مرکزی، سربند، زالیان، |
| سال تأسیس | ۱۳۵۹ |
| نامهای پیشین | ادریس آباد_شاه زنده |
| اداره | |
| فرماندار | حسین رجبی |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۱۷٫۵۷۱ نفر[1] (۱۳۹۵) |
| مذهب | شیعه،[2] |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۲۶۴۵ کیلومتر مربع |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱۹۸۰ تا ۲۷۳۰ |
| آب‌وهوا | |
| میانگین دمای سالانه | زمستان تا منفی ۱۸ و تابستان تا مثبت ۳۵ |
| داده‌های دیگر | |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۸۶ |
| وبگاه | فرمانداری شازند |
شهرستان شازند به دلیل برخورداری از اماکن گردشگری متعدد نظیر دریاچه شازند، قله مرتفع شهباز، و مراکز دیگر، قطب گردشگری استان مرکزی است. همچنین شهرستان شازند دارای صنایع مهمی از جمله پالایشگاه، پتروشیمی، نیروگاه برق و کارخانهٔ قند و کارخانه رنگ‌سازی روناس است.
وجه تسمیه
شازند در قدیم ادریس آباد نام داشته‌است، بعد از احداث راه‌آهن و به واسطه نزدیکی به کوه شاه زنده، به شاه زنده معروف شده‌است. منظور از شاه (کیخسرو) پادشاه افسانه‌ای ایران در شاه نامه فردوسی و همچنین برگرفته از آئین زرتشتی ایران می‌باشد.[6]
زرتشتیان منطقه عقیده داشته‌اند که کیخسرو و پهلوانان نامی ایران در این کوه از نظرها پنهان شده‌اند.
بعد از انقلاب، به واسطهٔ موج شاه ستیزی، نام شهرستان به آزاد شهر و سپس به شهرستان سربند تغییر یافت که اشاره به منطقه سربند در غرب این شهرستان دارد. سربند در اصل دهستانی از این شهرستان بوده، که اکثراً ترک‌زبان و مهاجر هستند. در زمان دولت سید محمد خاتمی و به کوشش نماینده شهر، نام این شهرستان به نام اصیل تر شازند برگشت.
آب و هوا
آب و هوای شازند سرد و کوهستانی است که تابستانهای معتدل و زمستانهای سردی را به همراه دارد. سردترین نقطهٔ استان مرکزی در این شهر است. قله شهباز بلندترین قله استان مرکزی در این شهر واقع شده که داری چشم‌انداز زیبا و طبیعت منحصر به فرد و یخچالهای فصلی می‌باشد که تا تیر ماه و مرداد ماه دوام داشته‌اند ولی هم‌اکنون به علت چرای دامها در این کوه به شدت آسیب دیده‌اند و همچنین به علت بارندگی فراوان در این شهر و روستاها و کوه‌های اطراف آن در منطقه‌ای بالاتر از بخش هندودر این شهرستان مکان مناسبی برای ایجاد پیست اسکی به‌وجود آمد که بعد از ساخت این پیست این منطقه در زمستان به عنوان یکی از جاذبه‌های توریستی شهر مطرح است. از دیگر جاذبه‌های توریستی شهرستان می‌توان به سراب عباس‌آباد اشاره کرد که حجم آبی که از زیر کوه می‌آید جالب توجه‌است و اخیراً باعث ایجاد پارک بزرگی شده‌است. از بناهای تاریخی این شهر می‌توان به امامزاده سهل بن علی و قدمگاه علی بن موسی الرضا اشاره کرد.
۴ خرداد ۱۳۸۷ یک کارخانه مواد شیمیایی و پتروشیمی در این شهر منفجر شد و ۲۶ نفر از کارگران زنده زنده در آتش سوختند و ۵۰ نفر دچار آسیب جسمی بسیار شدید شدند.[7]
تقسیمات کشوری
این شهرستان دارای چهار بخش با نامهای بخش مرکزی، بخش سربند و بخش زالیان و بخش قره کهریز است و در مجموع نه دهستان دارد:
- دهستان‌های بخش مرکزی شهرستان شازند:
- دهستان شاه زند
- دهستان کزاز
- دهستان اکبر آباد
نقطه شهری: شازند و آستانه
- دهستان‌های بخش سربند شهرستان شازند:
نقطه شهری: هندودر
- دهستان‌های بخش زالیان شهرستان شازند:
نقطه شهری: توره و شهر مهاجران
- دهستان‌های بخش قره کهریز شهرستان شازند:
نقطه شهری: شهباز
همچنین فرمانداری این شهرستان از نظر تعداد روستای تحت پوشش یکی از بزرگترین فرمانداریهای کشور می‌باشد. شهرستان شازند بر سر مسیرهای ترانزیتی غرب و جنوب واقع شده‌است؛ که مهم‌ترین این مسیرها مسیر ترانزیتی و بین‌المللی تهران - خوزستان می‌باشد. خط راه‌آهن سراسری شمال - جنوب نیز از این شهرستان عبور می‌کند. همچنین راه‌آهن در حال احداث کرمانشاه - اراک نیز از این شهرستان عبور می‌کند، که تا به حال قطعه اراک - ملایر راه اندازی شده‌است.
جمعیت
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان شازند در سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۳۲٫۰۰۰ نفر بوده‌است.[1]
ارامنه شازند
در مورد تاریخچه شازند سندی در دست است (کلیسای جلفای اصفهان) که در زمان صفویان به دستور شاه عباس صفوی، ارامنه به این منطقه کوچانده شده‌اند و مردمان خود شازند (شهر شازند) در اصل از ارامنه بوده‌اند و اندکی هم از لرستان می‌باشد و ترک زبانان بیشتر در منطقه سربند ساکن‌اند که اسکان آنان در این منطقه را می‌توان در قرن سوم و همزمان با قدرت گرفتن سلجوقیان وقبل از حمله مغول دانست. اولین ارامنه از طرف همدان به شازند آمده‌اند و در روستای جزنق ساکن شده‌اند و بعد به شازند آمده‌اند در خود شهر شازند (محله کلاوه - ازنا- عباس‌آباد - ادریس آباد) بیشتر ارمنی‌نشین بوده‌اند که محله کلاوه شش دانگ ارمنی - ازنا چهار دانگ ارمنی دو دانگ مسلمان -عباس‌آباد شش دانگ ارمنی و ادریس آباد سه دانگ ارمنی و سه دانگ مسلمان بوده‌است
در حال حاضر بیشتر ارامنه از شازند رفته‌اند و فقط چهار نفر باقی مانده‌اند در کلاوه و عباس‌آباد همه مهاجر هستند ولی در ازنا و شازند خانوادهای اصیل منطقه که از گذشته بوده‌اند وجود دارند مردم قدیمی این منطقه از ارامنه بسیار به نیکی یاد می‌کنند
کوه‌های شهرستان شازند
نام کوه‌های مهم شهرستان شازند و ارتفاع هر یک از سطح دریا به شرح زیر است:
- قلۀ شهباز با ۳٬۴۱۳ متر بلندترین قلۀ استان مرکزی در شهر شازند
- قلۀ الاداغ با ارتفاع ۳٬۲۱۰ متر واقع در روستای لنجرود
- کوه میش آب ۳٬۱۹۰ واقع در روستای چناس
- کوه تخت ۳٬۱۱۸ متر
- کوه رازون هفته ۲٬۷۰۳ متر
- کوه عمارت ۲٬۴۵۰ متر
- کوه برآفتاب ۲٬۴۲۸ متر روستای چناس
- کوه نپند ۲٬۵۶۵ متر
- کوه گورآب ۲٬۹۲۵ متر روستای چناس
- کوه عرق چین ۲٬۹۲۷ متر روستای چناس
- کوه آوداش ۲٬۴۶۲ متر
- کوه سرو ۳٬۳۲۲ متر
- کوه سردره ۲٬۹۴۷ متر
- کوه سول دره ۲٬۶۶۳ متر
- کوه ازنا ۲٬۸۳۸ متر
- کوه مارون ۲٬۵۰۷ متر
- کوه شاه کیخسرو در نزدیکی روستاهای لنجرود ، گوره زار و روستای مس
صنایع
- پتروشیمی شازند
- نیروگاه حرارتی شازند
- پالایشگاه نفت امام خمینی شازند
- کارخانه قند شازند
- شرکت رنگ روناس
- شهرک صنعتی شهید بابایی
- مجتمع کشاورزی بازنه
جستارهای وابسته
منابع
- «پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران-آمار سال ۱۳۹۵» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۳ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۲.
- «پورتال دانشگاه علوم پزشکی اراک». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ اوت ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۷ ژوئیه ۲۰۱۲.
- اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.
- «اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۳۰ آوریل ۲۰۱۴.
- کرد و پراکندگی او در گستره ایران زمین - ح. بهتویی - ۱۳۷۷ - تهران.
- ایل‌ها و طایفه‌های عشایری کرد ایران. علی میرنیا. ناشر نسل دانش. ایران. ۱۳۶۸.
- آیت محمدی. سیری در تاریخ سیاسی کرد و کردهای قم. انتشارات پرسمان. ۱۳۸۲
- سیسیل جی ادموندز: کردها، ترک‌ها، عرب‌ها ص ۱۳، ترجمه یونسی
- بنیان‌های تاریخی کردان بایگانی‌شده در ۱۳ ژانویه ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine
- و. نیکیتین - کرد و کردستان ترجمه محمد قاضی - نشر درایت ۱۳۶۳. ص ۴۲–۵۱،
- «غرامت می‌خواهیم». روزنامه سرمایه (بازنشر در کانون زنان ایرانی). ۱۱ خرداد ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئن ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۰۸.
| مرکز |  استان مرکزی  اراک  ساوه | |
|---|---|---|
| شهرستانها | ||
| شهرها | ||
| جایهای دیدنی | آتشکده آتشکوه • آتشکده خورهه • بازار اراک • پل دوآب • گلخانههای محلات • سرچشمه محلات • حمام چهارفصل • حمام لکان • خانه سید روحالله خمینی • روستای هزاوه • سد پانزده خرداد • غار آزادخان • غار چالنخجیر • کاروانسرای دودهک • مدرسه سپهدار • مسجد ششناو • یخچال مهدیآباد • مسجد جامع ساوه • آب گرم محلات • تالاب میقان • مسجد سرخ • مسجد جامع نراق • عمارت امیر مفخم بختیاری • آبانبار بلور • قلعه سالار محتشم • پیست اسکی شازند • یخچال نیمور • خانه معتمدالایاله • خانه میرزا هدایتالله وزیردفتری • خانه عبدالعظیم قریب • بازار نراق • بقعه پیر مرادآباد | |